هم‌زمان با خیز دولت ابراهیم رئیسی برای توسعه میدان نفتی سهراب در جنوب ایران، فعالان محیط‌ زیست هشدار دادند که بهره‌برداری از این میدان نفتی که پیوست محیط‌ زیستی هم ندارد، به منزله زدن «تیر خلاص بر پیکر نیمه‌جان هورالعظیم» است.

توسعه میدان نفتی سهراب پس از سفر اردیبهشت‌ ابراهیم رئیسی به جنوب ایران کلید خورد و جواد اوجی، وزیر نفت جمهوری اسلامی، نیز به‌تازگی عملیات اجرایی این طرح را که فاقد مجوز محیط‌ زیست است، آغاز کرد. به گفته کنشگران محیط‌ زیست، در حال حاضر بیش از ۳۰۰ حلقه چاه نفت در محدوده هورالعظیم حفر شده و دست‌کم ۳۲۰ حلقه چاه دیگر نیز در دست حفر است.

تلاش دولت رئیسی برای دستاوردسازی از طریق توسعه میدان نفتی سهراب در حالی ادامه دارد که ناظران به‌تناوب درباره پیامدهای زیست‌ محیطی این میدان نفتی بر زیستگاه طبیعی هورالعظیم هشدار داده‌اند. در روزهای اخیر نیز بیش از ۳۰۰ تشکل مردم‌نهاد فعال در حوزه محیط‌ زیست و شماری از جوامع محلی اطراف تالاب هورالعظیم در نامه‌ای به علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست، و سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌ زیست مجلس شورای اسلامی، تبعات توسعه میدان نفتی سهراب را گوشزد کردند و خواستار توقف اجرای این طرح شدند.

فعالان محیط‌ زیست چالش‌های امروز تالاب هورالعظیم را نتیجه «سال‌ها جنگ، احداث سد کرخه و بهره‌برداری از میدان‌های نفتی متعدد» ذکر کردند و گفتند که به ‌رغم فعالیت پنج میدان نفتی آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی، یاران جنوبی و سهراب، توسعه گسترده فازهای بعدی میدان‌های نفتی فوق نیز در حال پیگیری است.

به گفته آنان، «این توسعه‌های نامتوازن به تخریب‌های گسترده مانند استحصال اراضی تالابی، احداث جاده‌های متعدد و غیراستاندارد، تغییر در سطح تراز هیدرولوژیک و تکه‌تکه شدن بستر زیستگاه تالابی منجر شده است».

در بخش دیگری از این نامه که روزنامه اعتماد نسخه‌ای از آن را منتشر کرد، آمده است که «برداشت منابع قرضه از خاک تالاب، تخلیه پسماند، حفاری‌های نفتی، برداشت آب برای عملیات حفاری، عبور خطوط برق غیراستاندارد و نشت نفت از لوله‌های انتقال» از جمله عواملی‌اند که نه‌تنها حیات تالاب بلکه معیشت و رفاه جوامع محلی این منطقه را هم به خطر انداخته‌اند و به «کاهش تنوع زیستی در محدوده حفاظت‌شده تالاب هورالعظیم» منجر شده‌اند.  

افزایش حجم آتش‌سوزی‌ها و ایجاد کانون‌های گردوغبار در قسمت جنوبی تالاب نیز از دیگر پیامدهای ناشی از بهره‌برداری غیراصولی از این منطقه به منظور استخراج سوخت‌های فسیلی است.

فعالان محیط‌ زیست در این نامه تاکید کرده‌اند که با توجه به وضعیت کنونی تالاب هورالعظیم، طرح توسعه میدان نفتی سهراب موجب افزایش نگرانی‌ها شده، به‌خصوص اینکه این میدان نفتی «در قسمت شمالی تالاب، یعنی تنها بخش بکر باقی‌مانده از این زیستگاه طبیعی»، جانمایی شده است.

به گفته فعالان محیط‌ زیست، تقاطع لوله‌های نفت در هفت نقطه طرح توسعه میدان نفتی سهراب با رودخانه کرخه و حفر ۲۰ حلقه چاه در فاز اول و ۱۲ حلقه چاه در فاز دوم این محدوده از تالاب را با تهدید جدی روبرو خواهد کرد. آن‌ها می‌گویند بهره‌برداری از میدان‌های نفتی تالاب هورالعظیم «نقض صریح قانون حفاظت از تالاب‌ها و آیین‌نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی جبران‌ناپذیر تالاب‌ها» است.

به‌رغم هشدارهای پیاپی کارشناسان، وزیر نفت جمهوری اسلامی روز هفدهم بهمن‌ به جنوب ایران رفت و بهره‌برداری از میدان نفتی سهراب را آغاز کرد. نکته قابل‌توجه این بود که جواد اوجی نیز همان روز اذعان کرد این طرح هنوز از سازمان حفاظت محیط‌ زیست مجوز نگرفته است.

توسعه میدان نفتی سهراب از اردیبهشت سال جاری و پس از سفر ابراهیم رئیسی به خوزستان آغاز شد. این میدان نفتی در شمال غربی شهر اهواز در خوزستان و در امتداد مرز ایران و عراق واقع شده و با میدان نفتی هویزه در عراق مشترک است.

سازمان حفاظت محیط‌ زیست برخلاف وظیفه ذاتی‌اش نه‌تنها با توسعه میدان نفتی سهراب مخالفت نکرد، بلکه از بهره‌برداری آن هم دفاع کرد. پیش‌تر خبرگزاری مهر به نقل از سعید کریمی، مدیرکل دفتر ارزیابی زیست‌ محیطی سازمان حفاظت محیط‌ زیست، نوشته بود: «با توجه به مشترک بودن این میدان نفتی با عراق، به نظر می‌رسد به لحاظ اقتصادی کشور ما نیز باید به‌موقع اقدام کند و اگر دیرتر شود، احتمالا به لحاظ اقتصادی مطلوب نباشد؛ زیرا یک ذخیره‌ای وجود دارد و ممکن است کشور عراق آن را برداشت کند.» این مقام دولتی همچنین اذعان کرد که توسعه میدان نفتی سهراب مصوبه شورای عالی امنیت ملی را دارد.

سایت خبری دیده‌بان ایران روز ۱۳ دی در گزارشی هشدار داد که «مقام‌های وزارت نفت و شرکت خصوصی مجری طرح میدان نفتی سهراب» بر خشکاندن هورالعظیم اصرار دارند و تاکنون «زیر بار تغییر روش اجرای پروژه نرفته‌اند».

توسعه میدان‌های نفتی در تالاب هورالعظیم همواره با ادعاهای «اشتغال‌زایی» برای جوامع محلی همراه بوده است. روزنامه جوان، رسانه نزدیک به سپاه پاسداران، پیش‌تر مدعی شده بود که توسعه میدان نفتی سهراب «فرصتی مناسب» برای جذب افراد بومی ساکن مناطق دشت آزادگان خوزستان است.

به‌رغم این وعده‌ها، آنچه از توسعه میدان‌های نفتی در تالاب هورالعظیم به مردم منطقه می‌رسد، هجوم ریزگردها، آتش‌سوزی‌های پیاپی و بحران کمبود آب در نتیجه خشکی این پهنه آبی است.