در روزهایی که رسانه‌های نوشتاری، دیداری و شنیداری در اغلب کشورهای درگیر ویروس کووید۱۹ در خدمت اطلاع‌رسانی برای قطع زنجیره انتشار ویروس هستند، در ایران اما رئیس صدا و سیما می‌گوید: «صبح تا شب ما داریم (با) فتنه‌گری‌های فضای مجازی مبارزه می‌کنیم و خنثی می‌کنیم...»
این سخنان عبدالعلی علی‌عسگری در جلسه هیئت دولت، یک هفته پس از آن مطرح شد که هفته‌نامه داخلی صداوسیما عکسی از او را در هیبت گلادیاتوری خندان منتشر کرد که بدون هیچ اثری از جراحت در پیکرش، چندین تیر به سپرش اصابت کرده است.
فارغ از آن که مدیران و اطرافیان رئیس صداوسیما، چگونه متقاعد شده‌اند وی را در هیبت یک اسطوره غربی نمایش دهند، این عکس می‌تواند بیانگر نگاه گردانندگان پشت پرده صداوسیما باشد.
محمد سرافراز، رئیس سابق صداوسیما، در اسفند سال ۹۷ در مصاحبه با روزنامه شرق، علنا از مداخله نهادهای امنیتی در امور صداوسیما، از جمله محتوای برنامه‌ها، خبر داد. او در بخشی از اظهاراتش گفت: «اشکال اینجا بود که دخالت‌هایی در صداوسیما شد و کار به جایی رسید که احساس کردم استقلال و اقتدار صداوسیما در حال مخدوش شدن است.»
او همچنین در مصاحبه با عبدالرضا داوری، از نزدیکان احمدی‌نژاد، نیز اطلاعات سپاه را به دخالت در امور صداوسیما متهم کرد.
اداره صداوسیما برخلاف معیارهای رسانه‌ای
در نگاه امنیتی به رسانه، اطلاع‌رسانی و آموزش فقط باید به تقویت پایه‌های نظام منجر شود و تعالی و رشد انسان‌ها از اهمیت چندانی برخوردار نیست. برهمین اساس هم در آن چارچوب، تا زمانی که راهپیمایی ۲۲ بهمن و انتخابات مجلس در ۲ اسفند ۹۸ برگزار نشده بود، شیوع ویروس کرونا و تلفات انسانی آن در سطح کشور انکار می‌شد.
با فراگیری جهانی ویروس، حکومت مجبور به اطلاع‌رسانی شد، اما این بار شیوه اطلاع‌رسانی «قطره‌چکانی» را به‌کار گرفت. در نهایت هم امروز مسئولان جمهوری اسلامی ایران درباره ویروس کووید۱۹ چنان اطلاع‌رسانی می‌کنند که انگار یک ویروس کرونای ناز و مهربان در ایران وجود دارد که تحت کنترل مقامات نظام است.
صداوسیما با یک بخش خبری
اگر مخاطب اخبار صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران باشید، اغلب می‌بینید که خبرها نه براساس ارزش خبری، بلکه بر مبنای شهرت مقامات و شخصیت‌ها تنظیم و پخش می‌شوند. یعنی اگر مهمترین بحث امروز شیوع فراگیر کرونا است و اکثریت مردم با مشکلات بهداشتی، درمانی، اقتصادی و... مواجه هستند، اما نخستین خبر به سخنان علی خامنه‌ای به عنوان عالی‌ترین مقام نظام، یا سران سایر قوا اختصاص داده می‌شود.
اگر هم قرار باشد این افراد درباره کرونا سخنی بگویند، فحوای کلام‌شان این است که نظام برای مقابله با کرونا هیچ مشکلی ندارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
برای مثال، فحوای کلی سخنان حسن روحانی در اخبار روز یکشنبه دهم فروردین ۹۹ حاکی از آن بود که گویا تعداد تخت‌های بیمارستانی، امکانات دارویی و بهداشتی، کادر درمانی، حتی تعداد مبتلایان و جان باختگان، قابل قبول است، و علت عمده مشکلاتی هم که وجود دارد، همکاری نکردن مردم است.
چنین دیدگاهی در حالی از سوی رئیس جمهوری ایران بیان می‌شود که آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، هفته پیش گفته بود: «کسانی که (بر اثر ابتلا به کرونا) جان می‌دهند عدد نیستند، انسانند. برایشان می‌جنگیم.»
تقریبا در همه بخش‌های خبری صداوسیما گزارشی از سطح شهر تهیه می‌شود که نشان می‌دهد مردم نکات و دستورالعمل‌های بهداشتی و مراقبتی را رعایت نمی‌کنند. در «کنداکتور» اخبار، هیچ خبری درباره کمبودها و تمهیدات عملی برای جبران خسارات و عواقب ناشی از انتشار ویروس کرونا به چشم نمی‌خورد.
در حالی که شیوع کرونا به گفته حسن روحانی هنوز به نقطه اوج نرسیده است، اما همچنان از قرنطینه برخی شهرهایی که کارشناسان و پزشکان توصیه می‌کنند خودداری می‌شود، و بدون آن که اشاره‌ای به تامین هزینه‌های زندگی روزانه مردم شود، فقط از آنها خواسته می‌شود که در خانه بمانند.
کرونا در خبرهای خارجی صداوسیما
در بخش خبرهای خارجی صداوسیما اما داستان به گونه‌ای دیگر رخ می‌دهد. در این بخش، مخاطب شاهد کرونایی است که در ورای مرزهای ایران، وحشی و سرکش در حال گسترش و نابودی زیرساخت‌های بهداشتی و اقتصادی جوامع است.
اخبار صداوسیما با آب و تاب فراوان از ثبت رکورد در شمار مبتلایان به کووید۱۹ در آمریکا و اروپا می‌گوید. تصاویر بیماران، جان‌باختگان، بیمارستان‌ها، و فروشگاه‌های خالی در بریتانیا، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و آمریکا پشت سر هم نمایش داده می‌شود.
خبرنگاران دفاتر خارجی، به ویژه در کشورهای اروپایی و آمریکا، ماموریت یافته‌اند که هر روز از ضررهای اقتصادی و کاستی‌هایی که در بخش‌های مختلف کشورهای محل ماموریت‌شان به وجود آمده است، گزارش دهند.
اما واقعیت این است که کرونا در همه جای دنیا کشنده و ویرانگر است و تقریبا همه مسئولان کشورهای جهان به دشواری مقابله با آن اعتراف کرده‌اند و از مردم خواسته‌اند که داوطلبانه یا در قبال دریافت امکانات مادی، بهداشتی و مراقبتی که برایشان فراهم می‌شود، کمک کنند تا زنجیره انتشار ویروس قطع شود.
رسانه‌های رسمی در اروپا بیش از آن که سخنان و اظهار نظرهای روسای جمهوری و نخست وزیران یا صدراعظم‌شان در سرخط خبرهایشان باشد، خبرهایی از آنچه در واقعیت شیوع کووید۱۹ در جامعه وجود دارد، منتشر می‌کنند.
هشدارها و اخبار واقعی از بی‌رحم بودن کرونا در جامعه آلمان چنان تاثیرگذار بوده است که دهم فروردین اعلام شد بر اثر رعایت توصیه‌های بهداشتی، روند مرگ و میر ناشی از کرونا در آن کشور متوقف شده است. هر روز اخباری از شیوه‌های نوین مقابله با کرونا منتشر می‌شود، و مقامات از تدابیر اطمینان‌بخش اقتصادی برای آرام کردن جو روانی جامعه خبر می‌دهند.
اما نکته قابل تامل در این میان، این است که تعداد بیشمار مبتلایان و جان باختگان کووید۱۹ در آمریکا و اروپا و این که احیانا برخی از بیمارستان‌های آنها با کمبودهایی مواجه هستند، برای افکار عمومی و مردم ایران چه اهمیتی دارد؟ برای مردم عادی در تهران و سایر شهرها، ابتلای نخست‌وزیر یا ملکه انگلستان به ویروس کرونا چقدر مهم است؟ ابتلای تفنگداران دریایی آمریکا به کرونا یا کاهش درآمدهای اقتصادی آلمان به علت شیوع این ویروس، چقدر در حل مشکلات مردم و رفع نیازهای آنها تاثیرگذار است؟
آنچه در اوضاع کنونی اهمیت دارد، صداقت و پرهیز از دروغگویی و اغراق در انتشار اخبار است. اما به جای آن، در حالی که افکار عمومی جامعه در شوک استناد مقامات ایرانی و صداوسیما به مقاله تارنمای «گلوبال ریسرچ» درباره تولید ویروس کرونا در آزمایشگاه‌های آمریکا و طراحی آن برای استفاده علیه ایران بود، خبر جعلی امکان انتشار ویروس کرونا از طریق تنفس هوا از صداوسیما منتشر می‌شود.
حمید شکری خانقاه، استاد ارتباطات، در زمینه انتشار اخبار جعلی در صداوسیما با تاکید بر این که استفاده از اغراق به عنوان یکی از تکنیک‌های متقاعد کردن، امری خطرناک و سمی برای جامعه است، به خبرگزاری ایسنا گفت: «متاسفانه این نگرانی‌ها و تشویش‌ها باعث بروز بیماری‌های دیگر در افراد می‌شود. آن وقت صداوسیما برای اینکه موضوعی را به کرسی بنشاند، به جعل اخبار و اغراق آن روی می‌آورد.»
در پایان، دانستن این که صداوسیما تا چه اندازه چنان که رئیس آن مدعی است، مدیریت افکار عمومی جامعه را در اختیار دارد، چندان دشوار نیست.
نتیجه انتخابات مجلس شورای اسلامی در دوم اسفند یا مسافرت میلیون‌ها نفر در ایام نوروز علیرغم تبلیغات فراوان از شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی برای خودداری از سفر، نمونه‌ای از میزان تاثیر‌گذاری بزرگترین بنگاه تبلیغاتی نظام جمهوری اسلامی ایران بر جامعه است.
