شهرداری تهران، با وجود انتقادها و ابهام‌های متعدد، پروژه عظیم «پارک گردشگری ایران زمین» یا «حیاط تهران» را در حاشیه بزرگراه چمران آغاز کرد؛ پروژه‌ای که اگرچه مدیران شهری آن را یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های تفریحی و گردشگری پایتخت معرفی می‌کنند، شواهد و اسناد موجود نشان می‌دهد محور اصلی آن واگذاری بحث‌برانگیز بخش وسیعی از اراضی شمال تهران به شرکت هواپیمایی ماهان است.

طبق این قرارداد که فروردین ۱۴۰۳ امضا شد، شهرداری تهران زمینی به مساحت ۳۰ هزار مترمربع را که ۲۲ هزار مترمربع آن سند شش دانگ دارد، به شرکت هواپیمایی ماهان واگذار کرده است تا  طی سه مرحله «ساخت، بهره‌برداری و انتقال پروژه» در آنجا مجتمع گردشگری، تفریحی و مسکونی بسازد. این زمین در نزدیکی رودخانه و جایی نزدیک به تقاطع اتوبان چمران و خیابان ملاصدرا واقع است، منطقه‌ای خوش آب‌وهوا با درختان بسیار که تاکنون آنجا ساخت‌وسازی نشده است و بخشی از مهم‌ترین باغ‌های باقی‌مانده تهران در این منطقه قرار دارد.

یکی از مهم‌ترین ابهام‌های پروژه موسوم به «حیاط تهران» نحوه واگذاری آن به شرکت ماهان است که بدون برگزاری مناقصه عمومی و به صورت ترک تشریفات و بدون شفافیت لازم، به این شرکت واگذار شده است.

سایت رویداد۲۴ در گزارشی به این موضوع پرداخت و نوشت: «بر اساس قوانین مربوط به واگذاری پروژه‌های دولتی به بخش خصوصی، اجرای فرایندهایی مانند برگزاری مناقصه و انتشار عمومی فراخوان ضروری است تا از بروز فساد جلوگیری شود. در این پروژه، شهرداری تهران با دور زدن این الزام‌های قانونی، عملا یکی از مهم‌ترین اصول شفافیت را زیر پا گذاشته است.»

بر مبنای این گزارش، بخش‌هایی از فضای سبز مجاور بزرگراه چمران که حالا در انحصار شرکت هواپیمایی ماهان قرار گرفته‌‌ است، تحت مالکیت کشاورزان است و معارض حقوق کشاورزی دارد. شهرداری تهران مدعی است که در قرارداد با ماهان شرط کرده که بهره‌بردار باقی‌مانده حقوق زارعانه را که شهرداری تهران تاکنون خریداری نکرده است، خریداری کند.

در واقع شرکت هواپیمایی ماهان با علم و آگاهی کامل از وجود معارضان احتمالی، برای عقد توافق با شهرداری اقدام کرده است، حال‌آنکه هر دو طرف قرارداد، یعنی شهرداری و هواپیمایی ماهان عمل غیرقانونی مرتکب شده‌اند، زیرا عقد هر قراردادی قبل از تعیین تکلیف زمین‌ها، غیرقانونی است؛ دلیلش هم این است که این امکان وجود دارد شرکت بهره‌بردار حین پروژه نتواند رضایت معارضان را جلب کند و طول کشیدن اجرای پروژه یا لغو احتمالی آن به اموال عمومی ضرر وارد می‌کند.

این ابهام موجب شد تا نهادهای نظارتی مانند سازمان بازرسی کل کشور به روند اجرای پروژه حساس شوند. با این حال، گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد که شهرداری تهران به هشدارهای این نهادها اعتنا نکرده و پروژه را بدون حل این مشکلات و پشت درهای بسته، کلید زده است.

یکی دیگر از مسائل پرحاشیه این پروژه ابهام‌های موجود در محاسبات مالی آن است. ارزیاب مالی پروژه که شرکت ماهان آن را انتخاب کرده، دوره بازگشت سرمایه عادی را کمتر از شش سال و دوره بازگشت سرمایه متحرک را بیش از ۱۷ سال اعلام کرده است. منقدان می‌گویند این اختلاف زمانی می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد فساد و تضییع حقوق ساکنان تهران شود.

بر اساس قرارداد، پس از اتمام دوره بازگشت سرمایه، مالکیت و مدیریت پروژه باید به شهرداری تهران منتقل شود. با این حال، طولانی‌تر شدن این دوره به معنای تاخیر در بهره‌برداری عمومی از پروژه و تضییع حقوق مالیات‌دهندگان تهرانی است.

روند تصویب و آغاز اجرای پروژه موسوم به حیاط تهران بدون اطلاع‌ شورای شهر انجام شده است. برخی از اعضای شورای شهر، از جمله محمدعلی تشکری هاشمی، خواستار روشن شدن جزئیات توافق‌نامه این پروژه در صحن شورا شده‌اند. به گفته تشکری هاشمی، کارشناس شهرداری برای مجموع زمین و تراکم متری ۲۰۰ میلیون تومان ارزش مالی تعیین کرده که در مقایسه با قیمت‌های محلی، «تفاوتی فاحش» را نشان می‌دهد.

علاوه بر این، سازمان بازرسی کل کشور نیز طی نامه‌هایی جداگانه از شهرداری تهران خواسته است تا درباره ابهامات مربوط به این پروژه شفاف‌سازی کند. با وجود این، به نظر می‌رسد شهرداری تهران به هشدارهای این نهاد نیز اعتنا نکرده است.

اشکال‌ها و ابهام‌های پروژه موسوم به حیاط تهران به این موارد محدود نیست و ابعاد دیگری هم دارد؛ از جمله پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی آن که از نظر کارشناسان محیط زیست پنهان نمانده است. به‌ اعتقاد آنان، واگذاری اراضی سرسبز بزرگراه چمران به یک شرکت خصوصی به معنای از دست رفتن بخش دیگری از فضای سبز شهری تهران است.

شرکت هواپیمایی ماهان سال ۱۳۷۱ به‌عنوان نخستین شرکت هواپیمایی خصوصی ایران در کرمان تاسیس شد. مالک ماهان «موسسه خیریه مولی‌الموحدین علی ابن ابی‌طالب» در استان کرمان است که بسیاری آن را به‌عنوان «هلدینگ دانه‌درشت‌های کرمانی» می‌شناسند.

این شرکت هواپیمایی به جابه‌جایی فرماندهان سپاه قدس و نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی شهرت دارد و نامش در فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا و اتحادیه اروپا است.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پیش‌‌تر شرکت هواپیمایی ماهان را به «جابه‌جایی سلاح‌های کشتار جمعی» متهم کرده بود. اتحادیه اروپا نیز این شرکت را به دلیل ارسال موشک به روسیه تحریم کرد.