با سقوط دولت بشار اسد در سوریه، راهبرد جمهوری اسلامی برای ایجاد «محور مقاومت» در منطقه در حال فروپاشی است. دومینوی این فروپاشی از حمله ۷ اکتبر حماس و جنگ غزه آغاز شد و سپس، به درگیری در لبنان رسید. اکنون، متحد دیرینه جمهوری اسلامی در سوریه از قدرت کنار رفته است، متحدی که زمانی علی‌اکبر ولایتی، مشاور ارشد رهبر جمهوری اسلامی، آن را «حلقه طلایی زنجیره مقاومت در منطقه» توصیف کرده بود.  

اسوشیتدپرس در گزارشی به این موضوع می‌پردازد و می‌نویسد سقوط دولت اسد گسستگی در زنجیره به‌معنای واقعی کلمه است. سوریه یک پیوند جغرافیایی مهم بود که به جمهوری اسلامی امکان می‌داد تسلیحات و تجهیزات برای حزب‌الله در لبنان ارسال کند. اکنون، با قطع این راه ارتباطی، حزب‌الله نیز تضعیف می‌شود، سازمانی که زرادخانه‌اش در جنوب لبنان دامنه نفوذ جمهوری اسلامی را تا مرز اسرائیل گسترش داده بود.

براساس این گزارش، البته جمهوری اسلامی ایران همچنان برگ برنامه هسته‌ای را در دست دارد و می‌تواند از احتمال توانایی ساخت تسلیحات هسته‌ای برای گسترش نفوذ در منطقه استفاده کند.

ورقی که برگشت

این خبرگزاری آمریکایی می‌نویسد، تا همین چند سال پیش، جمهوری برای بسط نفوذ خود در منطقه تلاش می‌کرد و «محور مقاومت» کاملا فعال بود. حزب‌الله مقابل اسرائیل ایستاده بود و اسد نیز از جنگ داخلی جان سالم به در برد. گروه‌‌های شبه‌نظامی در عراق و حوثی‌های یمن نیز برای نیروهای آمریکا و ائتلاف دردسرهای بزرگی ایجاد کردند.

سوریه، در چهارراه خاورمیانه، نقشی حیاتی ایفا می‌کرد. بنابراین، با آغاز جنگ داخلی سوریه، جمهوری اسلامی ایران و روسیه به کمک اسد رفتند و بخش‌هایی از کشور از گروه‌های شورشی پس گرفته شد. اما سرعت سقوط اسد نشان داد که او تا چه اندازه به حمایت جمهوری اسلامی ایران و روسیه وابسته بود، دو کشوری که یکی تحت فشار جنگ و دیگری تحت فشار تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد.

فروپاشی شبکه منطقه‌ای جمهوری اسلامی هدفی مهم برای اسرائیل بوده است، هرچند از جانب جنگجویان جهادی که اسد را سرنگون کردند احساس نگرانی می‌کند.

جمهوری اسلامی مدت‌‌ها است که شبکه منطقه‌ای‌اش را به‌عنوان نمادی از قدرت کشور به ایرانیان معرفی می‌کند و فروپاشی این شبکه می‌تواند پیامدهای داخلی داشته باشد.

واکنش احتمالی جمهوری اسلامی چیست؟

اسوشیتدپرس می‌نویسد از دست دادن سوریه به‌معنای پایان توانایی اعمال قدرت ایران در خاورمیانه نیست. شورشیان حوثی یمن همچنان به حملاتشان به اسرائیل و کشتی‌های عبوری از دریای سرخ ادامه می‌دهند، هرچند شدت این حملات کاهش یافته است.

برنامه هسته‌ای ایران نیز همچنان فعال است و سازمان‌های اطلاعاتی غرب و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند ایران تا سال ۲۰۰۳ برنامه‌ای سازمان‌یافته برای ساخت تسلیحات هسته‌ای داشته است.

تانوس دوکوس، مشاور امنیت ملی یونان، در نشست امنیتی در بحرین گفت: «اگر ایران تسلیحات هسته‌ای بسازد، این ضربه‌ای بزرگ به برنامه بین‌المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خواهد بود.»

خطر حملات گسترده‌تر در منطقه، به‌ویژه به زیرساخت‌های نفتی، وجود دارد. دوکوس هشدار داد: «اگر در نتیجه تشدید تنش‌ها، حملاتی علیه زیرساخت‌های انرژی ایران یا عربستان سعودی صورت گیرد، این خبری بد برای عرضه جهانی نفت خواهد بود.»