خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع اطلاعاتی اروپایی نوشت که ده‌ها مامور نظامی روسیه برای استفاده از سامانه موشکی بالیستیک دوربرد فتح-۳۶۰ در ایران آموزش می‌بینند. این منابع افزودند که، با توجه به این آموزش‌ها، به نظر می‌رسد برای جنگ روسیه علیه اوکراین به زودی صدها سلاح هدایت‌شونده ماهواره‌ای به مسکو تحویل داده شود.

به نوشته رویترز، این دو مقام اطلاعاتی همچنین اعلام کردند که گمان می‌رود نمایندگان وزارت دفاع روسیه روز ۱۳ دسامبر گذشته در تهران برای ارائه فتح-۳۶۰ و یک سامانه موشکی بالیستیک دیگر به نام ابابیل قراردادی با مقامات ایرانی امضا کرده باشند.

این مقامات که نخواستند نامشان فاش شود، با استناد به منابع اطلاعاتی محرمانه متعدد گفتند که نظامیان روسی به ایران سفر کرده‌اند تا نحوه کار با سامانه دفاعی فتح-۳۶۰ را، که موشک‌هایی با حداکثر برد ۱۲۰ کیلومتر و کلاهک ۱۵۰ کیلوگرمی پرتاب می‌کند، بیاموزند. یکی از این منابع گفت که «تنها مرحله ممکن بعدی» پس از آموزش تحویل موشک‌ها به روسیه خواهد بود.

به گفته یک کارشناس نظامی، مسکو موشک‌های بالیستیک دارد، اما عرضه فتح-۳۶۰ به روسیه اجازه می‌دهد که از زرادخانه بیشتری برای اهدافی فراتر از خط مقدم استفاده کند و با کلاهک‌های ایرانی به اهداف دورتری حمله کند.

به نوشته رویترز، سخن‌گوی شورای امنیت ملی ایالات متحده گفت که آمریکا و متحدانش در ناتو و گروه هفت «آماده پاسخ‌گویی سریع و شدید در مقابل چنین نقل و انتقالاتی از سوی ایران خواهند بود».

این سخن‌گو تاکید کرد: «این اقدام بیانگر حمایت ایران از جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین خواهد بود.» کاخ سفید از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین بارها درمورد تعمیق مشارکت امنیتی میان روسیه و جمهوری اسلامی هشدار داده است.

وزارت دفاع روسیه به درخواست رویترز برای اظهارنظر پاسخی نداد. با این حال نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای اعلام کرد که جمهوری اسلامی یک مشارکت راهبردی بلندمدت با روسیه در زمینه‌های مختلف ازجمله همکاری نظامی ایجاد کرده است.

در این بیانیه آمده است: «با وجود این مشارکت، از منظر اخلاقی، ایران از انتقال هرگونه سلاح، ازجمله موشک‌هایی که به طور بالقوه می‌تواند در درگیری با اوکراین استفاده شود، تا پایان آن جنگ خودداری می‌کند.»

براساس گزارش رویترز، کاخ سفید تایید نکرده است که آیا ایران به ماموران نظامی روسیه درمورد فتح-۳۶۰ آموزش می‌دهد یا در حال آماده شدن برای ارسال این تسلیحات به روسیه است.

دو منبع اطلاعاتی چارچوب زمانی دقیقی برای تحویل موشک‌های فتح-۳۶۰ به روسیه اعلام نکردند اما تاکید داشتند که این کار به‌زودی انجام خواهد شد. آنها هیچ اطلاعاتی درمورد وضعیت تحویل سامانه موشکی ابابیل ارائه نکردند.

در همین حال سومین منبع اطلاعاتی از یک سازمان اروپایی دیگر به رویترز گفته است که اطلاعاتی دریافت کرده مبنی بر اینکه روسیه سربازانی را برای آموزش دیدن نحوه استفاده از سامانه‌های موشکی بالیستیک به ایران فرستاده است.

رویترز به نقل از یک مقام ارشد ایرانی، که نخواست نامش فاش شود، هم نوشت که ایران به روسیه موشک و پهپاد فروخته اما موشک‌های فتح-۳۶۰ را ارائه نکرده است. این منبع افزود: «هیچ منع قانونی برای تهران در مسیر فروش چنین تسلیحاتی به روسیه وجود ندارد.»

این مقام مسئول، با بیان اینکه ایران سلاح‌هایی را برای استفاده در جنگ اوکراین به روسیه نفروخته است، مدعی شد که «ایران و روسیه در خرید متقابل قطعات و تجهیزات نظامی مشارکت می‌کنند».

تا کنون حمایت نظامی ایران از مسکو بیشتر به ارائه پهپادهای تهاجمی شاهد محدود می‌شد که مقدار کمی مواد منفجره را حمل می‌کردند و سرنگونی آن‌ها آسان‌تر بود، چراکه از موشک‌های بالستیک کندتر عمل می‌کردند.

با این حال، به گفته کارشناسان، تحویل تعداد زیادی موشک بالیستیک کوتاه‌برد از ایران به روسیه باعث افزایش بیشتر فشار بر سیستم دفاع موشکی اوکراین می‌شود.

محدودیت‌های شورای امنیت سازمان ملل بر صادرات برخی موشک‌ها، پهپادها و سایر فناوری‌ها برای ایران در اکتبر ۲۰۲۳ به پایان رسید. با این حال، ایالات متحده و اتحادیه اروپا تحریم‌ها علیه برنامه موشکی بالیستیک ایران را در بحبوحه نگرانی‌ها درمورد صادرات تسلیحات به روسیه و همچنین نیروهای نیابتی این کشور در خاورمیانه حفظ کردند.

رویترز در ماه فوریه از تعمیق همکاری نظامی ایران و روسیه و علاقه مسکو به موشک‌های زمین به زمین ایران خبر داده بود. منابع آگاه در آن زمان به آن خبرگزاری گفته بودند که حدود ۴۰۰ موشک بالیستیک زمین به زمین فاتح-۱۱۰ به روسیه تحویل داده شده است.

با این حال برخی منابع اطلاعاتی اروپایی به رویترز گفتند که براساس اطلاعات آنها هنوز هیچ انتقالی در این زمینه صورت نگرفته است. مقامات اوکراینی هم از یافتن بقایای موشک‌های ساخت جمهوری اسلامی ایران در طول جنگ با روسیه گزارش علنی نداده‌اند.