در حالی که شبکه‌های مالی پیچیده داعش یکی از ستون‌های اصلی بقای این گروه‌اند، سومالی اخیرا به یکی از مراکز کلیدی تامین مالی شاخه‌های مختلف این گروه، از جمله داعش خراسان در افغانستان، تبدیل شده و چنانچه خبرگزاری فرانسه در گزارشی در مورد قدرتمند شدن شاخه داعش در سومالی، به نقل از منابع اطلاعاتی و کارشناسان تروریسم اشاره کرده است، داعش مستقر در سومالی به رهبری شیخ عبدالقادر مومن با بهره‌گیری از روش‌های مالی پیچیده، در پشتیبانی از عملیات داعش در مناطق مختلف جهان از جمله افغانستان نقشی حیاتی ایفا می‌کند.
تور هامینگ، پژوهشگر مرکز بین‌المللی مطالعات رادیکال‌سازی (ICSR)، می‌گوید سومالی از نظر مالی برای داعش بسیار مهم است و به‌عنوان «مرکز انتقال پول به شاخه‌های داعش در کنگو، موزامبیک، یمن، آفریقای جنوبی و حتی افغانستان» عمل می‌کند.
به گفته هامینگ، کانال‌های انتقال پول داعش از سومالی به دیگر کشورها از جمله افغانستان قابل ردگیری نیستند، چون این انتقال از طریق حواله‌های محلی، تجارت غیرقانونی و استفاده از رمزارزها صورت می‌گیرد.
داعش خراسان پیش از این، از طریق نشریات آنلاین مرکز رسانه‌ای این گروه به نام «موسسه العزائم»، از هوادارانش در داخل افغانستان و دیگر کشورهای جهان خواسته بود که اگر امکان شرکت در «جهاد مسلحانه» را ندارند، با ارسال پول برای این گروه «جهاد مالی» کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
هانس‌یعقوب شیندلر، مدیر پروژه مقابله با افراط‌گرایی، می‌گوید سیستم حواله سنتی در شرق آفریقا یکی از ابزارهای کلیدی برای انتقال پول به مناطق مختلف، از جمله افغانستان است. این سیستم غیررسمی امکان انتقال پول بدون نظارت دقیق را فراهم می‌کند و ردیابی آن تقریبا غیرممکن است. علاوه بر این، داعش از تجارت غیرقانونی منابع طبیعی در آفریقا از جمله زغال‌سنگ و طلا برای تامین مالی عملیات‌هایش استفاده می‌کند. این منابع به پول نقد تبدیل و سپس از طریق شبکه‌های مالی محلی و بین‌المللی، به شاخه‌های مختلف این گروه ارسال می‌شوند.
تحقیقات نشان می‌دهد که بخشی از منابع مالی که از سومالی به دست می‌آید، برای حمایت از شاخه داعش در خراسان در افغانستان استفاده می‌شود. داعش خراسان که یکی از مرگبارترین شاخه‌های داعش شناخته می‌شود، به‌شدت به منابع مالی خارجی وابسته است. یک مقام اطلاعاتی اروپایی که نامش فاش نشد، می‌افزاید منابع مالی که از سومالی به افغانستان منتقل می‌شود، برای تامین هزینه‌های عملیاتی داعش خراسان، از جمله استخدام جنگجویان، خرید تسلیحات و تبلیغات ایدئولوژیک، استفاده می‌شود. این مقام اضافه کرد که بخشی از این حمایت مالی به مناطق مرزی افغانستان و پاکستان منتقل می‌شود؛ جایی که داعش خراسان در تلاش است تا نفوذش را گسترش دهد.
داعش خراسان که سال ۲۰۱۴ و از میان فرماندهان و اعضای ناراضی طالبان افغانستان و پاکستان در شرق افغانستان شکل گرفت، در ۱۰ سال گذشته حملات مرگباری به بخش‌های مختلف افغانستان و پاکستان انجام داده است. با فروپاشی دولت جمهوری در افغانستان در اوت ۲۰۲۱، صدها عضو داعش خراسان از جمله مهاجمان انتحاری و فرماندهان کلیدی این گروه از زندان‌های دولت پیشین آزاد شدند و به جبهه جنگ برگشتند.
در سه سال و نیم سلطه طالبان بر افغانستان، داعش خراسان حملات مرگباری به نظامیان و غیرنظامیان انجام داده است. آخرین مورد در ۱۱ دسامبر، خلیل‌الرحمان حقانی، از سران شبکه حقانی و وزیر امور مهاجرین رژیم طالبان، در حمله مهاجم انتحاری داعش خراسان کشته شد. البته مقام‌های ارشد حکومت طالبان پیش از این نیز در حملات داعش خراسان کشته شده بودند، اما مرگ خلیل‌الرحمان حقانی به دلیل نقش برجسته او در شبکه حقانی و همچنین جایگاه خانواده او در این شبکه، مهم‌ترین دستاورد داعش خراسان در جنگ با طالبان محسوب می‌شود.
داعش خراسان از ۲۰۱۸ به این سو قلمرو مشخصی را در خاک افغانستان در اختیار ندارد و حملاتش را به شکل چریکی و غافلگیرکننده طراحی و اجرا می‌کند. این گروه برای تامین مالی فعالیت‌هایش از شبکه‌های پیچیده و متنوعی مثل سیستم حواله سنتی مانند «حواله‌داری» بهره می‌برد که امکان انتقال پول بدون نظارت دقیق را فراهم می‌کند.
علاوه بر این، تجارت غیرقانونی مواد معدنی و قاچاق کالا نیز از منابع مالی مهم داعش خراسان محسوب می‌شوند. هرچند به دلیل کنترل شدید طالبان بر جغرافیای افغانستان و همکاری نهادهای امنیتی طالبان با برخی کشورها در مبارزه با داعش، مسیرهای درآمدزایی این گروه از داخل افغانستان محدود شده است.
ایالات متحده آمریکا ژوییه ۲۰۲۴ و در راستای مقابله با داعش خراسان و قطع ارتباط کانال‌های مالی این گروه، از طریق برنامه «پاداش برای عدالت»، برای اطلاعاتی که به شناسایی و اخلال در شبکه‌های مالی داعش خراسان منجر شود، تا سقف ۱۰ میلیون دلار پاداش تعیین کرد. با این حال گروه‌ها، کانال‌ها و افرادی که به تامین نیازهای مالی داعش خراسان متهم‌اند، هنوز شناسایی و بازداشت نشده‌اند.
ایالات متحده در نوامبر ۲۰۲۱ برای اطلاعاتی که به بازداشت یا کشته شدن ثناءالله غفاری، مشهور به شهاب المهاجر، رهبر داعش خراسان منجر شود نیز تا سقف ۱۰ میلیون دلار پاداش گذاشته بود.
