هفتادمین جشنواره فیلم برلین موسوم به برلیناله از اول اسفند آغاز شده است. این جشنواره که جزو چهار جشنواره برتر جهان به شمار می‌آید محلی است برای ملاقات با هنرمندان مشهور جهان. مهناز افشار بازیگر تئاتر و سینمای ایران نیز امسال به دعوت مدیران برلیناله و همچنین یک کارگردان آلمانی به برلین آمده است تا از نزدیک شاهد رویدادی باشد که هفت فیلم ایرانی نیز در آن نمایش داده می‌شود. این جشنواره همچنین فرصتی بود تا ایندیپندنت فارسی درباره موضوعات گوناگون گفتگویی با مهناز افشار داشته باشد.
مهناز افشار متولد سال 1356 در تهران است. او در خانواده ای رشد کرد که در آن مادرش به باورهای دینی اش اعتقاد دارد، اما پدرش در اصطلاح امروزی فردی "روشن‌فکر" بوده است. در چنین خانواده ای او یاد می گیرد که معتقد به هر دین و مسلک که باشی باید به عقاید دیگران هم احترام گذاشت. مهناز پس از اخذ مدرک دیپلم تجربی در یک موسسه غیر انتفاعی به مدت چهار سال در رشته تدوین تحصیل می کند. اما علاقه اش به بازیگری او را به کلاس های بازیگری مرحوم سمندریان می کشاند. کلاس هایی که بسیاری از بازیگران موفق کنونی فارغ التحصیل آن هستند. یکی از آن شاگردان موفق با چهره ای فوتوژنیک و البته با استعداد، خیلی زود به سوپر‌‌استار سینمای ایران تبدیل می شود.
مهناز افشار از پنج سال پیش به دلایل شخصی و البته به طور موقت به آلمان سفر می کند. اما تقدیر و وقایع چنان رقم می خورد که تجربه جدیدی را در گوشه ای دیگر از جهان آغاز کند.
سخن را با او از حضورش در جشنواره فیلم برلین آغاز می کنم، می گوید: این نخستین بار است که در برلیناله حضور دارم. اما همیشه در دوران بازیگری ام همه جشنواره های معتبر را از جمله برلیناله دنبال می کردم؛ به ویژه اینکه بدانم هر سال در فیلم ها به چه موضوعاتی اهمیت بیشتری می دهند و چه فیلم هایی پذیرفته می شوند. امسال اما از سوی برلیناله و کارگردان و تهیه کننده فیلم" درس فارسی" به عنوان یک بازیگر ایرانی دعوت شده بودم و برایم جالب بود که از نزدیک با فضای جشنواره آشنا شوم.
از او درباره فیلم های ایرانی که در جشنواره هفتادم فیلم برلین حضور دارند می پرسم و اینکه آیا به نظرش امسال خرس طلایی یا نقره ای نصیب آنها خواهد شد یا خیر؟
مهناز می‌گوید:« در آثار ارسال شده اسامی پر رنگ که ویترینی باشد وجود ندارد. به غیر از محمد رسول اف ( فیلم شیطان وجود ندارد) سایر فیلم سازان چندان معروف نیستند. اما خلاصه فیلم ها را که دیدم برایم جالب بودند چرا که موضوعات خاصی را دنبال کرده بودند.»
مهناز با بیان اینکه به علت سفر کاری نمی تواند همه فیلم ها را ببیند و مجبور است زودتر از پایان جشنواره برلین را ترک کند به جایگاه سینمای ایران در جشنواره های مختلف اشاره می کند . می گوید سینمای ایران همیشه در همه جشنواره های معتبر دنیا جایگاه خاص خودش را دارد و جشنواره ها نمی توانند آن جایگاه را با نگاه و فیلم های دیگر پر کنند . او پرداخت موضوع را نقطه قوت سینماگران ایرانی می داند.
از مهناز درباره ممنوع الخروج بودن محمد رسول اف و اینکه اجازده داده نمی شود در جشنواره ای شرکت کند که فیلم اش را در بخش مسابقه قرارداده است می پرسم . مهناز با تاکید براینکه همیشه مخالف ممنوع الخروج کردن انسان‌ها بوده، می گوید: «شما اگر تفکر کسی را دوست ندارید یا نسبت به آن نقد دارید چرا اجازه نمی دهید از کشور خارج شود؟ این غم انگیز است که اجازه ندهید یک فیلم ساز بزرگ از کشور خارج شود و در چنین جشنواره بزرگی در کنار فیلم اش حضور داشته باشد. چنین اقداماتی اصلا بازتاب خوبی ندارد.»
گفتگو با او را درباره حضور زنان در جشنواره های معتبر ادامه می دهم. از او می‌پرسم چرا نسبت جوایزی که به زنان برای بازی در فیلم های ایرانی در جشنواره های معتبر بین المللی می گیرند در مقایسه با مردان کمتر است. آیا این به این خاطر نیست که بستر سازی برای رشد بازیگران زن در داخل آنقدر مناسب نبوده که موجب شود معیارها برای داوران بین المللی محرز نشده باشد؟
مهناز می گوید: «فیلم هایی که به جشنواره های معتبر رفته اند زن محور نبوده اند. یعنی فیلمنامه و ایده به گونه ای بوده است که مرد شخصیت اصلی داستان و مهم باشد. به هر حال داوران در جشنواره های خارجی به سبک آنچه ما در جشنواره های داخلی می بینیم عمل نمی کنند. در جشنواره های داخلی گاهی می بینیم داوران در کنار داوری های تخصصی نظر شخصی را هم اعمال می کنند حال آنکه در جشنواره های خارجی چنین اتفاقی نمی افتد.»
او درباره اینکه آیا حضور فیلم های ایرانی در جشنواره های بین المللی با ظرفیت سینمای ایران متناسب است یا خیر؟ تاکید می کند که این حضور به اندازه ظرفیت سینمای ایران نیست اما ظرفیت سینمای ایران هم کافی نیست .
مهناز افشار می گوید: «ما این روزها دچار چالش عجیبی شده ایم . من در آن سینما بوده ام و می دانم که چقدر ظرفیت ها بالاست اما همه دچار یک نوع روزمرگی شده اند که اجازه نمی دهد آن توانایی ها بروز پیدا کند.»
گفتگو با او را کمی شخصی تر می کنم و از سفرش به آلمان و فعالیت هایش می پرسم. می گوید پنج سال پیش برای تکمیل زبان آلمانی و تحصیل در رشته کارگردانی به آلمان آمد و مدتی هم بین آلمان و تهران در رفت و آمد بود. اما در ادامه دلایلی موجب می شود حضورش در آلمان جدی تر شود و حتی پیشنهاد کار دریافت کند.
با این حال از رفتارها و قضاوت های ناعادلانه ای که درباره اش شده رنجیده خاطر است . می گوید: «بالاخره وقتی این همه سال کار می کنی و از طرفی هم بابت برخی رفتارهای ناعادلانه دلت می شکند به خودت می گویی مدتی از فضا دور باشی تا آسیب های روحی و زخم هایت التیام بیابد. هرگز برای خودم متصور نبوده ام که قرار نیست روزی برنگردم.»
مهناز هم می خواهد لژیونر دنیای هنر هفتم شود؛ به نظر منصفانه است بعد از بیست سال و اندی فعالیت در سینمای ایران و تجربه کار مشترک بین المللی و کسب جوایز گوناگون، در فضایی حرفه ایی‌تر فعالیت کند.
می گوید پیشنهاد هایی برای بازی در سریال ، فیلم و تئاتر از کارگردانان و فیلم سازان آلمانی ، فرانسوی و انگلیسی دریافت کرده و در حال بررسی آنها است.
او در پاسخ به این سوال که آیا بزودی شاهد خواهیم بود مهناز افشار هم مانند گلشیفته فراهانی در پروژه های بین المللی نقش آفرینی کند؟ می گوید: «گلشیفته فراهانی ، زهرا امیر ابراهیمی و شهره آغداشلو و دیگر هنرمندان ایرانی افتخار ایران هستند و اینکه چه چیزی در انتظار مهناز افشار است نمی دانم و باید منتظر بود.»
صحبت مان به برنامه استعداد یابی "پرشین گات تلنت" می رسد. می گوید حضور در این برنامه هم مانند همه برنامه های کاری دیگر است و چیز عجیبی نیست. او به شایعاتی اشاره می کند که درباره حضورش در این برنامه ساخته اند و می گوید: «هیچکدام از آنها واقعیت ندارند و من هم پاسخی برای آنها ندارم. این فقط یک پروژه حرفه ای است. گات تلنت برنامه ای است که در همه جای دنیا برگزار می شود از آنجایی‌که در ایران رقصیدن و آواز خواندن زنان ممنوع است بنابر این در کشور سوئد برگزار شد.»
مهناز در ادامه تاکید می کند اگر ایرانی های داخل کشور این امکان را داشتند در این برنامه شرکت کنند قطعا کیفیت برنامه بسیار بالاتر می رفت. اما همین تعداد هم که شرکت کردند با اینکه زمان کافی برای تمرین نداشتند یا محدودیت های خودشان را داشتند کیفیت برنامه قابل قبول بود.
او در خصوص ارتباط با مخاطبانش در فضای مجازی و حقیقی هم می گوید : «من عاشق مخاطبانم هستم. چه آنهایی که همیشه دوستم داشتند و از داخل و خارج کشور به من حس خوب می دهند و چه آنهایی که رد می شوند و طعنه ای نثارم می کنند. این‌را می دانم می دانم اگر کسی که برایش مهم نباشم طعنه نمی زند.»
مهناز افشار در صحبت هایش همیشه گفته است که باید به همه عقاید احترام گذاشت. از او خواستم در این باره بیشتر بگوید.
مهناز می‌گوید: «من در خانواده ای متولد شده ام که در آن مادرم زن متدینی است یعنی ایمانش قلبی است نه مانند برخی افراد که ایمان شان ظاهری و دروغ است. پدرم هم در گذشته از جنس دیگر و اهل دل و خوشی بوده است. خواهر و برادرانم هم افکار خود را داشتند. ما در چنین خانواده ای در کنار هم زندگی کرده ایم و اگر نقدی هم داشته باشیم به هم می گوئیم اما در نهایت همدیگر را در آغوش می گیریم.»
مهناز می افزاید : من همین را برای ایران نیز متصورم ؛ چرا که غیر از این نیست . باید قبول کنیم همه ما انسان هایی هستیم که با افکار و عقاید متفاوت آفریده شده ایم و اگر بپذیریم به عقاید و سلایق هم احترام بگذاریم و با باورهای خود به یکدیگر آسیب نزنیم آن وقت دنیا جای بهتری برای زیستن خواهد بود. .
