در حالی که سرمایه‌گذاران در انتظار پاسخ اسرائیل به حمله جمهوری اسلامی بازار نفت را رصد می‌کنند، بهای نفت به‌رغم خبر تشکیل جلسه کابینه جنگ اسرائیل، روز دوشنبه کاهش پیدا کرد.

نشریه گاردین در مطلبی به تاثیر این حمله بر بهای نفت می‌پردازد و می‌نویسد اثر این تنش بر بازارها خاموش‌تر از آن بوده است که تیترهای خبری ممکن است القا ‌کنند.

چرا بهای نفت پس از حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل افزایش پیدا نکرد؟

بهای نفت خام برنت روز جمعه پس از آنکه متحدان اسرائیل هشدار دادند که حمله تلافی‌جویانه جمهوری اسلامی نزدیک است، به بالاترین رقم در شش ماه گذشته افزایش پیدا کرد و به ۹۲.۱۸ دلار رسید.

حملات تاکنون اثری بر ذخیره نفت نداشته است، و کشورهای عضو اوپک ظرفیت مازاد تولید روزانه ۶ میلیون بشکه بیشتر را دارند. اعضای اوپک اگر بخواهند، می‌توانند از ظرفیت مازادشان استفاده کنند تا بهای نفت را پایین بیاورند.

نیل شیرینگ، اقتصاددان ارشد شرکت مشاوره کپیتال اکونومیست، نوشت امارات متحده عربی در حال حاضر فشار آورده است میزان تولید اوپک افزایش پیدا کند. اگر تنش‌ها در منطقه همچنان بهای نفت را بالا ببرد، فشار آمریکا برای افزایش ظرفیت تولید نفت تشدید خواهد شد.

اگر با پاسخ اسرائیل تنش‌ها تشدید شود، چه اتفاقی می‌افتد؟

پیش از افشای تهدید حمله جمهوری اسلامی، حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل و جنگ غزه پیامدهای محدودی برای بازار انرژی داشت. اسرائیل و فلسطین هیچ‌کدام تولیدکننده عمده انرژی نیستند.

جنگ ایران و اسرائیل متفاوت خواهد بود. ایران عضو اوپک است و براساس اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، روزانه ۳.۲ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند.

نفت ایران تحت تحریم است اما هرگونه ضربه به تولید همچنان می‌تواند بهای نفت را بالا ببرد. بر اساس اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، ایران در سال ۲۰۲۳ پس از آمریکا دومین کشور عامل رشد عرضه نفت به بازار بوده است. این نهاد پیش‌بینی کرده بود که ایران در سال جاری روزانه ۲۸۰ هزار بشکه بیشتر نفت تولید خواهد کرد.

تحلیلگران سیتی‌گروپ در یادداشتی به مشتریان نوشته‌اند در صورت آغاز درگیری مستقیم، بهای نفت ممکن است برای اولین بار پس از بحران جهانی انرژی در تابستان ۲۰۲۲ که در پی حمله روسیه به اوکراین رخ داد، به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه برسد.

در صورتی که تنش‌ها تشدید نشود، آیا بهای نفت کاهش پیدا می‌کند؟

تحلیلگران بانک سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس می‌گویند بهای نفت در حال حاضر به‌دلیل نگرانی از احتمال ضربه به زنجیره عرضه، بین ۵ تا ۱۰ دلار بالاتر است.

نشانه‌های چندانی از کاهش تنش‌ها در خاورمیانه به چشم نمی‌خورد، اما در صورت کاهش تنش‌، قیمت‌ها پایین‌تر می‌آید.

اما به گفته تحلیلگران گلدمن، چند عامل دیگر مانع کاهش قیمت نفت می‌شود. اعضای اوپک، در کنار روسیه که عضو غیررسمی است، می‌توانند به روند کاهش تولید به‌‌منزله اهرمی سیاسی ادامه دهند تا قیمت‌ها را بالا نگه دارند. هرگونه درگیری گسترده‌تر می‌تواند به زیرساخت‌های نفتی آسیب جدی بزند یا جریان نفت از طریق تنگه هرمز مختل شود. هرچند مورد دوم به عقیده گلدمن «بسیار بعید» است اما می‌تواند قیمت نفت را ظرف یک ماه ۲۰ درصد بالا ببرد.

اثر ثانویه افزایش بیشتر قیمت نفت چه خواهد بود؟

قیمت بالاتر نفت برای بانک‌های مرکزی کشورها دردسرساز خواهد بود. فدرال رزرو آمریکا، بانک مرکزی اروپا و بانک انگلستان همگی در نظر دارند با بازگشت تورم به سطح پیش‌بینی‌شده، نرخ بهره را کاهش دهند.

با وجود این، صندوق بین‌المللی پول هفته گذشته‌ــ پیش از تهدید حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل‌ــ اعلام کرد که بانک‌های مرکزی باید از کاهش زودهنگام نرخ بهره بپرهیزند، زیرا ممکن است در ثروتمندترین اقتصادهای جهان فشار تورمی هنوز وجود داشته باشد.

اگر قیمت نفت بالاتر برود، ممکن است مدت بیشتر طول بکشد تا تورم کاهش پیدا کند و سبب شود بانک‌های مرکزی احساس کنند چاره‌ای ندارند جز اینکه کاهش نرخ بهره را به تعویق بیندازند. در صورتی که نرخ بهره مدت طولانی‌تری بالا باقی بماند، در سالی که انتخابات آمریکا در پیش است بر رشد اقتصادی جهان اثر می‌گذارد.