تحقیقات نشان می‌دهند که روی بسیاری از وسایل که با مواد غذایی در تماس‌اند، از جمله ظروف آشپزخانه و پخت‌وپز، میزان نگران‌کننده‌ای از مواد شیمیایی وجود دارد که سلامت را تهدید می‌کنند. این تحقیقات درمورد ایمنی انواع لوازم آشپزخانه، به‌یژه آن‌هایی که در پخت‌وپز استفاده می‌شوند، پرسش‌هایی را مطرح کرده است.
جیمی آلن، دانشیار فارماکولوژی (داروشناسی) و سم‌شناسی در دانشگاه ایالتی میشیگان، با تاکید بر اینکه جای نگرانی نیست، می‌گوید: «من این گزارش‌ها را همچون فرصتی برای تغییر عادت‌ها و سلامت بیشتر می‌بینم. از این فرصت استفاده کنید و به نحوه تهیه و نگهداری غذا فکر کنید و اگر ممکن بود در روال همیشگی‌‌تان تغییراتی به‌وجود آورید.»
کدام وسایل رایج آشپزخانه بررسی شده‌اند و چه باید کرد؟
تخته‌های برش پلاستیکی
بنابر تحقیقاتی که سال گذشته در مجله «علوم و فناوری محیط زیست» (Environmental Science & Technology) منتشر شد، خرد کردن مواد غذایی روی تخته پلاستیکی نزدیک به هفت هزار و ۸۶۰ ریز‌پلاستیک ایجاد می‌کند که ممکن است وارد مواد غذایی شود. این ریزپلاستیک‌ها از طریق بلع وارد بدن می‌شوند و در آنجا تجمع می‌کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دکتر کلی جانسون-آربور، سم‌شناس در «مداستار هلت» (MedStar Health)، به یاهولایف می‌گوید: «به‌رغم آنکه دقیقا نمی‌دانیم مصرف ریز‌پلاستیک برای سلامت انسان مضر است یا نه، شاید برخی افراد بخواهند کمتر در معرض این مواد قرار گیرند. برخی تحقیقات هم حاکی از آن است که افرادی که در پلاک‌های خونی گردنشان ریز‌پلاستیک مشاهده شده است، بیش از دیگران در معرض سکته قرار دارند.» وجود ریزپلاستیک‌ها در مغز و چندین ناحیه دیگر بدن تایید شده است.
به گفته متخصصان، تخته‌های برش چوب جامد، نه تخته‌های چوبی لمینیت، شاید برای برش مواد غذایی مانند نان، میوه‌ها و سبزیجات بهتر باشند و بی‌شک که این‌ها هم بی‌نقص نیستند. تخته چوبی ماده‌ای متخلخل است، بنابراین تمیز و ضدعفونی کردنش پس از خردکردن مرغ و ماهی راحت نیست و به این ترتیب بیشتر در معرض باکتری‌های مضر قرار می‌گیریم. به توصیه کارشناسان، بهترین گزینه برای برش انواع گوشت تخته‌های نامتخلخل مانند شیشه یا سنگ است.
تابه‌های نچسب
در پوشش تابه‌های نچسب قدیمی «اسید پرفلوئورواکتانوئیک» یا «پی‌اف‌او‌اِی» (PFOA) وجود دارد تا سطح نچسب و لغزنده ایجاد کند. «پی‌اف‌او‌اِی» شکلی از ترکیبات «پلی فلورو‌آلکین» یا «پی‌اف‌اِی‌اس» (PFAS) است، نوعی ماده شیمیایی ماندگار که تجزیه نمی‌شود. به گفته متخصصان، مواد شیمیایی «پی‌اف‌اِی‌اس» پس از هر بار پخت‌وپز ساییده و از تابه‌های نچسب جدا و وارد غذا می‌شود.
این مواد شیمیایی طیف وسیعی از مشکلات سلامت ازجمله سطح بالای کلسترول، افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه و بیضه، و همچنین تغییرات در آنزیم‌های کبدی را به دنبال دارند. بر همین اساس توصیه کارشناسان این است که سراغ تابه‌های فولادی ضدزنگ، سرامیکی و چدنی برویم.
اجاق گاز
تحقیقات منتشر‌شده در اوایل سال ۲۰۲۴ نشان داد که پس از پخت‌وپز سطح دی‌اکسید نیتروژن از معیارهای بهداشتی فراتر می‌رود و ساعت‌ها در خانه باقی می‌ماند. قرار گرفتن در معرض دی‌اکسید نیتروژن آسیب‌‌زننده است و رشد ریه کودکان را دچار مشکل می‌کند. اما تعویض اجاق گاز روشی پیچیده و پرهزینه است و برای همگان آسان نیست. بر همین اساس کارشناسان توصیه می‌کنند که از اجا‌ق‌هایی با تهویه قوی و مناسب استفاده کنید. به گفته آنان، اگر تهویه هوا در محل اجاق گاز به‌دلیل محدودیت فضا به‌خوبی انجام نمی‌شود، حتما پنجره‌ها را باز کنید تا تهویه به‌خوبی انجام شود.
کتری‌ها و قهوه‌سازها
به باور متخصصان کتریهای برقی و قهوه‌سازها می‌توانند به محل پرورش کپک‌ها و ترکیبات سمی که کپک‌هایی خاص به نام «مایکوتوکسین» تولید می‌کنند بدل شوند. پیش‌تر، تحقیقات نشان داده بود که ریز‌اندام‌های موجود در دهانه، دکمه‌ها و مخازن آب کتریهای برقی و قهوه‌سازها، بالقوه خطرناک‌اند. اما مشکل اصلی این دستگاه‌‌ها نیستند و با رسوب‌زدایی منظم می‌توان از آن‌ها با خطرات بسیار کمتر استفاده کرد. به گفته متخصصان، دسته‌های قوری، کتری و قهوه‌ساز احتمالا باکتری‌ها و ویروس‌های بیشتری در خود نگه می‌دارند زیرا به‌ندرت تمیز می‌شوند.
ظروف سیاهرنگ
نتایج تحقیقاتی که در مجله «کیموسفر» (Chemosphere) منتشر شد حاکی از آن است که در ظروف سیاه و سایر محصولات پلاستیکی سیاهرنگ، سطح بالای مواد شیمیایی سمی بازدارنده اشتعال وجود دارد. مواد بازدارنده اشتعال حاوی «دکابرومودی‌فنیل اتر» (decaBDE) است که آژانس حفاظت از محیط‌زیست (EPA) در سال ۲۰۲۱ آن را ممنوع کرده است. آلن می‌گوید که برای جلوگیری از مواجهه با این مواد سمی بهتر است ظروف پخت‌وپز سیاهرنگ و ظروف پلاستیکی سیاه را با ظروف چوبی یا فلزی جایگزین کنیم.
با وجود تمام مشکلات احتمالی درمورد وسایل آشپزخانه، متخصصان می‌گویند که ما همواره در معرض خطرات محیطی مانند مواد شیمیایی، آلاینده‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها قرار داریم که حذف همگی آن‌ها ناممکن است، بر همین اساس باید بکوشیم تا مواجهه با این مواد را به حداقل برسانیم.
