تعامل فرهنگی اقتصادی پادشاهان قاجار با اروپا چهره خانه ایرانی را تغییر داد. مبل استیل یا سلطنتی از آن زمان مهمان خانه بسیاری از ایرانیهای متمول شد و با گذر چند قرن و تغییر سبک و سیاق زندگی شهری در ایران، همچنان پای ثابت فروشگاههای مبلمان ماند و در بازار متنوع این روزها هنوز هم مشتری دارد؛ از مدلهایی که با منبتکاری روی چوب و پارچههای زربفت به یک اثر هنری گرانقیمت پهلو میزنند تا مدلهای ارزانقیمتتر.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مبل استیل که همچنان در خانه بسیاری از ایرانیها دیده میشود، در دربار ناصری جایگاه ویژهای داشت. مشهورترین صندلی قاجاری «صندلی مردانه دستهدار لویی فیلیپ» بود که ناصرالدینشاه زخمی از سوءقصد را روی آن نشاندند. این صندلی که بقایای خون خشکشده شاه قاجار بر آن دیده میشود، در کاخموزه گلستان نگهداری میشود؛ جایی که آشکارترین نمودهای تاثیر هنر طراحی داخلی سبک مبلمان باروک و روکوکو آنجا مشهود است.
این دو سبک مشهور در تاریخ هنر و طراحی قرنهای هفدهم و هجدهم رواج یافتند و نهتنها در اروپا، بلکه در کشورهای دیگر نیز آثار عمیقی به جا گذاشتند.
سبک باروک اوایل قرن هفدهم در ایتالیا ظهور کرد و تا اواسط قرن هجدهم در سراسر اروپا گسترش یافت. مبلمان باروک با جزئیات پیچیده، کندهکاریهای زیبا، خطوط منحنی و طراحیهای پرزرقوبرق شناخته میشود. استفاده از طلاکاری و نقوش برجسته از مشخصههای این سبک است که اغلب در دربارهای سلطنتی و کاخها استفاده میشد و نمادی از ثروت و قدرت بود.
سبک روکوکو (معماری داخلی سبک لویی پانزدهم) اوایل قرن هجدهم در فرانسه ظهور کرد و بهسرعت در تمام اروپا محبوب شد. مبلمان روکوکو سبک باروک را با طراحیهای نرمتر، منحنیهای لطیفتر و با جزئیات ریزتر ادامه داد. نقوش گل و گیاه و تزیینات سبکتر از ویژگیهای بارز این سبک است. این سبک بیشتر در فضاهای داخلی مجلل و اشرافی استفاده میشد و به ایجاد محیطی راحت و زیبا کمک میکرد.
از اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، همزمان با گسترش روابط سیاسی و فرهنگی بین ایران و کشورهای اروپایی، سبکهای باروک و روکوکو بهتدریج به ایران هم وارد شدند. این دو سبک بهخصوص در کاخها و عمارتهای دوره قاجار مشاهده میشوند.
کاخ گلستان و کاخ سعدآباد از جمله مکانهاییاند که تاثیر این دو سبک در آنها بهوضوح دیده میشود.
کندهکاریهای هنری، طلاکاریها و استفاده از پارچههای مرغوب با الگوهای پیچیده از جمله ویژگیهای مشترک مبلمان این دورهاند. مبلمان ایرانی هم مانند کارهای ساخت اروپا، با جزئیات پیچیده، انواع کندهکاریهای هنری و طلاکاریهای فراوان همراه شدند و استفاده از پارچههای مرغوب با نقوش پیچیده و رنگهای زنده در مبلمان رایج شد. به ویژه اینکه عناصر شکلدهنده سبکهای باروک و روکوکو با تزیینات داخلی قصرهای ایرانی مانند آینهکاری، گچبریهای پیچیده و نقاشیهای دیواری هم بهخوبی هماهنگ بود.
در منابع تصویری موجود و عکسهای بهجامانده از عهد ناصری، میبینیم که مبلمان این سبک بهآرامی جای صندلیهای تونت را گرفتند.
صندلیهای تونت اغلب در قهوهخانهها و اماکن عمومی اروپای قرن نوزدهم دیده میشدند و ابتکار مایکل تونت اتریشیاند. این صندلیها ابتدا در کاخهای لیختناشتاین درخشیدند و از آنجا به سایر کاخهای سلطنتی سراسر دنیا رسیدند. در تصاویری که از کاخ گلستان در دوره ناصرالدینشاه در دست است، افراد سرشناس و سیاستمداران اغلب کنار این مدل صندلی ژست گرفتهاند، اما کمکم آن را با صندلیهای سبک باروک جایگزین کردند.
پس از پایان راه قاجار و آغاز دوره پهلوی، نیز در تزیینات داخلی کاخها، همچنان سبک سلطنتی سبک غالب بود.
در نیمه قرن بیستم، سلیقه عمومی تحت تاثیر طراحیهای اسکاندیناوی به سمت جریانهای کمینهگرا و مینیمالیستی رفت. در ایران شرکتهای تولیدی مبلمان خانگی مانند مبلیران پا گرفتند تا در بازار روبهرشد طراحی داخلی خانههای شهری جوابگوی این سلیقه جدید باشند. با این حال «مبل استیل» همچنان در بازار مبلمان داخلی ایران حضور دارد، گرچه ممکن است مانند سالهای اوج دربار ناصری مد روز به حساب نیاید.