دونالد ترامپ یا کامالا هریس، کدام‌یک رئیس‌جمهوری آینده آمریکا خواهند شد و انتخاب هریک از آن‌ها در وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران چه تاثیری می‌گذارد؟

این‌ها سوال‌هایی‌اند که ذهن بسیاری از مردم ایران را که اخبار انتخابات آمریکا را دنبال می‌کنند، درگیر کرده‌اند. در حالی‌ که تحلیلگران تاکید می‌کنند پیروزی ترامپ یا هریس می‌تواند شرایط متفاوتی را در ایران رقم بزند، شواهد نشان می‌دهد که حتی پیش از مشخص شدن نتایج نیز، فضای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایران تحت تاثیر قرار گرفته است. در این میان، گروهی از مردم نگران بازگشت ترامپ به کاخ سفید و افزایش مشکلات اقتصادی‌اند و گروهی دیگر بر این باورند که با آمدن ترامپ، جمهوری اسلامی تضعیف می‌شود و احتمال سرنگونی‌ آن قوت می یابد.

اینکه حدود نیمی از رای‌دهندگان آمریکایی در انتخابات ریاست‌جمهوری از ترامپ حمایت می‌کنند، به دلیل ویژگی‌های اخلاقی و ارتباطی رئیس‌جمهوری سابق نیست، بلکه در مسئله‌ای تحت عنوان «نفع» و «مصلحت» ریشه دارد. در واقع آن‌ها ترامپ را گزینه بهتری از هریس می‌دانند و باور دارند که با ورود او به کاخ سفید، وضعیت کشورشان بهبود پیدا می‌کند.

همین دیدگاه در میان بخش‌هایی از مردم کشورهای دیگر از جمله ایران هم وجود دارد. مخالفان و موافقان هریس و ترامپ در سایر کشورها از جمله ایران با وجود اینکه حق رای در انتخابات آمریکا را ندارند، درباره مزایا و خطرهای پیروزی این دو رقیب نظرهای کاملا متفاوتی دارند.

حامیان دونالد ترامپ در جامعه فارسی‌زبان، عملکرد رئیس‌جمهوری سابق آمریکا در قبال جمهوری اسلامی را یادآور می‌شوند و به مواردی مانند کشتن قاسم سلیمانی، خروج از برجام، اعمال تحریم‌های حداکثری و تلاش برای عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل اشاره می‌کنند و امیدوارند که فشار حداکثری ترامپ سقوط جمهوری اسلامی را نزدیک‌تر کند.

در سوی دیگر ماجرا، بخش‌های دیگری از جامعه ایران به فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها در زمان دونالد ترامپ و تاثیر خروج از برجام اشاره می‌کنند و می‌گویند که مردم ایران توان تحمل فشارهای بیشتر را ندارند.

مخالفان و موافقان هریس و ترامپ

مریم دبیری بازنشسته‌ ساکن شهر شیراز است. او درباره فضای کلی جامعه ایران در روزهای اخیر به ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «واقعیت این است که مردم در جمع‌های مختلف درباره انتخابات آمریکا حرف می‌زنند. من، حداقل در یک هفته اخیر، بارها در جمع‌های خانواده و دوستان شاهد بحث درباره احتمال روی کار آمدن ترامپ یا پیروزی هریس بودم. اگر بتوانیم این جمع‌های جزء را به کل تعمیم دهیم، نشان می‌دهد که این موضوع برای مردم ایران مهم است.»

از نظر مریم، پیروزی ترامپ یعنی «سایه سیاه جنگ بر سر ایران»، «تحریم‌های بیشتر» و «فقر و فلاکت برای مردم». او می‌گوید: «به نظر من تحریم‌های ترامپ مردم ایران را بیچاره کرد اما اتفاقی برای جمهوری اسلامی نیفتاد.»

 سپهر، مهندس برق در یکی از شهرهای استان اصفهان، برخلاف مریم، باور دارد که پیروزی ترامپ به تضعیف جمهوری اسلامی منجر می‌شود. به عقیده سپهر، دموکرات‌ها از جمله اوباما، بایدن و هریس، هیچ‌گاه دوست مردم ایران نبوده‌اند و از نظر «ریاکاری» به اصلاح‌طلبان در ایران شباهت دارند.

نازنین، دانش‌آموخته علوم اجتماعی، نیز حرف‌های سپهر را تایید می‌کند و می‌گوید: «یادمان باشد که بایدن تحریم‌ها را شل کرد و باعث شد جمهوری اسلامی پول‌های زیادی به دست آورد اما آیا این پول‌ها در بهبود وضعیت مردم ایران تاثیری داشت؟ قطعا نه. چون مردم ایران فقیرتر و نیروهای نیابتی قدرتمندتر شدند.»

از نظر سجادی، مرد ۷۸ ساله، ترامپ و هریس فرقی با هم ندارند، «چون تصمیم‌گیرنده اصلی بنای توافق و کنار آمدن با جمهوری اسلامی را دارد».

شقایق، مربی بدنسازی یک باشگاه ورزشی در تهران، نیز می‌گوید: «پول‌هایی که دموکرات‌ها طی چهارسال گذشته آزاد کردند، جز سرکوب خونین اعتراض‌های داخلی ایران و آوارگی و فلاکت مردم غزه و لبنان نتیجه‌ای نداشت، اما ترامپ سلیمانی را کشت و نه‌تنها خاورمیانه که جهان را از شر او نجات داد.»

سعید، دانشجوی رشته روانشناسی دانشگاه آزاد تهران، نیز مصاحبه‌ دونالد ترامپ را یادآور شد که در آن، در مورد ایران از عبارت «کشور لعنتی» استفاده کرد. به عقیده سعید، راه نجات ایران در دست خود مردم ایران است نه رئیس‌جمهوری کشوری که ایران را با هزاران سال تمدن و فرهنگ، «لعنتی» خطاب می‌کند.

امید به سرنگونی رژیم

اینکه چرا برخی مردم ایران از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری حمایت می‌کنند، در نارضایتی‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و فشارهایی که حاکمیت بر آنان تحمیل کرده است، ریشه دارد و بسیاری از ایرانیان به این باور رسیده‌اند که فشارهای خارجی، به‌ویژه فشارهای اقتصادی و سیاسی از سوی آمریکا، می‌تواند دولت را به تغییرات اجباری سوق دهد.

به گفته آنان، ترامپ با سیاست «فشار حداکثری» توانست تحریم‌های سنگینی علیه جمهوری اسلامی وضع کند و این تحریم‌ها اقتصاد ایران را تحت فشار قرار دادند. برخی معتقدند که این فشارها به کاهش بودجه فعالیت‌های نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی در منطقه‌ منجر می‌شود و به رفاه مردم در داخل کمک می‌کند​.

شمار زیادی از ایرانیان نیز از اینکه حاکمیت بیشتر تحت فشار قرار گیرد، استقبال می‌کنند و آن را پیش‌زمینه تغییر ساختار سیاسی می‌دانند. این رویکرد بین افرادی که از وضعیت کنونی ناراضی‌ترند یا امیدوارند فشار خارجی به بهبود شرایط داخلی منجر شود، بیشتر دیده می‌شود. در نقطه مقابل، برخی دیگر نیز امید دارند که یک دولت دموکرات مانند هریس روابط خارجی را بهتر و امکان گشایش اقتصادی را فراهم می‌کند.

این دیدگاه‌های کاملا متفاوت حتی بازارهای مالی ایران را نیز طی روزهای اخیر تحت تاثیر قرار داده است. بر اساس گزارش رسانه‌های داخلی، در حال حاضر بازارطلا به‌شدت تحت‌تاثیر نوسان‌های نرخ طلا، دلار و در عین حال انتخابات آمریکا است؛ به‌ طوری که به باور تحلیلگران، نتیجه انتخابات می‌تواند مسیر بازارها را تغییر دهد.

برخی کارشناسان معتقدند در صورتی که هریس پیروز شود، قیمت دلار نزولی می‌شود و به تبع آن، قیمت طلا و سکه نیز در بازار ایران ریزش می‌کند. اما در صورت پیروزی ترامپ، شرایط متفاوت خواهد بود.

همه این موارد آشکار می‌کند که رقابت بین دونالد ترامپ و کامالا هریس در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا می‌تواند تاثیر اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گسترده‌ای بر ایران داشته باشد و پیروزی هر یک از این دو نامزد در سیاست آمریکا در قبال جمهوری اسلامی تفاوت‌های راهبردی ایجاد خواهد کرد؛ ترامپ رویکردی سختگیرانه‌تر دارد، در حالی که هریس ممکن است سیاست نرمش دولت بایدن را ادامه دهد.