نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، روز دوشنبه هشتم ژوییه (هجدهم تیر) در اولین سفرش به روسیه از زمان آغاز جنگ اوکراین، وارد روسیه شد؛ سفری دوروزه که نشانه‌‌ نزدیکی دو کشور، با وجود وابستگی عمیق کرملین به چین، است.

به گزارش سی‌ان‌ان، ولادیمیر پوتین از مودی در اقامتگاهش در نوو‌ــ‌اگاریوو در خارج از مسکو استقبال کرد. تصاویر و ویدیوهای منتشرشده نشان می‌دهد که دو رهبر یکدیگر را به‌گرمی در آغوش گرفته‌اند، چای می‌نوشند و گفت‌وگو می‌کنند، سوار خودرو برقی می‌شوند و به تماشای نمایش اسب‌ها می‌روند.

این در حالی است که درست هم‌زمان با ورود مودی به مسکو، روسیه حملات گسترده‌ای به چند شهر مختلف اوکراین از جمله کی‌یف انجام داد. اتفاقی که سبب شد ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، بگوید: «تماشای اینکه رهبر بزرگ‌ترین دموکراسی جهان در همان روز، خونین‌ترین جنایتکار دنیا را در مسکو در آغوش می‌کشد، یک ناامیدی بزرگ و ضربه‌ای ویرانگر به تلاش‌های صلح است.»

با این حال مودی روز سه‌شنبه هنگام صحبت با مهاجران هندی در مسکو هم به حمله روز دوشنبه روسیه به بیمارستان کودکان اوکراین اشاره نکرد و روابط کشورش با روسیه را ستود. او همچنین از افتتاح دو کنسولگری جدید در شهرهای یکاترینبورگ و کازان برای تسهیل سفر و تجارت خبر داد و تاکید کرد: «مهم نیست که دمای هوا در روسیه منفی است، دوستی روسیه و هند همیشه مثبت بوده است. این رابطه‌ای است که بر پایه اعتماد و احترام متقابل بنا شده است.»

به نظر می‌رسد نخست‌وزیر هندبرای دیدار با پوتین بیش از هر چیز، منافع کشورش را در نظر گرفته است. از زمانی که مودی در انتخابات ماه گذشته هند برای سومین بار متوالی‌ پیروز شد، این اولین سفر او برای یک دیدار دوجانبه محسوب می‌شود. اما چرا نخست‌وزیر هند درست در بحبوحه شدت گرفتن حملات روسیه به اوکراین تصمیم گرفت با ولادیمیر پوتین دیدار کند؟

راندیر جیسوال، سخنگوی وزارت خارجه هند، هفته گذشته در دهلی‌نو به خبرنگاران گفت که این دیدار «فرصتی» برای دو رهبر فراهم می‌کند تا «طیف وسیعی از مسائل دوجانبه را بررسی کنند» و افزود که مودی و پوتین دیدگاه‌هایشان را در مورد تحولات منطقه‌ای و جهانی دارای منافع مشترک برای دو طرف، با یکدیگر به اشتراک خواهند گذاشت.

با این حال،‌ کارشناسان معتقدند که فراتر از گفت‌وگو درباره تحولات منطقه‌ای و جهانی،‌ باید این موضوع را در نظر گرفت که هند همچنان برای تامین تجهیزات نظامی‌ خود به‌شدت به کرملین متکی است. از طرفی دهلی‌نو هم خرید نفت خام با تخفیف از مسکو را هم افزایش داده و برای کشور پوتین که با انزوای ناشی از تحریم‌های غرب روبرو است، راه نجات مالی بزرگی فراهم کرده است.

به گفته سخنگوی وزارت خارجه هند، ارزش تجارت بین دو کشور در سال‌های ۲۰۲۴‌ــ۲۰۲۳ به نزدیک به ۶۵ میلیارد دلار رسید که بیشتر به دلیل همکاری قوی در حوزه انرژی بود؛ هرچند سود روسیه در این معامله بیشتر بوده است. این مقام وزارت خارجه هند خاطرنشان کرد که رفع این فقدان تعادل تجاری از مسائل اصلی در گفت‌وگوهای مودی با پوتین خواهد بود.

 مودی آخرین بار در حاشیه نشست سازمان همکاری شانگهای ۲۰۲۲ در ازبکستان با پوتین دیدار کرد و در آن زمان به رهبر روسیه گفت: «اکنون زمان جنگ نیست.» اما هند با اینکه خواستار توقف خصومت‌ها در اوکراین و بازگرداندن صلح به منطقه شد، به قطعنامه‌های سازمان ملل درباره اوکراین رای نداد و تهاجم روسیه را محکوم نکرد.

نخست‌وزیر هند پیش از عزیمت به روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «مشتاقانه منتظر بررسی همه جنبه‌های همکاری دوجانبه با دوستم ولادیمیر پوتین و به اشتراک گذاشتن دیدگاه‌ها در مورد مسائل مختلف منطقه‌ای و جهانی‌ام. ما به دنبال ایفای نقش حمایتی برای منطقه‌ای صلح‌آمیز و باثباتیم.»

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، این دیدار در حالی صورت می‌گیرد که روسیه روزبه‌روز به چین نزدیک‌تر می‌شود؛ آنچه دهلی‌نو از آن احساس نگران می‌کند.

سفر مودی پس از بازگشت پوتین از قزاقستان انجام می‌شود؛ رهبر روسیه هفته گذشته در نشست سالانه رهبران سازمان همکاری شانگهای به این کشور رفت و در آنجا تاکید کرد که روابط مسکو و پکن در حال گسترش است.

ناندان اوننیکریشنان، یکی از همکاران بنیاد تحقیقات آبزرور در دهلی نو، در این زمینه معتقد است: «برای هند، این روابط روبه‌رشد یک نگرانی عمیق است.»

او افزود: «به‌رغم عضویت هند در سازمان همکاری شانگهای، مودی در نشست قزاقستان غایب بود و به برخی تحلیلگران نشان داد که رهبر بزرگ‌ترین دموکراسی جهان این سازمان را مسیری موثر برای پیگیری منافع دهلی‌نو نمی‌داند.»

سفر مودی به روسیه به‌عنوان جدیدترین ضربه به تلاش‌های رهبران غربی برای انزوای جهانی پوتین تلقی می‌شود. دهلی نو به رغم تضعیف تحریم‌های غرب علیه روسیه از طریق خرید مقدار زیادی نفت از این کشور، همچنان با ایالات متحده ارتباط نزدیکی دارد، زیرا هر دو کشور در مورد نفوذ چین در منطقه و اقیانوس آرام نگرانی‌های مشترکی دارند.

مودی روز دوشنبه از پوتین بابت میزبانی‌اش تشکر کرد و در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «منتظر مذاکرات فردا هستم که بدون شک به استحکام بیشتر پیوند دوستی بین هند و روسیه کمک خواهد کرد.»

پوتین قرار است روز سه‌شنبه در کرملین میزبان مذاکرات رسمی با مودی باشد.

در همین حال، هم‌زمان با انتقاد زلنسکی از دیدار مودی با پوتین، متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز روز دوشنبه در یک نشست خبری گفت که ایالات متحده نگرانی‌هایش را با هند در مورد روابط این کشور با روسیه، در میان گذاشته است.

 میلر تاکید کرد: «امیدواریم هند و هر کشور دیگری، هنگامی که با روسیه تعامل می‌کنند، روشن کنند که روسیه باید به منشور سازمان ملل احترام بگذارد و حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین را در نظر بگیرد.»