سیل فروکش کرده اما زخم‌هایی عمیق و ماندگار بر تن آثار باستانی ایران به جا گذاشته است.
از تپه‌ها تا کاروانسراها و پل‌های تاریخی، تا بناها و سازه‌های باستانی ایران، همه وهمه آسیب دیده‌اند. از شمال تا جنوب، خطر ویرانی و تخریب آثار باستانی ایران را تهدید می‌کند.
به گفته مقام‌های میراث فرهنگی، ۷۳۰ اثر تاریخی در ۲۵ استان آسیب دیده و
نیازمند مرمت و بازسازی فوری‌اند. سیل بالغ بر۳۸۰ میلیارد تومان به آثار تاریخی خسارت زده است. در این میان استان‌های لرستان، خوزستان و گلستان بيشترين خسارات را متحمل شده‌اند و وضعیت در بعضی استان‌ها نگران کننده است.
در لرستان، بیش از۵۰ اثر، از جمله بخشی از قلعه فلك الافلاك، تپه باستانی و ديوار حفاظتی ريزش كرده و «خانه بروجردی‌ها» صدمه دیده است. در گرگان، پل «آق قلا» و بخشی از دیوار بزرگ گرگان، آسیب جدی دیده است. در استان فارس، وضعیت «نقش رستم» بحرانی است و تَرَک‌های این بنای ارزشمند تاریخی در حال بازشدن است. و دست آخر، در خوزستان، مجموعه‌های تاریخی «چغاز زنبیل» و سازه‌های آبی شوشتر از جمله آثاری هستند که آسیب جدی دیده‌اند. آثاری که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند.
خطر نابودی آثار ارزشمند تاریخی ایران یک طرف و احتمال خروج بعضی از آنها از فهرست يونسكو از طرف دیگر، بر نگرانی‌ها در مورد آینده میراث فرهنگی و باستانی ایران افزوده است. اگرچه مقام‌های سازمان میراث فرهنگی این احتمال را رد می‌کنند.
به گفته کارشناسان، روند مرمت و بازسازی بايد هرچه زودتر آغاز شود. اما سئوال بزرگ در این میان توان مالی و اجرایی سازمان میراث فرهنگی در
نجات این آثار است.
سازمان میراث فرهنگی که از سال‌ها پیش با مشکل کمبود بودجه برای حفظ و مرمت میراث فرهنگی ایران روبرو بوده، حالا با وجود تحریم‌های ایران با چالش‌های دیگری، از جمله مشکل واردات مواد اولیه مرمت، دست و پنجه نرم می‌کند. تحریم‌ها، به گفته مقام‌های میراث فرهنگی ایران، سد بزرگی بر سر راه مرمت آثار تاریخی آسیب دیده‌اند.
کار به آنجا کشیده که مرمت‌گران خارجی حین بازدید از میراث فرهنگی ایران، با خود مواد اولیه مرمت سوغات می‌برند تا بخشی از مشکل را حل کنند.
مصوبه مجلس : نوش‌دارو بعد از مرگ سهراب
تخریب آثار تاریخی در حالی ادامه دارد که موزه‌ها و آثار فرهنگی و هنری ایران همچنان بیمه نیستند. هر چند سیل اخیر همچون زنگ خطری برای مقام‌ها و قانون‌گذاران ایران عمل کرده است.
با اینکه خبرگزاری‌های ایران نوید بیمه شدن بناهای تاریخی را دادند و نمایندگان مجلس ایران، هجدهم اریبهشت ماه جاری، در مصوبه‌ای دولت را مکلف کردند تا بناهای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی را بیمه کند، اما بیمه بناهای تاریخی از تصویب تا اجرا فاصله زیادی دارد.
بانک‌ها سدی بزرگ بر سر راه بیمه این بناها به شمار می‌روند و شرکت‌های بیمه نیز توان مالی و تخصصی برای بیمه این آثار تاریخی را ندارند. به گفته سیدهادی احمدی روئینی، مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها و محوطه‌های تاریخی، بانک‌ها هیچ خانه تاریخی‌ای را به عنوان وثیقه نمی‌پذیرند و از این رو بیمه‌ها هم خانه‌های تاریخی را بیمه نمی‌کنند. مثلا حدود شش سال پیش بود که طرح بیمه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی شکست خورد چراکه به گفته مقام‌های میراث فرهنگی، شرکت‌های بیمه قادر به ارزش گذاری این بنای تاریخی نبودند.
جای خالی کمک‌های بین المللی
در حالی که آثار تاریخی آسیب دیده نیازمند رسیدگی فوری‌اند، هنوز خبری از کمک‌های بین المللی نیست. حتی سازمان یونسکو هم هنوز پیشنهاد کمک به ایران نداده است.
به گفته مقام‌های سازمان میراث فرهنگی، یونسکو تا اینجای کار تنها خواستار ارائه گزارش از وضعیت آثار ثبت شده جهانی شده است.
در حالی که جای کمیته «سپر آبی»، معروف به حلال احمر فرهنگی در ایران خالی است. نهادی بین‌المللی که در سال ۱۹۹۶ تأسیس شده تا از تخریب میراث فرهنگی جهان در مقابل درگیری‌های مسلحانه و یا حوادث طبیعی جلوگیری کند. این کمیته متشکل از کمیته‌هایی ملی است که در حدود ۲۵ کشور دنیا فعال است. هر چند بعد از سیل اخیر، به نظر ضرورت حضور کمیته سپر آبی در ایران بیش از همیشه حس می‌شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که به درخواست استفان شولتز سفیر اتریش کارگروه سپر آبی چندی پیش در ایران تشکیل شده است. جالب این که پیشنهاد تشکیل کمیته ایران از چند سال پیش به این کشور داده شده بود.
به گزارش رسانه‌های ایران، تفاهم‌نامه کارگروه این کمیته در ایران روز چهارشنبه ۱۱ اردیبهشت ماه گذشته در موزه ظروف کاخ سعدآباد امضاء شد. بر همین أساس، سازمان میراث فرهنگی متعهد شده است تا شش ماه آینده این کارگروه را تشکیل دهد.
هنوز معلوم نیست از سوی «کمیته سپرآبی» برای آثار آسیب دیده تاریخی ایران چه کاری ساخته باشد.
آنچه روشن است ضرورت اقدام فوری برای مرمت این آثار است.
