وضعیت حیوانات در مرکزهای تحقیقاتی و باغ‌وحش‌های ایران و آمار نگران‌کننده مرگ‌ومیر آن‌ها با واکنش علاقه‌مندان محیط‌زیست و حیات‌وحش مواجه شده است.

پس از مرگ پیروز توله یوزپلنگ ایرانی درپی بلعیدن پلاستیک، ببری در باغ‌وحش مشهد نیز به‌دلیل تغذیه نامناسب جانش را از دست داد. این در حالی است که ۴ سال قبل نیز تلف‌شدن ۷ توله ببر در این باغ‌وحش واکنش‌های گسترده‌ای برانگیخت.

اخیرا نیز ابتلای شیر آفریقایی باغ‌وحش مشهد به بیماری انگلی و نحیف‌شدن او و در مقابل، انکار مسئولان این مرکز و عدم رسیدگی‌های پزشکی لازم، جنجال‌برانگیز شده است.

یک منبع آگاه در باغ‌وحش ارم تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایندیپندنت فارسی دراین مورد گفت که اوضاع این مجموعه نیز چندان تفاوتی با باغ‌وحش مشهد ندارد. او افزود: «به‌دلیل گران‌شدن هزینه‌های نگهداری از حیوانات، روش‌های نگهداری و نوع تغذیه و مراقبت پزشکی در این مراکز به‌شدت با استاندارها فاصله گرفته است.»

این منبع مطلع تصریح کرد که، به‌دلیل پنهان‌کاری و ممانعت مسئولان این مرکز، بسیاری از موارد مرگ‌ومیر و فروش حیوانات در باغ‌وحش‌ها منتشر نمی‌شود.

مرگ «کیجا» ماده‌پلنگ پارک ارم به‌دلیل عفونت و درمان نشدن به‌موقع تنها یکی از مواردی است که در سال گذشته موردتوجه رسانه‌ها قرار گرفت.

انتشار تصاویر اسفناک از باغ‌وحش بابلسر نیز از مواردی است که با وجود سابقه این مجموعه در نگهداری از حیوانات و اعلام موارد مشکوک خریدوفروش مخفیانه حیوانات وحشی در این مرکزباعث نشد نظارت جدی‌تری بر فعالیت و عملکرد این مجموعه‌ها اعمال شود.

باتوجه‌ به شرایط موجود، بسیاری عقیده دارند باغ‌وحش‌ها و مراکز نگهداری حیوانات در ایران به «قتلگاه و کشتارگاه گونه‌های مختلف و نادر جانوری» بدل شده و لزوم سامان‌دهی یا تعطیلی فوری آن‌ها را در مرکز توجه قرار داده است.

یکی دیگر از مواردی که در طول چند سال گذشته بارها مورد توجه قرار گرفت وضعیت ناراحت‌کننده حیوانات محبوس در باغ‌وحش شیراز بود. برای مثال، یکی از خرس‌های این مرکز، به‌دلیل نگهداری در فضای غیراستاندارد، به بی‌قراری و روان‌پریشی مبتلا شده بود. پیش‌تر نیز مرگ یک قلاده خرس سیاه به‌دلیل مارگزیدگی و تاخیر در درمان مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته بود.

با وجود همه این موارد، مسئولان سازمان محیط‌زیست ایران تاکید دارند کارشناسان پیوسته بر شرایط نگهداری حیوانات نظارت دارند و شرایط آن‌ها را بررسی می‌کنند.

غلامرضا ابدالی ، مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات‌وحش سازمان محیط‌زیست، مدعی است نظارت بر باغ‌وحش‌ها افزایش‌ یافته و بر مراکزی که حداقل استانداردهای مطلوب و جهانی را نداشته باشند سخت‌گیری‌های بیشتر اعمال می‌شود.

این درحالی‌که منبع مطلع در باغ‌وحش ارم در گفت‌وگو با خبرنگار ایندیپندنت فارسی گفت که گزارش‌های مسئولان سازمان محیط‌زیست معمولا با هماهنگی کامل مسئولان این مجموعه و بدون درنظرگرفتن شرایط بحرانی نگهداری حیوانات نوشته می‌شوند.

در یک دهه گذشته، مطابق آمار منتشرشده از مرگ‌ومیر جانوران در ۱۰۵ مرکز نگهداری، حداقل ۵۳ حیوان و ۳۰۰۰ پرنده به‌دلیل سوءمدیریت تلف شده‌اند. طبق این آمار ۲۱ مورد در باغ‌وحش مشهد، ۷ مورد در باغ‌وحش صفادشت، ۷ مورد در باغ‌وحش ارم، ۴ مورد در باغ‌وحش خرم‌آباد، ۵ مورد در دلفیناریوم‌های کشور و ۳۰۰۰ مورد در دو باغ پرندگان رخ داده است.

این آمار در حالی منتشر می‌شود که فعالان حیات‌وحش و محیط‌زیست تاکید دارند، آمار روشنی از مرگ حیوانات در ۳۲ مرکز نگهداری زیر نظر سازمان محیط‌زیست وجود ندارد و معمولا تنها به مواردی اشاره می‌شود که به هر دلیل اخبار آن‌ها به رسانه‌ها درز کرده است.