در سومین مجمع همکاری‌های بین‌المللی کمربند و جاده که با حضور سران و نمایندگان بیش از ۱۳۰ کشور دنیا برگزار شد، همه نگاه‌ها به سمت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، بود اما دورتر از کانون توجه این مجمع، هیئت طالبان حضور داشت که به‌ندرت در صحنه دیپلماتیک دیده می‌شوند، اما این گروه که اینک در افغانستان قدرت را درست دارد، برای تامین منافع چین در سطح منطقه مهم است. 

۱۰ روز قبل نورالدین عزیزی، وزیر صنعت و تجارت طالبان در مجمع بین‌المللی کمربند و جاده گفت که آن‌ها می‌خواهند رسما به طرح کمربند و جاده چین بپیوندند و یک تیم فنی را برای گفت‌وگو می‌فرستند تا موانع پیوستن افغانستان به پروژه کمربند و جاده را بررسی کنند. 

سفر این هیئت طالبان به چین در حالی صورت گرفت که بیش از دو سال از سلطه‌ طالبان بر افغانستان می‌گذرد اما در این مدت هیچ کشوری حکومت آن‌ها را به رسمیت نشناخته است و طالبان به دلیل محروم کردن اکثر زنان افغانستان از حق کار و تحصیل، به نقض‌ حقوق‌ بشر به‌ویژه حقوق‌ زنان متهم‌اند.  

تحلیلگران معتقدند دعوت از هیئت طالبان به این مجمع حاوی این پیام است که پکن از این رژیم حمایت می‌کند، زیرا چین پس از خروج کامل نظامیان آمریکایی در اوت ۲۰۲۱ به‌ دنبال تقویت نفوذش در افغانستان است. این تحلیلگران می‌گویند چین در راستای تعامل با طالبان می‌کوشد جایگاه خود را در سطح بین‌الملل ارتقا دهد تا به‌عنوان یک قدرت جهانی مطرح شناخته شود.  

ناظران بر روابط چین و افغانستان بر این باورند که پکن در تقویت اقتصاد افغانستان نقش موثری ایفا کند و احتمالا برخی شرکت‌های بزرگ چینی به افغانستان می‌روند و آنجا سرمایه‌گذاری می‌کنند. البته از ابتدای روی کار آمدن طالبان، هیئت‌های چینی متعددی به افغانستان سفر کردند و با استقبال مقام‌های طالبان روبرو شدند اما حضور چینی‌ها باعث نگرانی برخی افغان‌ها شده است؛ به‌ویژه آن‌هایی که به روابط طالبان و چین بدبین‌ و از تاراج معادن و منابع زیرزمینی این کشور نگران‌اند.  

چین علاوه بر دعوت طالبان به سومین مجمع کمربند و جاده به مناسبت دهمین سالگرد این طرح، سطح تعامل و تماس با طالبان را افزایش داده است. پکن ماه گذشته ژائو شینگ را به‌عنوان سفیر جدید این کشور در افغانستان معرفی کرد و پیش‌تر سفارت افغانستان را نیز به طالبان واگذار کرده بود. اوایل اکتبر هم امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، آصف درانی، نماینده ویژه پاکستان در امور افغانستان و یوه شیائوونگ، فرستاده ویژه چین در امور افغانستان، نشستی سه‌جانبه برگزار کردند.

پیش از آن، امیرخان متقی در حاشیه سومین نشست مجمع «ترانس‌ــ‌هیمالیا» در تبت با وانگ‌ یی، وزیر خارجه چین، دیدار کرد. در بیانیه وزارت خارجه طالبان آمده بود که وزیر خارجه چین در این دیدار تاکید کرده است که روابط دیپلماتیک پکن با کابل تحت تاثیر هیچ کشوری نیست و چین به این دوستی سنتی ادامه می‌دهد.

وزیر خارجه چین به رسانه‌ها این کشور گفت که پکن آماده است روابطش را با افغانستان توسعه دهد و این کشور را در مسیر توسعه اقتصادی همراهی کند. 

چین در همکاری با گروه‌های مذهبی یا کشورهای تحت رهبری مذهبی هیچ مشکلی ندارد. برای درک انگیزه پکن از تحکیم روابط با افغانستان به رهبری طالبان فقط باید به تاریخ اخیر افغانستان نگاه کرد. با پایان جنگ شوروی‌ــ‌افغانستان (۱۹۸۹ــ۱۹۷۹) و فروپاشی دولت نجیب‌الله در سال ۱۹۹۲، افغانستان به کانون رادیکالسیم اسلامی تبدیل شد. چین در آن زمان از نیروهای مجاهدین حمایت می‌کرد و این تا حدودی ناشی از تمایل پکن به تقویت روابطش با ایالات متحده و ضربه زدن به اتحاد جماهیر شوروی، رقیب اصلی کمونیستش، بود. اما حالا وضعیت تغییر کرده و نگرانی پکن از مسکو کاهش یافته است 

از طرفی افراط‌گرایی در برخی مناطق افغانستان که با چین هم‌مرز است، رفته‌رفته گسترش یافت. بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ حملات جنگجویان اویغور در استان سین‌کیانگ بیشتر شد. کمی بعد در مارس ۲۰۱۴، گروهی پنج نفره در ایستگاه راه‌آهن کونمینگ حملاتی با چاقو انجام دادند که به کشته شدن ۳۱ نفر و زخمی شدن ۱۴۱ نفر منجر شد. حملاتی مانند کونمینگ سبب شد دولت چین علیه اویغورها در سین کیانگ سیاستی سرکوبگرانه اتخاذ کند.

پکن از خطر گسترش تروریسم از افغانستان تحت سلطه طالبان نگران است و آن را تهدیدی برای پروژه کمربند و جاده می‌داند. با این حال حضور نمایندگان طالبان در نشست مجمع کمربند و جاده نشان می‌دهد که پکن تحولات سیاسی، امنیتی و اقتصادی افغانستان را زیر نظر دارد. 

چین اگرچه به هوای منابع زیرزمینی و معادن افغانستان به گسترش روابط با طالبان چشم دوخته است، نگرانی‌های امنیتی جدی از جانب این کشور دارد. برخی جنگجویان اویغور و خانواده‌هایشان در افغانستان حضور دارند و این منافع چین را تهدید می‌کند. اویغورها رویای تشکیل یک دولت اسلامی مستقل در ایالت سین‌کیانگ چین را در سر دارند؛ جایی که اینک در آنجا تحت سرکوب شدیدند.