ملاله یوسف‌زی، دختری از دره سوات پاکستان، کانون فعالیت تحریک طالبان پاکستانی، که در عرصه دادخواهی برای حقوق بشر نامی شناخته‌شده است، همچنان فرمان‌های ضدزن اعمال‌شده در افغانستان و مناطق تحت سلطه طالبان در زادگاهش را به چالش می‌کشد.

ملاله که از سال ۲۰۱۲، پس از مجروح شدن در حمله طالبان پاکستانی، در بریتانیا زندگی می‌کند، روز یکشنبه ۲۳ دی‌ماه طی نشستی در اسلام‌آباد در کنار رهبران سیاسی و مذهبی کشورهای مختلف جهان، ضمن حمایت از حق تحصیل دختران، تصریح کرد: «طالبان زنان را به‌عنوان انسان نمی‌بینند.»

ملاله برنده جایزه صلح نوبل است و از زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، پیوسته برای جلب توجه جهان به وضعیت حقوق بشر در این کشور تلاش می‌کند.

در کنفرانس «آموزش دختران در جوامع مسلمان: فرصت‌ها و چالش‌ها» که به میزبانی سازمان همبستگی جهان اسلام و دفتر نخست‌وزیر پاکستان در اسلام‌آباد برگزار شد، ۱۵۰ نفر از مقام‌ها و چهره‌های تاثیرگذار از ۴۷ کشور جهان شرکت کردند. ملاله یوسف‌زی که از سخنرانان اصلی این کنفرانس بود، از سران دولت‌های جهان و به‌ویژه رهبران سیاسی کشورهای اسلامی خواست که در برابر فرمان‌هایی که طالبان علیه حقوق انسانی زنان و دختران صادر می‌کنند، واکنش نشان دهند. 

ملاله گفت: «آن‌ها [طالبان] جنایاتشان را در پوشش توجیهات فرهنگی و مذهبی پنهان می‌کنند. شما می‌توانید رهبری واقعی و اسلام واقعی را نشان دهید.»

این فعال حقوق بشر پاکستانی با اشاره به محروم شدن زنان و دختران در افغانستان از حق تحصیل و اشتغال، از رهبران کشورهای اسلامی خواست در تامین حقوق اساسی دختران و زنان پیشتاز شوند. او تاکید کرد: «صدای اعتراض مسلمانان به سیاست‌های طالبان که دختران نوجوان را از مدرسه و زنان را از دانشگاه‌ها محروم کرده‌اند، باید بلند شود. در افغانستان یک نسل کامل از دختران از آینده روشن محروم خواهند شد. اکنون زمان آن است که رهبران مسلمان صدایشان را بلند و از قدرتشان استفاده کنند.»

GhE4ubiWkAApLkM.jpeg

ملاله یوسف‌زی از رهبران سیاسی و مذهبی در کشورهای اسلامی به‌صراحت خواست تا به طالبان مشروعیت ندهند. او گفت: «از به رسمیت شناختن رژیم طالبان در افغانستان خودداری کنید و با ایستادگی در برابر سیاست‌هایی که تحصیل دختران و زنان را محدود می‌کند، به جهان نشان دهید نمایندگی واقعی اسلام چه کسانی‌اند.»

از زمان بازگشت طالبان به قدرت، رهبر طالبان و وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه علیه حقوق اساسی مردان نیز فرمان‌های متعددی صادر کرده‌اند، اما در زمینه تحصیل و اشتغال مردان محدودیتی وضع نشده است.

محدودیت‌های طالبان علیه زنان و دختران به شکل‌گیری تجمع‌های اعتراضی زنان در شهرهای مختلف انجامید، اما این اعتراض‌ها که بیشتر در میان جامعه فارسی‌زبان‌ها شکل گرفت، به‌شدت سرکوب شدند.

پیام‌های ملاله یوسف‌زی علیه فرمان‌های طالبان، هم به دلیل اینکه او از زادگاه طالبان پاکستانی می‌‌آید و هم به دلیل تعلقش به قوم پشتون، در بازتاب وضعیت زنان و دختران در افغانستان و همچنین مناطق تحت سلطه و نفوذ طالبان پاکستانی تاثیر عمیقی دارد.

E9khJjzWUAA3efG.jpeg

ملاله یوسف‌زی اکتبر ۲۰۱۲، وقتی تنها ۱۵ سال داشت، در حال بازگشت از مدرسه به خانه در دره سوات پاکستان، هدف حمله مسلحانه اعضای طلبان پاکستانی قرار گرفت. در این حمله یکی از افراد طالبان وارد اتوبوس مدرسه شد و از دانش‌آموزان نام او را پرسید و پس از شناسایی، به سر ملاله شلیک کرد. این گلوله به سر و گردن او آسیب زد، اما به‌طرز معجزه‌آسایی زنده ماند. ملاله پس از این حمله به بریتانیا منتقل شد و در آنجا تحت جراحی‌های متعدد قرار گرفت.

طالبان دلیل این حمله را فعالیت‌های ملاله برای دفاع از حق تحصیل دختران اعلام کردند اما این حادثه نه‌تنها ملاله را ساکت نکرد، بلکه صدایش را در سطح جهانی طنین‌انداز کرد. او پس از بهبودی، به تلاش‌ها برای حمایت از حقوق زنان و دختران ادامه داد و بنیاد «ملاله فاند» را تاسیس کرد که هدف آن ارتقای آموزش دختران و توانمندسازی زنان در کشورهای مختلف از جمله افغانستان و پاکستان است.

ملاله با سخنرانی‌هایش در مجامع جهانی، از جمله سازمان ملل، به جهان یادآوری می‌کند که تحصیل یک حق اساسی برای همه، بدون توجه به جنسیت، است. او در مبارزه با سیاست‌های محدودکننده طالبان که زنان و دختران افغانستان را از تحصیل محروم کرده‌اند، همواره پیشرو بوده و بارها خواستار مقابله جهانی با این بی‌عدالتی شده است.

امرالله صالح، معاون اول رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان و از رهبران جبهه مقاومت ملی، در واکنش به برگزاری کنفرانس سازمان همبستگی جهان اسلام در اسلام‌آباد، در اکس نوشت که در این کنفرانس «علمای دینی و شخصیت‌هایی مانند ملاله یوسف‌زی اعلام کردند که تفکر طالبان ربطی به شریعت و دین ندارد».

به گفته صالح، در این نشست جای زنان افغانستان که قربانی سیاست‌های طالبان‌اند و می‌توانستند شرکت‌کنندگان را از پیامد‌های فرمان‌های طالبان بیشتر آگاه کنند، خالی بود.

امرالله صالح تصریح کرد سخنرانی‌ها و مواضع ملاله به دلیل تعلق داشتن او به قوم پشتون «اهمیتی بالا و نمادین» دارد، چون سخنان او روایت طالبان از زن و جامعه را به چالش می‌کشد.

حامد کرزی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، نیز با استقبال از اعلام موضع کنفرانس سازمان همبستگی جهان اسلام در مورد حق تحصیل دختران و زنان در افغانستان، در پیامی گفت: «تحصیل حق مسلم و تردیدناپذیر است و ممانعت از آن خلاف منافع ملی و مصالح عالی کشور و توجیه‌ناپذیر است.»

حامد کرزی از طالبان خواست درهای مدارس و دانشگاه‌ها را هرچه زودتر به روی دختران و زنان باز کنند تا مردم مجبور نشوند برای تحصیل و کار از افغانستان مهاجرت کنند.

سازمان همبستگی جهان اسلام در پایان کنفرانس با انتشار «قطعنامه اسلام‌آباد»، بر مبارزه با چالش‌های مرتبط با تحصیل دختران تاکید و اعلام کرد در این راستا باید اقدام‌های ملموسی صورت بگیرد.

شیخ محمد بن عبدالکریم العیسی، رئیس سازمان همبستگی جهان اسلام، درباره قطعنامه پایانی کنفرانس گفت که این قطعنامه را علما، دانشمندان و محققان جهان اسلام تهیه کرده‌اند و «هیچ‌کس دیگر نمی‌تواند ادعا کند که به نمایندگی از اسلام درباره این مسئله صحبت می‌کند». او تصریح کرد که این قطعنامه می‌تواند به‌مثابه قانون اساسی جهان اسلام در زمینه تحصیل دختران عمل کند.

GhCqLccX0AArNQZ.jpeg

این قطعنامه خواستار تلاش‌های هماهنگ برای حفاظت از حق تحصیل دختران و توانمندسازی آن‌ها شد و با اشاره به نقش زنان تحصیل‌کرده در ایجاد خانواده‌ها و جوامع پایدار، تاکید کرد: «تحصیل یک حق اساسی است که در قوانین الهی و آموزه‌های اسلامی الزامی دانسته شده، در منشورهای بین‌المللی تقویت شده و در قانون‌ اساسی کشورها تثبیت شده است. ایدئولوژی‌های افراطی که با استناد به هنجارهای فرهنگی و اجتماعی، تحصیل دختران را محدود می‌کنند، ادامه تاسف‌بار تعصبات اجتماعی علیه زنان‌اند.»

شخصیت‌های برجسته جهان اسلام از جمله احمد الطیب، شیخ الازهر هم پیش از این منع تحصیل  و اشتغال زنان و دختران در افغانستان را مخالف آموزه‌های اسلام دانسته و از طالبان خواسته بودند این فرمان‌ها را لغو کنند. احمد الطیب دی‌ماه ۱۴۰۱ و پس از صدور فرمان رهبر طالبان در مورد منع تحصیل و اشتغال دختران و زنان، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «صادرکنندگان این فرمان چطور فراموش کرده‌اند و چگونه توانسته‌اند بیشتر از دو هزارحدیث را که در معتبرترین کتب مرجع اهل سنت از عایشه، همسر پیامبر اسلام، آمده است، نادیده بگیرند. چگونه ‌توانستند نمونه‌های تاریخی فراوان زنان پیشگام در آموزش، علم و سیاست را که به پیشرفت جوامع اسلامی در گذشته و حال کمک کرده‌اند، نادیده بگیرند؟»