یکی از قدیمی‌ترین نسخ خطی دیوان حافظ که سال ۲۰۰۷ ربوده شده بود، نهایتا با کمک یک کارآگاه هنری کشف شد و قرار است به زودی به صاحبان اصلی آن بازگردانده شود.
ارزش این نسخه که متعلق به قرن ۱۵ میلادی است، «۱.۱ میلیون دلار» ارزیابی شده است. این نسخه بخشی از مجموعه به سرقت رفته یک کلکسیونر ایرانی به نام جعفر قاضی بود.
آرتور براند، کارآگاه هلندی که این نسخه را پیدا کرده درباره جعفر قاضی به خبرگزاری فرانسه گفته است: «او یک مرد ایرانی بود که در مونیخ زندگی می‌کرد. به نظر فقیر می‌آمد و هیچ قوم و خویش و دوستی نداشت. هفته‌ای یک بار به یک کافی شاپ می‌رفت و همیشه این کتاب (دیوان حافظ) با او بود.»
جعفر قاضی سال ۲۰۰۷ در یک خانه سالمندان در شهر مونیخ از دنیا رفت. پس از فوت او، اقوام وی برای جمع‌آوری اسباب‌منزل او به محل زندگی آقای قاضی رفتند.
آرتور براند می‌گوید: «وقتی او از دنیا رفت، اقوام دورش برای جمع‌آوری لوازم خانه‌اش آمدند و متوجه شدند که این آقا در واقع بسیار ثروتمند بود. سال‌ها، ده‌ها سال، نسخ خطی شبیه به این کتاب را جمع‌آوری می‌کرد. مجموعه‌اش میلیون‌ها می‌ارزید. ولی آن‌ها قادر نبودند مجموعه‌اش را پیدا کنند.»
مجموعه گران‌بهای جعفر قاضی پیش از رسیدن اقوامش ربوده شده بود. جست‌و‌جو برای پیدا کردن این مجموعه سال‌ها در جریان بود. سال ۲۰۱۱ پلیس آلمان توانست ۱۷۴ نسخه از مجموعه وی را در خانه یک ایرانی بازنشسته که از دوستان آقای قاضی بود، پیدا کنند، ولی این نسخه حافظ در میان آن‌ها نبود.
به دنبال پیدا شدن این نسخ، ایران خواهان بازپس گرفتن آن‌ها شد ولی آلمان تنها دو نسخه را به ایران داد و توضیح داد که اکثر آن نسخ قانونا متعلق به جعفر قاضی است. از همان زمان جستجوی موازی ایران و آلمان برای پیدا کردن این دیوان حافظ گرانبها آغاز شد.
پلیس آلمان برای پیدا شدن نسخه حافظ ۵۰ هزار دلار جایزه تعیین کرد ولی همچنان این کتاب مفقود بود تا اواخر سال ۲۰۱۸ که یکی از دلالان ایرانی که از خبرچینان آقای براند هم بود، با او تماس گرفت. به گفته آقای براند، این دلال ایرانی ساکن آلمان آن زمان به او گفت که «ماموران مرتبط با سفارت ایران به دیدارش آمده‌‌اند و فکر می‌کنند کتاب حافظ دزدیده شده، نزد او است».
Kenzo TRIBOUILLARD / AFP
آقای براند که به «ایندیانا جونز دنیای هنر» مشهور است، در این مورد می‌گوید: «خبرچین من ترسیده بود و برای همین تصمیم گرفت با من تماس بگیرد… من هم به آلمان رفتم و در موردش صحبت کردیم و به این نتیجه رسیدیم که بهترین راه این است که خودمان بگردیم و کتاب را پیدا کنیم... من می‌دانستم که ایران هم دنبال این دیوان گم شده است و برای همین تصمیم گرفتم سریع‌تر دست به کار شوم و قبل از آن‌ها کتاب را پیدا کنم، چرا که این کتاب به خانواده قاضی تعلق داشت.»
آرتور براند در جریان تحقیقاتش نهایتا به لندن رفت و با فردی دیدار کرد و این شخص به آقای براند گفت این نسخه حافظ را دیده و توضیح داد که یکی از دوستانش آن را به یک کلکسیونر فروخته است.
آقای براند در نهایت به دیدار این کلکسیونر رفت. او در اینباره به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «او اصلا نمی‌دانست این کتاب دزدی است. شنیده بود که ایران دنبال این کتاب می‌گردد و نگران شده بود. آخر سر توانستیم او را متقاعد کنیم تا کتاب را به ما بدهد.»
این کلکسیونر در نهایت اواخر سال ۲۰۱۹ این نسخه را به آقای براند داد.
Kenzo TRIBOUILLARD / AFP
قطع این نسخه گرانبها، ۲۱ در ۱۳ سانتی‌متر است و حاوی ۱۵۹ صفحه زرین دست‌نویس است. طبق تخمین‌ها این نسخه سال ۱۴۶۲ یا ۱۴۶۳ میلادی تهیه شده است.
دومینیک پرویز بروکشاو، استادیار ادبیات فارسی در دانشگاه آکسفورد به خبرگزاری فرانسه گفته است که این نسخه کمیاب یکی از قدیمی‌ترین نسخ حافظ است و به همین دلیل از ارزش بالایی برخوردار است.
این نسخه در حال حاضر در آمستردام است و آقای براند قرار است روز چهارشنبه به مونیخ برود و این نسخه را تحویل پلیس آلمان بدهد. پلیس آلمان به این خبرگزاری گفته است که در خصوص اقدامات بعدی با وراث آقای قاضی در حال گفت‌و‌گو است.
