در پی برگزاری مراسم تحلیف رئیس‌جمهوری جدید تایوان، چین روز جمعه در دومین روز رزمایشی که می‌گوید برای آزمایش قدرتش در «قبضه قدرت» و مجازات «اقدام‌های جدایی‌طلبانه» است، حملات موشکی به تایوان را شبیه‌سازی کرد.

به گزارش گاردین، این رزمایش که واحدهای نظامی نیروی هوایی، موشکی، دریایی، ارتش و گارد ساحلی را شامل می‌شود، صبح پنجشنبه به‌صورت ناگهانی اعلام شد، و نقشه‌ها پنج منطقه حدودی هدف در آب‌های اطراف جزیره تایوان را نشان می‌داد. سایر مناطق جزایر تایوانی نزدیک‌تر به چین را نیز در بر می‌گرفت.

چین تایوان را به چشم بخشی از قلمرو خود می‌بیند و به نوشته رویترز، لای چینگ ته، رئیس‌جمهوری جدید تایوان، را «جدایی‌طلب» می‌خواند. چین سخنرانی لای در مراسم تحلیف را که از پکن خواسته بود دست از تهدید بردارد و گفته بود دو طرف در دو سوی تنگه تایوان «تحت سلطه یکدیگر نیستند»، آماج انتقاد شدید قرار داد.

بر اساس گزارش گاردین، وانگ ون‌بین، سخنگوی وزارت خارجه چین، روز پنجشنبه گفت: «نیروهای استقلال‌طلب تایوان پس از برخورد با روند دستیابی چین به اتحاد کامل، سرهای شکسته‌ای خواهند داشت که خون از آن جاری می‌شود.»

رسانه دولتی چین روز جمعه سرمقاله‌ای منتشر کرد و نوشت که این رزمایش «مشروع، به‌موقع و کاملا ضروری است» زیرا اقدام‌های جدایی‌طلبانه تایوان به هیچ شکل تحمل نخواهد شد. در ادامه مقاله آمده است اقدام‌های تلافی‌جویانه چین پس از «تحریکات جدی» در سخنرانی تحلیف لای، «اجتناب‌ناپذیر» بود.

درگیری بر سر مسئله تایوان  فاجعه‌بار خواهد بود، و احتمالا سایر کشورها را درگیر خواهد کرد. در واکنش به این رزمایش، ژاپن، آمریکا، کره جنوبی، و استرالیا دو طرف را دعوت به آرامش کردند. وزارت خارجه آمریکا به خبرگزاری مرکزی تایوان گفت که وضعیت را از نزدیک رصد می‌کند، و پنی وانگ، وزیر خارجه استرالیا، هشدار داد که «خطر برخورد و تشدید احتمالی تنش‌ها رو به افزایش است».

اما قضیه تنش‌ها میان چین و تایوان چیست؟

این رزمایش در واقع تاکید دوباره‌ای است بر مسئله اصلی ادعای چین در مورد جزیره خودمختار تایوان. پکن این جزیره را استانی جداشده می‌داند که دوباره به این کشور بازخواهد گشت و احتمال توسل به زور برای تحقق این هدف را رد نکرده است.

اما بسیاری از تایوانی‌ها خود را جزو کشوری جدا می‌دانند‌ــ گرچه اکثر آن‌ها مایل‌اند وضعیت فعلی حفظ شود که تایوان نه اعلام استقلال از چین کرده است و نه به آن ملحق می‌شود.

ماجرا از کی آغاز شد؟

به نوشته سرویس جهانی بی‌بی‌سی، اولین اشاره به جزیره تایوان در مدارک به‌جامانده از سال ۲۳۹ پس از میلاد است که امپراتور چین قشونی به این جزیره فرستاد و پکن این موضوع را دستمایه ادعای ارضی‌اش قرار داده است.

تایوان دوره‌ای کوتاه مستعمره هلند بود و بعد خاندان چینگ چین اداره آن را بر عهده گرفت، و پس از پیروزی ژاپن در نخستین جنگ چین و ژاپن، به دست توکیو افتاد.

پس از جنگ جهانی دوم، ژاپن تسلیم شد و تایوان از کنترلش خارج شود. سپس تایوان تحت اشغال رسمی جمهوری چین (ROC) درآمد که با رضایت متحدانش‌ــ آمریکا و بریتانیا‌ــ حکومت بر تایوان را آغاز کرد.

اما در پی بروز جنگ داخلی در چین و پیروزی ارتش کمونیست مائوتسه دونگ، افراد باقیمانده از دولت کومینتانگ و حامیانشان (حدود ۱.۵ میلیون نفر) در سال ۱۹۴۹ به تایوان گریختند.

دولت کومینتانگ تا دهه ۱۹۸۰ بر تایوان حکومت می‌کرد و در پی مرگ چیانگ کای‌شک، رهبر کومینتانگ، تایوان گذار به دموکراسی را آغاز و اولین انتخاباتش را در سال ۱۹۹۶ برگزار کرد.

کدام کشورها تایوان را به رسمیت می‌شناسند؟

در مورد وضعیت تایوان اختلاف نظر وجود دارد. این جزیره قانون اساسی خودش را دارد، رهبرانش در روندی دموکراتیک انتخاب می‌شوند، و حدود ۳۰۰ هزار نیروی نظامی فعال دارد.

در پی فرار چیانگ کای‌شک، رهبر وقت چین، به تایوان، برخی کشورهای این بحث را مطرح کردند که دولت تایپه را نمی‌توان نماینده مردمی دانست که در سرزمین اصلی چین زندگی می‌کنند.

بنابراین، سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۱ پکن را به رسمیت شناخت. چین در سال ۱۹۷۸ روند باز کردن درهای اقتصادش را آغاز کرد و آمریکا آن را به چشم فرصتی برای گسترش روابط و تجارت دید و در سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک رسمی با پکن برقرار کرد.

از آن زمان به بعد، تعداد کشورهایی که جمهوری چین در تایپه را به رسمیت می‌شناسند کاهش پیدا کرد و به امروز به ۱۲ کشور رسیده است. چین در حال حاضر سایر کشورهای را تحت فشار دیپلماتیک قرار داده است تا تایوان را به رسمیت نشناسند.

روابط میان چین و تایوان چگونه است؟

روابط میان پکن و تایپه در دهه ۱۹۸۰ رو به بهبود گذاشت. در سال ۱۹۹۱، جمهوری چین اعلام کرد جنگ با جمهوری خلق چین به پایان رسیده است.

چین پیشنهاد «یک کشور، دو نظام» را مطرح کرد که به تایوان اجازه می‌داد اگر بپذیرد تحت کنترل چین باشد، تا حد زیادی خودمختار عمل کند.

تایوان این پیشنهاد را رد کرد و پکن دولت جمهوری چین در تایوان را غیرقانونی خواند‌ــ اما نمایندگان غیررسمی چین و تایوان همچنان گفت‌و‌گوهای محدودی داشتند.

حزب دموکرات مترقی تایوان آشکارا از «استقلال» تایوان حمایت می‌کند. از سال ۲۰۱۶ به این سو و انتخاب سای اینگ ون، از حزب دموکرات مترقی، به ریاست‌جمهوری، تنش در روابط چین و تایوان تشدید شد. چین به‌دلیل امتناع سای از پذیرش ایده «ملت واحد چین»، روابط رسمی با تایوان را قطع کرد.

شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، بارها تاکید کرده است که چین و تایوان بی‌تردید یکپارچه خواهند شد و تاریخ «تحقق رویای چین» را ۲۰۴۹ اعلام کرده است.

نقش آمریکا در روابط چین و تایوان چیست؟

آمریکا روابط رسمی با پکن را حفظ کرده است و آن را به‌عنوان تنها دولت چین به رسمیت می‌شناسد، اما از سویی همچنان مهم‌ترین حامی بین‌المللی تایوان است. واشینگتن طبق قانون ملزم است تسلیحات دفاعی در اختیار تایوان قرار دهد؛ و جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، گفته است آمریکا از لحاظ نظامی از تایوان دفاع خواهد کرد.

این جزیره یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل در روابط آمریکا و چین است. نتایج انتخابات وضعیت روابط دو کشور را شکل خواهد داد‌ و فارغ از اینکه چه کسی برنده انتخابات خواهد بود، اثری ماندگار بر روابط حساس آمریکا، چین و تایوان خواهد گذاشت.