در آتش‌سوزی‌های بی سابقه استرالیا، داستان در آتش سرخ سوختنِ بیش از یک میلیارد جانور بسیار تأثرآور بود. اما ناگوارتر از آن، هشدار دانشمندان محیط زیست است که با گرمایش زمین بارها شاهد چنین آتش سوزی‌ها و خشکسالی‌ها خواهیم بود و این تنوع زیستی جهان را تهدید کرده و موجب آوارگی صدها هزار نفر می‌گردد. پروفسور نیرلی آبراهام، استاد دانشگاه ملی استرالیا، به بی‌بی‌سی گفت: «دانشمندان از دیرباز نسبت به گرمتر و خشک‌تر شدن اقلیم هشدار داده‌اند که به طور مکرر باعث آتش سوزی‌های شدید خواهد شد.»
اشاره این دانشمندان به نمودار تغییرات اقلیمی در استرالیاست، که از سال ۱۹۱۰ به طور فزاینده ای گرمتر شده است. قریب به اتفاق باور دارند که گرمایش زمین یک واقعیت است، اما در میان جناح‌های سیاسی و فکری برسر نقش انسان در گرمایش زمین اختلاف نظر وجود دارد. فعالان محیط زیست باور دارند که گرم شدن زمین نتیجه تولید گازهای گلخانه‌ای مانند کربن حاصل از سوخت‌های فسیلی است. اما مخالفان، تغییرات اقلیمی را روندی طبیعی به حساب می‌آورند. در حال حاضر اما، دایره موافقان فرضیه نقش انسان در تغییرات اقلیمی بزرگ‌تر است.
سئوال این است که برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و پایین آوردن دمای زمین چه کاری باید انجام داد؟ برخی دولت‌ها از طریق اعمال مقررات و اقدامات مشخص مانند کاهش آلاینده‌ها، سرمایه گذاری بالای تکنولوژی‌های سبز و تشویق شهروندان به عدم استفاده از پلاستیک و تفکیک زباله برای جلوگیری از افزایش گرمای زمین اقدام کرده‌اند. اما، فعالان محیط زیستی از جمله نوامی کلاین، نویسنده معروف کانادایی، باور دارند که این راه‌حل‌های جزئی و تکنوکراتیک، شکست‌خورده است. او در کتاب جدیدش، «زمین بر روی آتش»، با اشاره به گزارش گروه بین حکومتی سازمان ملل برای تغییرات اقلیمی می‌گوید که جوامع باید فوراً برای جلوگیری از افزایش دمای زمین، درباره شیوه‌های تولید انرژی، غذا، حمل و نقل، ساخت و ساز و سبک مصرف خود تجدید نظر کنند. این گزارش هشدار می‌دهد که بدون اقدامات اساسی «ما با عواقب خطرناکی روبرو خواهیم شد. از جمله با افزایش سطح آب‌ها، شهرهای ساحلی زیر آب خواهند رفت و خشکسالی، محصولات کشاورزی بخش‌های زیادی از کره زمین را از میان خواهد برد.»
پیشنهاد کلاین برای دولت‌ها و شرکت‌ها وحشت‌آور است: «کاپیتالیسم سبز» نمی‌تواند شما را نجات دهد! استخراج نفت و گاز را متوقف سازید! سرمایه‌گذاری دولتی بر خدمات عمومی را افزایش دهید! سبک مصرف شهروندان باید تغییر کند! رابطه انسان‌ها با یکدیگر و برخورداری‌شان از منابع، باید بر اساس عدالت اجتماعی و گسترش دموکراسی تحول یابد! زیرا «ما شاهد طلوع بربریت اقلیمی‌هستیم.»
در معادله دولت‌ها، رشد تولید ناخالص داخلی و مصرف‌کنندگان شادمان خبر خوشایندی است اما کلاین و دوست کوچک و مبارزش، گرتا تونبرگ، به طعنه می‌پرسند مصرف کنندگان و شرکت‌های مشتاقِ رشد نامحدود اقتصادی با شهرهای زیر آب رفته، جنگل‌های سوخته و دمای غیرقابل تحمل زمین چه می‌کنند؟
چرا دولت‌ها و شرکت‌ها نگران نوامی کلاین و گرتا تونبرگ هستند؟ یک مثال ساده بزنم؛ شرکت‌های بزرگ نفتی و بانک‌ها برای ادامه استخراج نفت و گاز - که به گرم شدن زمین کمک می‌کند، از احزاب سیاسی حمایت مالی و انتخاباتی می‌کنند تا جلو اکتشاف و استخراج منابع طبیعی گرفته نشود. شرکت‌ها و بانک‌ها از مصرف بی رویه منابع و کالا‌ها برای رشد مالی خود حمایت می‌کنند. اما به گفته کلاین، برای مبارزه با تغییرات اقلیمی، باید قدرت سیاسی شرکت‌ها محدود شود. دولت‌ها سر چاه‌های نفت را بسته و با افزایش مالیات به گذار اقتصاد موجود از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر سبز کمک کنند، و بر زیرساخت‌های شهری - مانند گسترش حمل و نقل، بهداشت عمومی و... سرمایه گذاری به عمل آورند. نوامی کلاین مبارزه با تغییرات اقلیمی را با تحولات رادیکال مطلوب جناح چپ درهم می‌آمیزد.
کلاین نه نگران آسیب رسیدن رشد اقتصادی جوامع وابسته به نفت و گاز است و نه از افزایش مالیات و عدم توازن بودجه دولت می‌هراسد. او باور دارد که اقتصاد سبز، مشاغل جدید و نظم عادلانه انسانی‌ای خلق می‌کند، که بیشتر از هر کسی اقشار فقیر و کارگر از آن بهره خواهند برد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به‌رغم هشدار‌های آخرزمانی دانشمندان و فعالان زیست‌محیطی، این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت که مخالفت‌ها با فعالانی چون کلاین و تونبرگ افزایش پیدا کرده است، که ریشه در فضای دوقطبی سیاسی در غرب، و محدودیت‌های اقتصادی و توسعه‌ای کشورهای آسیایی دارد. در کشورهایی مانند ایران و هند، سوخت‌های فسیلی بخشی از توسعه اقتصادی است و به نظر نمی‌آید که این دولت‌ها در کوتاه‌مدت از نفت و ذغال سنگ دست بکشند. در غرب، محافظه‌کاران و لیبرال‌های طرفدار آزادی‌های فردی و دولت محدود، جنبش‌ها و فعالان محیط زیست را چپ‌گرایان رادیکالی به حساب می‌آورند که در پوشش مبارزه با تغییرات اقلیمی می‌خواهند «ایدئولوژی کمونیستی» را بر جامعه سرمایه داری تحمیل کنند؛ موضوعی که کلاین آن را انکار نمی‌کند. به نظر می‌آید که موضوع مبارزه با تغییرات اقلیمی تا امروز تنها محدود به شهروندان لیبرال پیشرو و چپ می‌گردد، که از قضا بخشی از آنان هم بیشتر طرفدار اقدامات تدریجی برای جلوگیری از گرمایش زمین‌اند تا تحولات رادیکال مانند عدم استخراج نفت. به هر حال، آنان فعلاً حاضر نیستند از خودروهای شاسی بلند خود پیاده شوند.
البته کتاب نوامی کلاین تا حد زیادی فراگیر نشدن ایده‌های زیست‌محیطی وی و دیگر فعالان این عرصه را توضیح می‌دهد. او در این کتاب به روشنی از راه حل‌هایش حرف نمی‌زند و برخی از برنامه‌هایش، مانند پذیرش پناهندگان آسیب‌دیده از خشکسالی و سیل زدگی در کشورهای غربی، غیرعملی است. کلاین قدرت جریان‌های سیاسی چپ حامی برنامه‌های رادیکال محیط زیستی را بیش از آنچه هست می‌پندارد؛ روی توانایی و ظرفیت دولت‌ها برای تطبیق برنامه‌های رادیکال زیاد حساب می‌کند. از همه مهم‌تر، بر نقش دولت‌های آلاینده‌ای مانند چین و هند، هیچ بحثی نمی‌کند - که سهم بزرگی در افزایش گازهای کربنی و آلوده ساختن دریاها و اقیانوس‌ها دارند.
ابزار اصلی نوامی کلاین برای تطبیق برنامه‌های رادیکال سبز، احزاب سیاسی چپ رادیکال است که همانند حزب کارگر بریتانیا، احتمال روی کارآمدن‌شان بسیار پایین است؛ زیرا رای‌دهندگان نشان داده‌اند که فعلا به شعارها و وعده‌های رادیکال اعتماد ندارند.
مشخصات کتاب:
زمین بر روی آتش/ نوامی کلاین/ نشر سایمون اند شوستر/ ۳۲۰ صفحه/ ۲۰۱۹
