کمتر از ۴۸ ساعت پس از ابراز تمایل دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به کنار آمدن با رهبران فعلی ایران، رئیس جمهورایران، وزیر امور خارجه و معاون او به‌رغم موضع‌گیری‌های قبلی علیه مذاکره با آمریکا، امکان گفتگو با این کشور را مردود ندانستند. حسن روحانی روز چهارشنبه در جلسه هیأت دولت گفت: «در صورتی که آمریکا تحریم‌ها را لغو کند و به تعهداتش عمل کند، راه مذاکره بسته نیست». محمد جواد ظریف در توییتر خطاب به ترامپ نوشت، برای نشان دادن نیت خود به جای حرف زدن عمل کند. عباس عراقچی نیز پس از ملاقات با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه به خبرگزاری ریانووستی گفت: «ما امیدواریم که بتوانیم مذاکره کنیم، اما در عین حال برای جنگ آماده هستیم».
ترامپ در سفر اخیر به ژاپن پس از ملاقات با شینزو آبه، نخست وزیر این کشور به خبرنگاران گفت، ایران با رهبران فعلی هم می‌تواند کشور بزرگی باشد و به طور تلویحی از میانجی‌گری ژاپن بین ایران و ایالات متحده حمایت کرد.
این در حالی است که آیت‌الله خامنه‌ای در دو مقطع؛ ۲۲ مرداد سال گذشته و ۲۴ اردیبهشت سال جاری گفته بود: «نه می‌جنگیم، نه مذاکره می‌کنیم». اما او به زودی در تهران میزبان شینزو آبه خواهد بود که در حال حاضر مهمترین گزینه میانجی‌گری بین تهران و واشینگتن به نظر می‌رسد.
عقب نشینی تهران از مخالفت قاطع با مذاکره با آمریکا در حالی است که جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا برای گفتگو در خصوص مسائل «مهم و جاری» امنیت منطقه‌ای به امارات متحده عربی سفر کرده است. او در ابوظبی به خبرنگاران گفت: به احتمال قریب به یقین مین‌های ایرانی عامل انفجارهایی است که ۱۷ روز پیش در چهار نفتکش متعلق به عربستان، امارات و نروژ در بندر فجیره رخ داد. بولتون همچنین از حمله ناموفق در بندر نفتی ینبوع در عربستان سعودی خبر داد و گفت به عقیده او ایران پشت پرده حمله اخیر بوده است. اتهاماتی که عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در گفتگو با خبرگزاری فارس آن را رد کرده است.
بولتون که پیش‌تر گفته بود ایالات متحده اطلاعات دقیق و عمیقی از تهدیدهای ایران دارد، تأکید کرد: « آمریکا می‌کوشد در واکنش به فعالیت‌های ایران و گروه‌های نیابتی آن در منطقه از روی تعقل عمل کند». این چهره تندروی دولت ترامپ افزود، تخطی ایران از شرایط برجام، دلیلی جز تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای ندارد و آمریکا شرایط را زیر نظر دارد.
ورود بولتون به ابوظبی در بامداد چهارشنبه همزمان بود با خروج عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران از دوحه در پایان سفر چهار روزه به کشورهای عمان، کویت و قطر. هنوز یک ماه از سفر محمد جواد ظریف به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نگذشته بود که معاون او، در ادامه ماموریت برای فرونشاندن بحران راهی این منطقه شد. عراقچی هم مانند ظریف حلقه گمشده تعامل با عربستان سعودی و امارات متحده عربی را در رایزنی با مقامات کویت، عمان و قطر جستجو کرد، چرا که روابط تهران با ریاض و ابوظبی پس از حمله به کنسولگری عربستان در ایران، در خوش‌بینانه‌ترین حالت «سرد» است.
با بالا گرفتن تنش‌های بین ایران و ایالات متحده، وزیر امور خارجه ایران بارها پیشنهاد بهبود روابط با عربستان و امارات را مطرح کرده و حتی گزینه پیمان عدم تجاوز را روی میز گذاشته است. در شرایطی که با توجه به مواضع آیت‌الله خامنه‌ای از سرگیری مذاکرات با آمریکا دشوار به نظر می‌رسد، دستگاه دیپلماسی ایران کنار آمدن با عربستان به عنوان بزرگترین رقیب منطقه‌ای را راهی برای کاهش تنش‌ها می‌داند. تردیدی نیست که بخشی از استراتژی آمریکا برای افزایش حضور نظامی در خلیج فارس و اعمال فشار حداکثری بر ایران به روابط کاخ سفید با اسرائیل و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس مربوط می‌شود که نگران از ماجراجویی‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی، از آمریکا به عنوان کشور دوست و متحد، انتظار حمایت دارند.
در حالی که مقامات اسرائیل به طرز غافلگیر کننده‌ای، در دو ماهی که از افزایش تنش‌ها می‌گذرد، سکوت کرده‌اند، تهران تلاش می‌کند با جلب رضایت همسایگان عرب خود اوضاع را آرام کند. ظریف با الگو قرار دادن روابط تهران -دوحه به ریاض پیام فرستاد که ایران می‌خواهد روابطی مانند قطر با عربستان داشته باشد و عراقچی نیز در سفر اخیر به قطر اعلام کرد ایران برای گفتگو در خصوص مسائل منطقه‌ای با همسایگان عربی آماده است. اما عمق شکاف‌ها و بی اعتمادی‌ها به اندازه‌ای است که دست دوستی ایران توسط مهمترین همسایگان‌اش در حوزه خلیج فارس فشرده نمی‌شود. در ماجرای انفجار نفتکش‌ها، تهران کوشید با توجه به سابقه تهدید فرماندهان سپاه به انجام چنین حمله‌هایی، با ابراز تأسف از این حادثه، از قرار گرفتن در مظان اتهام جلوگیری کند. اما اندکی بعد حمله پهپادی حوثی‌ها به خط لوله عربستان اتفاق افتاد که یکی از گروه‌های نیابتی تحت حمایت جمهوری اسلامی به شمار می‌روند. هرچند پنتاگون، شرکت بیمه نروژ و اکنون جان بولتون با احتمال بسیار زیاد ایران را مسئول این حمله‌ها معرفی می‌کنند، مقامات عربستان تا کنون به طور رسمی ایران را متهم نکرده‌اند.
مقامات ریاض به جای واکنش‌های تند و دامن زدن به تنش‌های منطقه، ترجیح داده‌اند که این موضوع را در چارچوب نشست‌هایی در عالی‌ترین سطح با برادران عرب خود بررسی کنند. بولتون در حالی به امارات سفر کرده که فردا (پنجشنبه، ۳۰ می)، پادشاه عربستان میزبان دو نشست اضطراری در مکه به منظور بررسی تنش‌های اخیر در منطقه و پیامدهای آن است. این نشست‌ها در سطح سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب برگزار می‌شود و باوجود نارضایتی ریاض از حمایت قطر از ایران، مقامات دوحه نیز به این نشست‌ها دعوت شده‌اند. تاثیر حضور دقیقه ۹۰ مشاور امنیت ملی آمریکا در منطقه و موفقیت یا شکست رایزنی‌های دیر هنگام ظریف و عراقچی در سفر به کشورهای حوزه خلیج فارس، برای جلب نظر همسایگان عربی، در خروجی این نشست‌ها محک زده خواهد شد.
