برای درک اینکه خاورمیانه عملا به سمت تغییر گام برمی‌دارد، باید روی کل تصویر آن تمرکز کرد، نه قسمتی از آن. به‌ویژه اینکه تغییری که در منطقه آغاز شده است، در حد شعار و حرف نیست و منطقه را به معنای واقعی دگرگون می‌کند.

پنجشنبه گذشته (۲۳ ژانویه ۲۰۲۵) شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، وارد بیروت شد. او اولین وزیر خارجه عربستان سعودی بود که در ۱۵ سال گذشته به لبنان سفر می‌کرد. البته عربستان سعودی با لبنان قطع رابطه نکرده بود، اما بر موضعش در قبال این کشور مبنی بر لزوم بازگرداندن قدرت به دولت لبنان تاکید داشت و می‌گفت ما زمانی به لبنان برمی‌گردیم که قدرت در تمامی زمینه‌ها در دست دولت باشد یا مردم لبنان به طور جدی به دنبال بازگرداندن دولت به جایگاه اصلی آن باشند؛ تحولی که وقوع آن در گذشته عملا ناممکن بود اما اکنون با حضور ژوزف عون در مقام ریاست‌جمهوری و نواف سلام در مقام نخست‌وزیر به حقیقت پیوسته است.

به دنبال دیدارهایی که پس از فرار بشار اسد، میان مسئولان دولت جدید سوریه و مقام‌های عربستان سعودی در ریاض انجام شد، شاهزاده فیصل بن فرحان پنجشنبه گذشته برای اولین بار پس از سقوط بشار اسد وارد دمشق شد و با احمد الشرع، فرمانده اداره عملیات نظامی سوریه، دیدار کرد. این بدان معنی است که ریاض توانست بار دیگر دمشق را از انزوا نجات دهد و به آغوش جهان عرب و جامعه جهانی بازگرداند.

این اتفاق در حالی رخ داد که همان روز محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهوری ایران، در حاشیه اجلاس داووس، با اشاره به حماس این گروه را به خرابکاری در توافق هسته‌ای جمهوری اسلامی با آمریکا و غرب متهم کرد. ظریف با بیان اینکه تهران از حمله ۷ اکتبر اطلاعی نداشت، خاطرنشان کرد: «ما از هفتم اکتبر اطلاعی نداشتیم، قرار بود در ۹ اکتبر با آمریکایی‌ها درباره احیای برجام دیدار داشته باشیم که این عملیات آن را تضعیف و نابود کرد.» و اضافه کرد: «هم‌پیمانان منطقه‌ای ایران از جمله حماس، همیشه برای تحقق اهداف خودشان تلاش کرده‌اند، حتی به هزینه ما.»

اما سخنان اخیر ظریف با سایر اظهارات رهبران جمهوری اسلامی و پیام‌های تشکری که حماس به ایران می‌فرستد، در تضاد است.

در واقع، همه‌چیز در خاورمیانه در حال تغییر است. به‌ویژه اینکه اسعد حسن الشیبانی، وزیر خارجه سوریه، در داووس گفت که کشورش برای آینده خود از سنگاپور و چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی الهام می‌گیرد. در همین حال وزیر خارجه عربستان سعودی هم چندی پیش اعلام کرد که ریاض از تلاش‌های دمشق برای بهبود وضعیت سوریه حمایت می‌کند.

شاهزاده فیصل بن فرحان گفت: «دولت سوریه عملا در مسیر درست گام برمی‌دارد و به دنبال همکاری با جامعه جهانی است.» او افزود: «دمشق به همکاری با جامعه جهانی تمایل فراوان و تصمیم قاطع دارد و به همه تعهداتش پایبند است.»

یک منبع آگاه عربی هم در همین راستا افزود که دمشق به هیئت اتحادیه عرب که اخیرا از سوریه بازدید کرده بود، اعلام کرد: «ما نه بهار عربی، نه داعش، نه القاعده و نه اخوان‌المسلمینیم، زیرا همه آن‌ها شکست خورده‌اند و ماهیت آن‌ها آشکار شده است».

در اینجا باید به پیام تبریک احمد الشرع به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، هم اشاره کنیم. احمد الشرع در این پیام گفت: «ترامپ رهبری قدرتمند است که توانایی برقراری صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه را دارد.» در واقع با این پیام به ترامپ می‌گوید که «من یک متحد آماده در سوریه‌ام».

خاورمیانه در حالی دستخوش تحولاتی جدید و بی‌سابقه‌ است که ترامپ هم بار دیگر به کاخ سفید بازگشته و به دنبال دستیابی به صلح در خاورمیانه و مهار پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی است. علاوه بر آن، او به محض بازگشت به قدرت، حوثی‌های یمن را به فهرست سازمان‌های تروریستی بازگرداند.

موارد یادشده به این معنی است که منطقه در حال تغییر است و ما باید در این مسیر نقش موثری داشته باشیم و در برابر تحولات در حال شکل‌گیری تنها یک تماشاگر نباشیم و در راستای رسیدن به هدف موردنظر، نقش ایفا کنیم. سیاست هنر ممکن‌ کردن‌ها، یا به بیان ساده‌تر، تبدیل غیرممکن به ممکن است. اکنون ما در لحظه مهم و سرنوشت‌سازی قرار داریم، بنابراین باید به جای دعوا و مشاجره با دروغ‌پردازان «مقاومت» و کسانی که قصد ویران کردن کشورها را دارند، از فرصتی که فراهم شده است، برای صلح و ثبات در منطقه بهره‌برداری کنیم.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط