حمله گسترده و چندجانبه حماس به اسرائيل، در اواخر هفته گذشته، جهان را در بهت و حیرت فرو برد. این حمله واکنش سنگین اسرائیل را به دنبال داشت. اگرچه اسرائیل این حمله را به مثابه «اعلان جنگ» از سوی حماس تلقی کرده است، اما کماکان به موشک‌باران غزه ادامه می‌دهد.

حماس تنها در نخستین روز حمله، نزدیک به پنج هزار موشک از غزه به سمت اسرائیل شلیک کرد. حمله‌ای با چنین گستردگی که هنوز هم ادامه دارد و تاکنون نزدیک به ۱۲۰۰ کشته و هزاران مجروح برجای گذاشته، توان اطلاعاتی اسرائیل را زیر سوال برده است.

نوار غزه یک منطقه کم‌عرض به وسعت ۳۶۰ کیلومتر‌مربع در ساحل مدیترانه است که از دو طرف با اسرائیل و از یک طرف دیگر با مصر هم‌مرز است. اسرائیل از نزدیک به ۱۷ سال پیش این سرزمین فقیر را محاصره کرده است و ورود و خروج از آن را به‌شدت کنترل می‌کند.

با وجود چنین محدودیت‌هایی، این سوال مطرح است که حماس تسلیحات نظامی مورد‌استفاده در این حمله را از کجا و چگونه تامین کرده است؟

سی‌ان‌ان در گزارشی به نقل از کارشناسان مختلف، می‌نویسد حماس برای تامین تسلیحات نظامی خود ترکیبی از نبوغ، ابتکار، سرسختی و بهره‌گیری از یک مشاور خارجی را به کار بسته است.

این رسانه خبری آمریکایی به بخشی از «کتاب حقایق جهانی سازمان سیا» ارجاع می‌دهد که در آن آمده است: «حماس سلاح‌های خود را از طریق قاچاق یا ساخت‌وساز محلی به دست می‌آورد و از ایران حمایت نظامی دریافت می‌کند».

با اینکه دولت‌های غربی و اسرائیل می‌گویند هنوز به شواهدی دال بر دخالت ایران در برنامه‌ریزی حمله حماس دست نیافته‌اند، برخی تحلیل‌گران می‌گویند جمهوری اسلامی مدت‌هاست که حامی اصلی نظامی حماس بوده و سلاح‌هایش را از طریق تونل‌های مرزی یا قایق‌های جسته از موانع مرزی مدیترانه، به داخل این منطقه رسانده است.

به گفته بلال ساب، کارشناس ارشد و مدیر برنامه دفاع و امنیت در موسسه خاورمیانه در واشینگتن، «زیرساخت‌های تونل حماس با وجود اینکه اسرائیل و مصر پی‌درپی دست به تخریب آن می‌زنند، همچنان عظیم است».

از این‌رو، به باور برخی تحلیلگران مانند دانیل بایمن، تحلیلگر پروژه تهدیدهای فراملی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی آمریکا، حماس تسلیحات دریافتی از ایران را از طریق تونل به نوار غزه منتقل کرده است. تسلحیاتی که به گفته چارلز لیستر، تحلیلگر موسسه خاورمیانه در واشینگتن، شامل موشک‌های بالیستیک پیشرفته‌تر تهران نیز می‌شود.

علاوه بر این و به باور برخی تحلیلگران، ایران در این میان نقش مشاور و مربی را نیز ایفا می‌کند. دانیل بایمن در این‌باره می‌گوید که ایران با کمک کردن به حماس در تولید بومی‌ تسلیحات نظامی، این سازمان را قادر کرده است تا زرادخانه نظامی خود را داشته باشد.

علی برکه، یکی از مقام‌های ارشد حماس، در مصاحبه‌ای با بخش عربی شبکه خبری روسیه تودی، جزئیاتی از ساخت تسلیحات حماس برملا کرد.

علی برکه، رئیس روابط ملی حماس، گفت: «ما برای همه چیز [تسلیحات نظامی] کارخانه‌های محلی داریم. ما کارخانه‌های تولید موشک‌هایی با برد‌های ۱۰ کیلومتر، ۸۰، ۱۶۰ و ۲۵۰ کیلومتر و خمپاره و گلوله‌های آن را داریم ... ما کارخانه [تفنگ] کلاشنیکف و گلوله‌های آن را داریم. ما گلوله‌ها را با اجازه روس‌ها تولید می‌کنیم.»

به گفته تحلیلگر موسسه خاورمیانه در واشینگتن، سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران آموزش سازندگان تسلیحات حماس را به عهده دارد. لیستر می‌افزاید: «مهندسان موشکی حماس بخشی از شبکه منطقه‌ای ایران هستند، از این‌ٰرو، آموزش و تبادل نظر دائم، بخشی از تلاش‌های ایران برای حرفه‌ای کردن نیروهای نیابتی خود در سراسر منطقه است.»

سی‌ان‌ان در ادامه می‌نویسد این‌که حماس توانسته است مواد خام این سلاح‌های بومی را تامین کند، از نبوغ و تدبیر این گروه حکایت دارد.

بنا به ادعای سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، غزه هیچ‌یک از صنایع سنگینی را که در بیشتر نقاط جهان برای تولید تسلیحات مورد‌نیاز است، ندارد. صنایع اصلی غزه به منسوجات، فراوری مواد غذایی و مبلمان محدود می‌شود.

آهن‌قراضه‌های عمدتا به جا مانده از ویرانه‌های پیشین حملات اسرائیلی‌ها، یکی از صادرات اصلی غزه محسوب می‌شود و گمان می‌رود که حماس در ساخت تسلیحات در شبکه‌ تونل‌های زیزمینی غزه، از این آهن‌قراضه‌ها استفاده کرده باشد.

پیش‌تر احمد فواد الخطیب در موسسه واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک، نوشته بود: «لوله‌های فلزی، میل‌گردها، کابل‌های و سیم‌های برق و دیگر اقلامی بازیافتی از ویرانه‌های باقی مانده از حمله هوایی اسرائیل به زیرساخت‌های غزه، به کارگاه‌های اسلحه‌سازی حماس راه یافت و از آن‌ها در تولید موشک و سایر مهمات استفاده شد.»

الخطیب می‌افزاید بازیافت مهمات منفجر‌نشده ارتش در عملیات‌های نظامی مختلف اسرائيل در غزه نیز به زنجیره تامین تسلیحات نظامی حماس راه یافت. روندی که یک‌شبه روی نداده و احتمالا پیشینه‌اش به اندازه سال‌ها موشک‌باران و گلوله‌باران این سرزمین است.

شگفتی بیشتر حمله حماس به بخش پشتیبانی و تدارکات آن باز‌می‌گردد. به گفته آرون پیلکینگتون، تحلیلگر نیروی هوایی ایالات متحده در امور خاورمیانه، نکته غافلگیرکننده موضوع این است که «حماس چگونه دور از دید سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل، مصر و دیگر کشورها، و بدون هدایت ایران، توانسته است هزاران راکت را ذخیره، جابجا، آماده و شلیک کند».