در میان آشوب و آوارگی ناشی از زلزله مرگ‌بار یک ماه پیش در هرات، جشنواره‌ای در گوشه‌ای از شهر هرات برپا شده است تا مانند هر سال دیگر، طلای سرخ افغانستان را به نمایش بگذارد. جشنواره گل زعفران امسال در هرات با خبری خوش در مورد افزایش میزان کاشت و برداشت این محصول آغاز شد.

زعفران‌کاران هرات محصول خوش عطر و رنگ خود را در بسته‌بندی‌های جذاب در ۴۰ غرفه به نمایش گذاشته‌اند. این محصول نه‌تنها نشان‌دهنده آب و خاک حاصلخیز افغانستان است، بلکه نشانه امید مردم به محصولی ارزشمند به‌جای گیاه‌های مخدر است که کشاورزان، به‌دلیل فقر و کمبود امکانات، از سال‌ها پیش به آن روی آورده بودند.

جشنواره ملی گل زعفران از دست‌کم هشت سال پیش در فصل برداشت محصول زعفران در هرات برگزار می‌شود که مرکز مهم کاشت و برداشت زعفران در افغانستان است. اتحادیه زعفران‌کاران افغانستان اعلام کرد که محصول امسال دست‌کم پنجاه درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

پیرمحمد حلیمی، رئیس اداره کشاورزی هرات، در جشنواره گل زعفران گفت که محصول زعفران افغانستان در سال گذشته ۲۰ تُن بود، اما با توجه به افزایش میزان کاشت، امسال انتظار می‌رود این رقم به ۳۰ تُن برسد.

در همین حال، مسئولان اتاق بازرگانی و سرمایه‌گذاری هرات می‌گویند که در هشت ماه گذشته، ۲۱ هزار و ۸۶۴ کیلوگرم زعفران به خارج از کشور صادر شده است که ۲۱ میلیون ۵۶۱ هزار دلار آمریکایی ارزش داشته است.

زعفران افغانستان، که به‌دلیل کیفیت خوب و مرغوب بودن بارها مقام نخست را در بازارهای جهانی کسب کرده است، بیشتر محصول دست زنان و دختران است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر بیش از ۲۰ هزار نفر در کاشت و برداشت محصول زعفران در افغانستان کار می‌کنند که حدود ۸۰ درصد آنان را زنان و دختران تشکیل می‌دهند.

یک سال و اندی پس از سلطه مجدد طالبان در افغانستان، آژانس خبری فرانسه در ماه نوامبر ۲۰۲۲ گزارش داد که شمار انبوهی از دختران دانش‌آموز، پس از آنکه از بازگشایی مدرسه‌های دخترانه ناامید شدند، به کار در مزارع زعفران روی آوردند.

این دختران گفتند که هرچند کار در مزارع زعفران فصلی است، به‌دلیل فشارهای روحی و روانی که خانه‌نشینی و دور ماندن از تحصیل بر آنان وارد کرده است، ترجیح می‌دهند دست‌کم برای مدت کوتاهی مشغول کار در این مزارع باشند.

اکنون، با گذشت بیشتر از دو سال از سلطه طالبان بر افغانستان، هنوز درهای مدرسه‌ها به روی دختران بالاتر از کلاس ششم بسته مانده است و علاوه بر آن، زنان نیز از کار در اداره‌های غیردولتی ملی و بین‌المللی منع شده‌اند. به این ترتیب، شمار بیشتری از زنان و دختران به کار در مزارع یا کارگاه‌های قالی‌بافی و برخی دیگر از کارهای شاق روی آورده‌اند.

افزایش محصول زعفران افغانستان خبر خوشی برای زعفران‌کاران و بازرگانان است، اما از نگاهی دیگر، می‌تواند با میزان روی آوردن زنان به این کار، به‌دلیل دور ماندن از تحصیل و فعالیت‌های دیگر، ارتباط مستقیم داشته باشد.

به هر حال، زنان زعفران‌کار از افزایش میزان برداشت خرسندند، اما می‌گویند فرصتی برای فروش مستقیم محصول‌ ندارند، زیرا اجازه ندارند در نمایشگاه‌های بزرگ‌تر شرکت کنند و مجبورند محصولشان را از طریق واسطه‌ها بفروشند.

طالبان با اعمال محدودیت‌های متعدد بر زنان، زیر نام اجرای شریعت اسلامی، حتی فرصت‌های کاری مساعد و مناسب برای آنان را از بین برده‌اند. به‌عنوان نمونه، از روز سه‌شنبه ۲۳ آبان، نمایشگاه بزرگ صنایع دستی زنان سراسر کشور در کابل آغاز به کار کرد. این نمایشگاه تا یک هفته ادامه خواهد داشت، اما شرکت‌کنندگان به ایندیپندنت فارسی گفتند که شمار بازدیدکنندگان و مشتریان بسیار کم است، زیرا طالبان به مردان اجازه داخل شدن به نمایشگاه نمی‌دهند و زنان نیز فرصت و استطاعت زیادی برای رفتن به نمایشگاه‌ها ندارند.

علاوه بر زنان، مردان زعفران‌کار و بازرگانان نیز از مشکلات موجود در صادرات این محصول به کشورهای دیگر سخن می‌رانند. این کشاورزان به رسانه‌های داخلی افغانستان گفتند که زعفران افغانستان اغلب در بسته‌بندی‌های عوض‌شده و ساختگی، به نام کشورهای دیگر، به بازار جهانی فرستاده می‌شود.