سوکرالوز (Sucralose) یک شیرینکننده مصنوعی بدون کالری که به‌طور گسترده در نوشابه‌های رژیمی، تنقلات بدون قند و مواد غذایی بسته‌بندی‌شده یافت می‌شود، ممکن است آثار غیرمنتظره‌ای بر مغز داشته باشد.
به گزارش یورک‌آلرت، تحقیقات جدید دانشگاه کالیفرنیای جنوبی نشان می‌دهد که مصرف سوکرالوز فعالیت هیپوتالاموس، بخشی از مغز که گرسنگی و وزن بدن را تنظیم می‌کند، افزایش می‌دهد. با این حال برخلاف شکر، هورمون‌هایی را که احساس سیری را القا می‌کنند، تحریک نمی‌کند. آنچه می‌تواند به افزایش گرسنگی، ولع مصرف غذا و افزایش خطر پرخوری و افزایش وزن منجر شود.
پژوهشگران واکنش ۷۵ شرکت‌کننده را پس از مصرف آب، نوشیدنی حاوی سوکرالوز و نوشیدنی شیرین‌شده با شکر معمولی بررسی کردند. اسکن‌های اف‌ام‌آر‌آی (fMRI)، نمونه‌های خون و گزارش‌ها گرسنگی نشان داد که سوکرالوز به‌ویژه در افراد مبتلا به چاقی موجب افزایش گرسنگی و فعالیت هیپوتالاموس می‌شود. از طرفی، سوکرالوز برخلاف شکر، سطح هورمون‌های سیری را افزایش نمی‌دهد و به دلیل همخوانی نداشتن مزه شیرین با میزان کالری دریافتی، ممکن است در بلندمدت میل به مصرف خوراکی‌های شیرین را تقویت کند.
بر اساس نتایج، مصرف سوکرالوز در مقایسه با شکر، فعالیت هیپوتالاموس را افزایش می‌دهد و احساس گرسنگی را تقویت می‌کند. سوکرالوز در مقایسه با آب، باعث افزایش فعالیت هیپوتالاموس شد اما بر احساس گرسنگی اثری نداشت. این آثار در افراد مبتلا به چاقی شدیدتر بود.
اسکن‌ها نیز نشان دادند که مصرف سوکرالوز ارتباط عملکردی هیپوتالاموس و مناطقی از مغز (از جمله قشر سینگولیت قدامی که در تصمیم‌گیری موثر است) را که در پردازش انگیزه و حواس نقش دارند، افزایش می‌دهد و سوکرالوز می‌تواند بر میل به غذا و رفتارهای تغذیه‌ای تاثیر بگذارد.
همچنین، چنانچه انتظار می‌رفت مصرف شکرمعمولی به افزایش قند خون و هورمون‌های تنظیم‌کننده آن، از جمله انسولین و جی‌ال‌پی‌ــ۱ (GLP-1) منجر شد، اما مصرف سوکرالوز بر این هورمون‌ها هیچ تاثیری نداشت. این تفاوت در افراد مبتلا به چاقی برجسته‌تر بود.
این مطالعه نشان داد که سوکرالوز چگونه بر مغز و بدن تاثیر می‌گذارد، اما سوالات در مورد آثار بلندمدت آن باقی می‌ماند. آیا این تغییرات در فعالیت مغز و هورمون‌ها تاثیری پایدار بر وزن و رفتار تغذیه‌ای دارند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها، مطالعات طولی بیشتری لازم است.
پژوهشگران دریافتند که تاثیر سوکرالوز بر فعالیت مغزی در زنان بیشتر از مردان بود که نشان می‌دهد این جایگزین شکر ممکن است بر دو جنس به طور متفاوت اثر بگذارد.
اکنون، گروه تحقیقاتی یک مطالعه پیگیری را آغاز کرده‌اند تا اثر شیرین‌کننده‌های بدون کالری را بر مغز کودکان و نوجوانان بررسی کنند؛ گروهی که بیشترین مصرف‌کنندگان شکر و جایگزین‌های آن محسوب می‌شوند. پژوهشگران امیدوارند با بررسی تاثیر این مواد بر مراحل اولیه زندگی، برای کاهش خطر چاقی فرصت مداخله بهتری ایجاد شود.
انواع جایگزین‌های شکر
جایگزین‌های شکر در سه دسته اصلی قرار می‌گیرند: شیرین‌کننده‌های مصنوعی، الکل‌های قندی و سایر شیرین‌کننده‌های کم‌کالری که طبق تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، به‌طور کلی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی
شیرین‌کننده‌های مصنوعی که در آزمایشگاه ساخته می‌شوند، ۲۰۰ تا ۲۰ هزار برابر شیرین‌تر از شکر معمولی‌اند. شش شیرینکننده موردتایید اف‌دی‌ای عبارت‌اند از: آسه‌سولفام پتاسیم (Ace-K)، آوانتام، آسپارتام، نئوتام، ساخارین و سوکرالوز. این ترکیبات نسبت به شکر کالری کمتری دارند (معمولا بین ۰ تا ۲ کالری در هر قاشق چایخوری) یک قاشق چایخوری شکر معمولی ۱۶ کالری دارد. فقط استثنا آسپارتام است که از نظر کالری، به ازای هر گرم مشابه شکر است، اما معمولا در مقدار بسیار کمتری استفاده می‌شود.
الکل‌های قندی
الکل‌های قندی عبارت‌اند از اریتریتول، زیلیتول، مالتیتول، منیتول و سوربیتول. این شیرین‌کننده‌ها به‌طور طبیعی در برخی غذاها مانند میوه‌ها و سبزیجات وجود دارند و ۲۵ تا ۱۰۰ درصد به اندازه شکر شیرین‌اند. آن‌ها نسبت به شکر کالری کمتری دارند؛ ۱.۵ تا ۳ کالری در هر گرم در مقایسه با ۴ کالری در هر گرم برای شکر. الکل‌های قندی در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند، زیرا پس از مصرف نسبت به شیرین‌کننده‌های مصنوعی تلخی کمتری دارند.
سایر شیرین‌کننده‌های کم‌کالری
شیرین‌کننده‌هایی مانند استویول گلیکوزیدها (استویا)، میوه راهب، دی‌ــ‌الولوز، دی‌ــ‌تاگاتوز و ایزومالتولوز به‌طور طبیعی یافت می‌شوند و شیرینی آن‌ها بسته به ماده اولیه متفاوت است. به‌عنوان مثال الولوز ۰.۷ برابر شیرین‌تر از شکر است، در حالی که استویا تا ۴۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر است. محتوای کالری این شیرین‌کننده‌ها نیز متفاوت است. استویول، گلیکوزیدها و میوه راهب کالری ندارند، در حالی که الولوز در هر گرم ۰.۲ تا ۰.۴ کالری دارد (حدود ۱۰ درصد کالری شکر)
هم شکر و هم جایگزین‌های آن معایبی دارند و باید با اعتدال مصرف شوند. اگرچه شیرین‌کننده‌های مصنوعی معمولا نسبت به شکر کالری کمتری دارند، جایگزین کردن شکر با این مواد راه‌حل قطعی برای بهبود سلامتی نیست و حتی ممکن است خطر دیابت، بیماری‌های قلبی و مشکلات گوارشی را افزایش دهد. برای بیشتر افراد سالم، مصرف مقدار کمی شکر (کمتر از ۵ درصد از کالری روزانه) احتمالا گزینه‌ای بهتر از استفاده زیاد از شیرین‌کننده‌های مصنوعی و جایگزین‌های شکر است.
