وزارت بهداشت و مددکاری اجتماعی بریتانیا روز دوشنبه ۲۷ ژوییه جزییات راهبرد جدید دولت برای مقابله با چاقی و کمک به سلامت مردم در دوران همه‌گیری کرونا را منتشر کرد.

دولت اعلام کرد برای مقابله با چاقی در بریتانیا این اقدامات جدید را انجام می‌دهد که ممنوعیت تبلیغ غذاهای غیربهداشتی، پایان دادن به تبلیغ «یکی بخر یکی رایگان ببر» در مورد برخی مواد غذایی و درج برچسب کالری روی مواد غذایی در رستوران‌ها، از جمله آن‌ها است.

طبق تحقیقی که به تازگی کارشناسان سازمان بهداشت عمومی انگلستان منتشر کرده‌اند خطر بستری شدن یا مرگ بر اثر کووید۱۹ در افراد دچار اضافه وزن یا چاقی خیلی چشم‌گیرتر است.

به گفته محققان، وزن بر خطر ابتلا به ویروس کرونا اثر قابل تشخیصی ندارد اما چربی زیاد بر دستگاه تنفسی اثر منفی می‌گذارد و احتمال دارد چنان بر کارکرد التهابی و ایمنی بدن اثر بگذارد که بهبود فرد دشوارتر شود.

طبق اعلام سازمان خدمات بهداشت ملی بریتانیا تقریباً یک‌چهارم بزرگ‌سالان و یک‌پنجم کودکان ۱۰ تا ۱۱ سال بریتانیایی دچار چاقی‌اند.

چاقی می‌تواند بر اثر انواع عامل‌های وراثتی و محیطی ایجاد شود و خطر ابتلا به بیماری‌های مرگ‌آفرین را افزایش دهد.

تعریف چاقی چیست؟

طبق تعریف سازمان خدمات بهداشت ملی چاق به کسی می‌گویند که اضافه وزن و «مقدار زیادی چربی» دارد.

سازمان جهانی بهداشت می‌گوید دو اصطلاح «اضافه وزن» و «چاقی» در اشاره به «تجمع غیرعادی یا بیش از حد چربی» به کار می‌رود «که برای سلامتی خطرناک است».

به گفته سازمان خدمات بهداشت ملی افراد چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دو، بیماری‌های قلبی و عروقی، برخی انواع سرطان یا سکته قرار دارند.

مؤسسه غیرانتفاعی «ائتلاف اقدام علیه چاقی» نیز می‌گوید چاقی «بیماری علاج‌پذیری» است و عوامل مختلفی می‌تواند موجب ایجاد آن شود. به گفته این مؤسسه «مهار این بیماری فقط از راه برنامه غذایی ممکن است کار سختی باشد».

این مؤسسه می‌گوید «چاقی هم بیماری و هم چالشی جهانی برای سلامت انسان‌ها است و عوامل زیادی باعث بروز آن می‌شود. این بیماری علاج‌پذیر و قابل مهار است.

چاقی تقصیر فرد نیست و به تنهایی نمی‌توان آن را مهار کرد. چاقی فقط به خوردن نیست و نمی‌توان آن را با درمان‌های معجزه‌آسا برطرف کرد.»

چاقی را چگونه می‌سنجند؟

یکی از راه‌های تشخیص این که وزن کسی در محدوده سالم است یا نه استفاده از شاخص توده بدنی (بی‌ام‌آی) است.

برای تعیین این شاخص وزن شخص را نسبت به قدش می‌سنجند تا مشخص کنند وزنش کمتر از وزن سلامت یا بیشتر از آن است یا اضافه وزن دارد.

در گذشته بر سر مفید بودن یا نبودن سنجش شاخص توده بدنی در میان محققان اختلاف نظر وجود داشته است، ظاهراً چون وزن ماهیچه بیشتر از چربی است.

به همین جهت اگر کسی ماهیچه زیاد و چربی کمی داشته باشد ممکن است طبق شاخص توده بدنی در دسته اضافه وزن‌دارها قرار گیرد، حال آن که سالم است.

سازمان خدمات بهداشت ملی می‌گوید شاخص توده بدنی «برای تشخیص چاقی کاربرد ندارد چون ممکن است این شاخص در کسانی که بدنی بسیار عضلانی دارند زیاد باشد در حالی که چربی بدنشان کم است».

این سازمان در ادامه می‌گوید اما این شاخص «برای بیشتر افراد شاخص خوبی برای سنجش سلامت وزنی آنان است».

مرکز مهار بیماری‌ها و پیشگیری از آن‌ها در ایالات متحده می‌گوید شاخص توده بدنی می‌تواند «وسیله‌ای برای غربال‌گری» باشد اما «راه خوبی برای تشخیص میزان چاقی یا سنجش سلامت افراد نیست».

این مرکز می‌گوید: «کارکنان ماهر بخش بهداشت و درمان باید آزمون‌های مناسب را برای ارزیابی سلامت شخص انجام دهند تا وضعیت سلامت و خطرات موجود را تشخیص دهند.»

ائتلاف اقدام علیه چاقی هم‌چنین می‌گوید شاخص توده بدنی «فقط بخشی از فرایند تشخیص چاقی است».

به گفته سازمان خدمات بهداشت ملی یکی دیگر از راه‌های تشخیص این که کسی اضافه وزن دارد یا نه اندازه‌گیری دور کمرش است.

این سازمان می‌گوید: «عموماً مردان با دور کمر ۹۴ سانتی‌متر یا بیشتر و زنان با دور کمر ۸۰ سانتی‌متر یا بیشتر احتمال دارد با مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی مواجه شوند.»  

چاقی چگونه درمان می‌شود؟

سازمان خدمات بهداشت ملی راه‌های مختلفی برای درمان چاقی پیشنهاد داده است. یکی از این روش‌ها داشتن «برنامه غذایی سالم و متعادل» است.

این سازمان می‌گوید پزشک عمومی هرکس «می‌تواند توصیه‌هایی برای کم کردن ایمن و سالم وزن به او بکند» که ممکن است ورزش منظم نیز بخشی از این توصیه‌ها باشد.

سازمان خدمات بهداشت ملی می‌گوید ممکن است پزشک به ما توصیه کند در محله خود عضو گروه‌های مخصوص کاهش وزن شویم یا در کلاس‌های ورزشی همراه با مربی حرفه‌ای شرکت کنیم.  

این سازمان می‌گوید: «قانونی کلی برای همه افراد وجود ندارد» اما می‌توان به افراد چاقی که قصد کم کردن وزن دارند توصیه کرد «غذاهای سالم‌تر را جانشین غذاهای ناسالم و پرکالری مانند غذاهای فوری و فراوری شده و نوشیدنی‌های پرقند کنند».

توصیه ائتلاف اقدام علیه چاقی به کسانی که می‌خواهند برنامه ورزشی خود را تغییر دهند این است که برنامه‌ای «ساده» بریزند که «به راحتی مدیریت‌پذیر باشد» و پیش از شروع نظر یک متخصص امور سلامت را نیز جویا شوند.  

این ائتلاف می‌گوید: «هدف این است که سلامت خود را با ایجاد و مدیریت تغییرات بهبود ببخشیم. نباید دلسرد شویم. سلامتی به داشتن سبک زندگی سالم است، نه صرفاً به شکل و اندازه بدن.»

به گفته سازمان خدمات بهداشت ملی، ممکن است پزشک به کسی که دچار مشکلات سلامت ناشی از چاقی مانند نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک یا دیابت است «توصیه کند آزمایش‌های بیشتری بدهد یا درمان خاصی را تجویز کند» یا او را نزد پزشک متخصص بفرستد.

دولت چه راهکارهای جدیدی برای مقابله با چاقی پیشنهاد داده است؟

دولت برای مقابله با معضل چاقی در دوره شیوع کووید ۱۹ راهکارهای جدیدی پیشنهاد می‌کند از جمله این که تبلیغات غذاهای حاوی چربی، قند یا نمک در تلویزیون و فضای مجازی تا قبل از ساعت ۹ شب ممنوع شود تا احتمال آن که کودکان این تبلیغات را ببینند کمتر باشد.

هم‌چنین قرار است جلسه‌ای تشکیل شود تا در آن مشخص کنند این ممنوعیت را باید به کل ساعت‌های شبانه‌روز تعمیم دهند یا نه.  

دولت امیدوار است ممنوعیت تبلیغ «یکی بخر یکی رایگان ببر» برای غذاهای چرب و شیرین نیز باعث شود مردم کمتر غذاهای ناسالم بخرند. رستوران‌ها، کافه‌ها و بیرون‌برهایی هم که بیش از ۲۵۰ نفر خدمه دارند به زودی موظف خواهند شد برچسب میزان کالری بر غذاهایی بزنند که می‌فروشند.

دولت گفته تا پایان امسال موضوع زدن برچسب کالری بر نوشیدنی‌های الکلی بررسی خواهد شد و خدمات دولتی مهار وزن شامل راه‌اندازی برنامک‌های مراقبت از خود و ابزارهای برخط برای دسترسی آسان افراد دچار معضلات چاقی نیز گسترش خواهد یافت.

برخی متخصصان از دولت بابت اعلام خبر این اقدامات درست پیش از آغاز برنامه «برای یاری هم، بیرون غذا بخوریم» که قرار است در ماه اوت اجرا شود، انتقاد کرده‌اند و گفته‌اند این طرح که هدف آن کمک به اقتصاد کشور است ممکن است پویش ضدچاقی را تضعیف کند.

به علاوه، مؤسسه‌های خیریه مخصوص رفع اختلالات خوردن نیز پیش‌تر علیه زدن برچسب کالری بر فهرست غذای رستوران‌ها و کافه‌ها اعتراض کرده بودند.  

تام کین مدیر امور خارجی خیریه بیت، مخصوص اختلالات تغذیه‌ای گفت برچسب کالری روی غذاها ممکن است «برای کسانی که دچار اختلالات تغذیه‌ای هستند یا مستعد ابتلا به چنین اختلالاتی‌اند بسیار تحریک‌کننده باشد.

می‌دانیم بسیاری از افرادی که اختلال تغذیه‌ای دارند با مشکل ورزش کردن بیش از حد نیز دست به گریبان‌اند. به همین دلیل اگر به آن‌ها بگوییم دقیقاً چقدر باید ورزش کنند تا کالری هر غذایی را که می‌خورند بسوزانند ممکن است علائم بیماریشان تشدید شود. »