نزدیک به ۱۲ سال پس از ثبت کاخ کلستان در فهرست میراث جهانی، سند مالکیت این اثر بهجامانده از دورههای مختلف زندیه، صفویه، قاجار و پهلوی به نمایندگی از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در اداره ثبت اسناد و املاک تهران صادر شد.
این سند ثبتشده مربوط به مساحت ۵۰ هزار مترمربعی از کاخ گلستان است که سالها قبل تحت عنوان «ارگ سلطنتی» در میان تهرانیهای قدیم مشهور بود و حالا معماری و توسعه نامناسب شهری آن را احاطه کرده است.
بر اساس اسناد تاریخی، پیشینه ساخت کاخ گلستان در میدان ارگ تهران به دوران شاه عباس صفوی میرسد؛ با این حال، مهمترین دوره تاریخی این کاخ مربوط به زمان حکومت آغامحمدخان قاجار است که پس از شکست دادن لطفعلی خان زند، در تهران تاجگذاری کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
به غیر از او، ناصرالدین شاه قاجار نیز در کاخ گلستان تاجگذاری کرده و آنجا اقامت داشته است. سفرهای متعدد شاه قاجار به اروپا در شکل ظاهری کاخ گلستان نیز تاثیر گذاشت و بخشهایی از معماری این بنای تاریخی تحت تاثیر الگوهای اروپایی تغییر کرد.
در دوران مظفرالدینشاه، محمدعلیشاه و احمدشاه قاجار، کاخ گلستان تغییرات عمدهای به خود ندید، با این حال در این مقطع هم، کاخ به دلیل ارتباط آن با رخدادهای تاریخی مهم مانند صدور فرمان مشروطه و تاثیر آن بر سیاست ایران از اهمیت ویژهای برخوردار است.
در دوره پهلوی اول و دوم نیز کاخ گلستان تحت تاثیر تحولات شهری و معماری قرار گرفت و برخی بخشهای آن بهویژه در زمینه طراحی داخلی و بازسازی تغییراتی یافت.
این مجموعه که قدمت آن به بیش از چهار قرن میرسد، همچنان یکی از برجستهترین نمادهای تاریخ و فرهنگ ایران است و به دلیل وقایع سیاسی و اجتماعی مهمی که در آن رخ داده است، سندی باارزش از تاریخ معاصر ایران شناخته میشود.
کاخ گلستان تیر ۱۳۹۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید، با این حال از گزند حوادث از جمله سرقتهای متعدد و تخریب آثار در امان نماند. یکی از مهمترین سرقتها از این بنای تاریخی خروج تابلو پرتره مظفرالدین شاه، اثر کمالالملک، بود که طبق روایتها، اواخر دهه ۱۳۷۰ از ایران خارج شد و از حراج کریستی لندن سر درآورد.
به گفته کارمندان کاخ گلستان، این تابلو تا سال ۱۳۷۸ در تالار برلیان بر دیوار نصب بود، اما پس از برداشته شدن از دیوار، در فروردین ۱۳۷۹ در کاتالوگ حراج کریستی قرار گرفت و در این حراج، به مبلغ ۴۴ هزار و ۶۵۰ پوند فروش رفت.
تابستان گذشته نیز کارشناسان میراث فرهنگی افشا کردند که یکی دیگر از تابلوهای کمالالملک در این کاخ با میخ پاره شده است.
در خرداد ۱۴۰۳، منبعی ناشناس هزاران قطعه از عکسهای قاجاری آلبومخانه کاخ گلستان را در فضای مجازی بارگذاری کرد و در اختیار عموم قرار داد. این تصاویر حدود سه هزار و ۲۰۰ قطعه عکس قاجاری در ۷۶ پوشه بود که هرکدام مربوط به یکی از آلبومهای موجود در کاخ گلستان بودند. کاخ گلستان سالهای متمادی دسترسی عموم به این گنجینه را محدود کرده بود. انتشار آنلاین این تصاویر آشکار کرد که شمار زیادی از آنها به دلیل سانسور، چسباندن کاغذ روی آنها و نگهداری نامناسب در حال نابودیاند.
فرسایش و آسیبهای محیطی، گردشگری ناپایدار، توسعه نامتوازن شهری، کمبود منابع مالی و مرمتهای غیراصولی نیز آسیبهاییاند که بقای کاخ گلستان را با تهدید مواجه کردهاند.
تالارهای مرمر، الماس و آینه این مجموعه تاریخی که هرکدام معماری، تزیینات و گنجینههای هنری گوناگون و خاص دارند، نماینده هنر و فرهنگ ایران به خصوص در دوران قاجارند.
کاخ گلستان در حال حاضر یک موزه تاریخیفرهنگی است و بخشی از آثار تاریخی و فرهنگی ایران را به نمایش میگذارد.