از چندی بدین سو، ایران در تلاش برای محافظت از سامانه امنیتی و حضور نظامی خود در مثلث عراق، سوریه و لبنان است و برای رسیدن به این هدف سعی می‌کند سامانه موشک‌های بالستیک و پهپادهای نظامی خود را توسعه دهد. رزمایش بزرگ پیامبر اعظم در هفته گذشته، نشان دهنده تلاش‌های تهران برای ایجاد همکاری‌های نظامی و امنیتی با کشورهای یادشده است و ایران می‌کوشد کشورهای عراق، سوریه و لبنان را تحت عناوین مختلفی با سامانه دفاعی خود پیوند دهد. این تلاش‌ها که با همکاری‌های اقتصادی آغاز می‌شود به ایجاد سامانه دفاعی و امنیتی مشترک تحت رهبری ایران که نه تنها شامل نیروهای به اصطلاح "محور مقاومت" بوده بلکه دولت‌های که از شبه‌نظامیان حمایت می‌کند نیز می‌شود و واقعیت اوضاع منطقه، این مسئله را به اثبات می‌رساند.

البته نیاز ایران برای تسریع روند گسترش همکاری با کشورهای عراق، سوریه و لبنان به سه دلیل عمده افزایش یافته است که می‌توان آن‌ها را به صورت فشرده چنین بیان کرد: دلیل اول این‌که تهران مایل است حوزه نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد و از بازده رضایت‌بخش سرمایه‌گذاری‌های خود در گروه‌های فرقه‌ای که در سه کشور یادشده ایجاد و حمایت کرده است اطمینان حاصل کند، به گونه‌ای که نفوذ خود را در نظام‌های حاکم افزایش داده و بر مراکز قدرت و تصمیم‌گیری در کشورهای مزبور چیرگی پیدا کند.

اما هدف دوم ایران از این امر، تلاش برای افزایش توانایی برای مقابله با حملات روزافزون اسرائیل به مواضع ایران در قلمرو سوریه و حتی  در برخی از نقاط عراق است. البته حملات اسرائیل به مواضع و پایگاه‌های ایران در سراسر سوریه در چند ماه اخیر افزایش یافته و بیش از ۶۰ تن از شبه‌نظامیان ایرانی در اثر این حملات کشته شده اند. این در حالی است که ایران نتوانسته است هیچ پاسخی به حملات اسرائیل بدهد، زیرا از یک سو، روسیه که نقش چشمگیری در تحولات سوریه دارد، در تلاش برای حمایت از منافع اسرائیل است و از سوی دیگر، توافقنامه همکاری میان اسرائیل و آمریکا، مانع حضور ایران و متحدانش در مناطق جنوبی هم‌مرز با جولان می‌شود. البته دلیل سوم، تعهد رهبری ایران و مسئولان تحت فرمانش به حذف حضور نظامی آمریکا از سراسر منطقه است که ایران را وادار به اتخاذ اقدامات اخیر در کشورهای عراق، سوریه و لبنان می‌کند. در واقع، رهبران ایران و گروه‌های متحدش در خاورمیانه همواره تعهد به اخراج نیروهای آمریکایی از منطقه می‌کنند و حسن نصر الله، دبیر کل حزب الله لبنان که به عنوان برجسته‌ترین حامی دولت آیت‌الله‌ها شناخته می‌شود، بارها تأکید کرده است که آمریکایی‌ها به صورت عمودی وارد کشورهای خاورمیانه شدند و به صورت افقی در تابوت‌ها از منطقه خارج خواهند شد.

البته تلاش‌های تهران برای اجرای تعهدات و تهدید‌ها زمانی افزایش یافت که قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس همراه با ابومهدی مهندس، فرمانده شبه‌نظامیان عراقی وفادار به ایران در اویل سال جاری در نزدیکی فرودگاه بغداد در حمله پهپادهای آمریکا کشته شد و ایران نتوانست واکنش متقابلی که با میزان تهدیدهای مکرر برابری کند از خود نشان دهد. پس از این‌که حادثه اسقاط هواپیمایی اوکراینی، بازتاب رسانه‌ای حمله موشکی سپاه پاسداران را به یک پایگاه نظامی در عراق در حاشیه قرار داد، تهران، مسئولیت تهدید نیروهای آمریکایی در عراق و به چالش کشیدن مصطفی‌الکاظمی که تعهد به بازیابی قدرت دولت و ایجاد روابط متوازن با تمام کشورهای منطقه و جهان کرده بود را به شبه‌نظامیان وفادار به خود واگذار کرد.

در پی این اقدام، گروه‌های وابسته به ایران، نخست مخالفت خود را با تعیین مصطفی‌الکاظمی به عنوان نخست وزیر ابراز داشتند، سپس دست به راه اندازی حملات موشکی زده و در تلاش برای نمایش قدرت نظامی خود شدند. در این میان، ابوعلی العسکری، یکی از فرماندهان ارشد کتائب حزب‌الله به مصطفی‌الکاظمی هشدار داد مانع فعالیت‌های این گروه علیه نیروهای آمریکایی نشود، همچنان قیس خزعلی رهبر عصائب اهل حق به تکرار این هشدار پرداخت. شبه‌نظامیان وابسته به ایران در صدد افزایش فعالیت‌های تهدید آمیز شده و دست به ارعاب جامعه و ترور شخصیت‌های برجسته از جمله هشام الهاشمی، پژوهشگر سیاسی و برخی دیگر از فعالان و نخبگان سیاسی و علمی عراق زدند. افزون بر آن، گروه‌های مسلح وفادار به ایران، صدها تن از معترضان عراقی که علیه فساد و هژمونی ایران تظاهرات می‌کردند را ربوده و شماری از مراکز دولتی از جمله کاخ ریاست جمهوری را در محاصره قرار دادند.

در سوریه نیز شبه‌نظامیان وفادار به ایران به منظور گسترش نفوذ خود دست به اقدامات مشابهی زدند و در صدد ترور شماری از شخصیت‌های مهم به ویژه در مناطق جنوبی این کشور شدند، اما همان‌گونه که ایرانی‌ها در عراق به دلیل حضور افرادی مانند مصطفی‌الکاظمی و حمایت نیروهای آمریکایی و ائتلاف بین‌المللی، موفق به کسب دستاوردی نشدند، در سوریه نیز با چنین واقعیت تلخی روبه‌رو شدند. البته مردم سوریه هرگز حاضر به پذیرش حضور ایرانی‌ها نیستند و جریان فارغ التحصیلی گروهی از سربازان تیپ پنجم تحت حمایت روسیه در شهر درعا مصداق این مدعا است و شکی نیست که حضور روسیه در سوریه، مانع فراهم شدن زمینه فعالیت ایران در این کشور می‌شود.

تردیدی نیست که نظام جمهوری اسلامی به رهبری خامنه‌ای به هدف گسترش نفوذ در خاورمیانه و کنترل مراکز تصمیم‌گیری در کشورهای واقع در شرق جهان عرب، هرگز از فعالیت گروه‌های شبه‌نظامی وفادار به خود دست بردار نخواهد بود. تهران سعی می‌کند با نظام‌های سیاسی حاکم در منطقه که تحت فشار شبه‌نظامیان وفادار به خامنه‌ای هستند ائتلاف‌های را ایجاد کند و توافق‌نامه‌های مختلفی را به امضا رساند و البته هدف اصلی از کلیه‌ای توافقنامه‌یادشده، افزایش همکاری‌های نظامی و ایجاد شبکه یکپارچه پدافند هوایی است که به ایران اجازه می‌دهد تا در حریم هوایی شرق مدیترانه تا سواحل خلیج فارس حضور پیدا کرده و دست به بهره‌برداری بزند.

در ماه مه سال گذشته، سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد نیروهای مسلح ایران خواستار پیوند دادن سامانه پدافند هوایی عراق با سامانه پدافند هوایی ایران شد تا یک دژ مشترکی در برابر دشمن مشترک دو کشور ایجاد شود. همچنان، امیر علی حاجی زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران با همتای عراقی خود تفاهم نامه‌ای امضا کرده و تأکید کرد: " اگر ما و ملت عراق کنار هم باشیم قدرتمان ده برابر می‌شود. " سپس در هفته نخست ماه ژوئیه ۲۰۲۰ و درست پس از گذشت یک سال و دو ماه، باقری با علی عبدالله ایوب، وزیر دفاع سوریه توافقنامه گسترش همکاری به ویژه در زمینه پدافند هوایی را به امضا رساند و در ۱۶ ژوئیه، سفیر ایران در بیروت، آمادگی ایران برای ارسال موشک‌های ضد هوایی به لبنان را به میشال عون، رئیس جمهوری آن کشور اعلام کرد.

اشتیاق ایران برای استقرار موشک های "خراد" و سایر موشک‌های توسعه یافته در کشورهای منطقه، نشان دهنده نیازمندی فوری ایران به تصرف حریم هوایی سوریه و لبنان است تا از حضور نظامی خود در سوریه  و نفوذش در لبنان دفاع و حمایت کند. اما تلاش تهران برای استقرار موشک‌ها در عراق، فرهم کردن زمینه مقابله با نیروهای آمریکایی در این کشور است که اغلب تحرکات آن‌ها با استفاده از بالگردهای نظامی انجام می‌شود و شبه‌نظامیان وفادار به ایران که خواستار خروج نیروهای آمریکایی از عراق هستند، در این اواخر میزان حملات خود را علیه نیروهای آمریکایی بیشتر از پیش افزایش داده اند.

همان‌گونه که باقری در اواسط ماه ژوئیه گفت: اخراج نیروهای آمریکایی از منطقه یکی از عمده‌ترین اهداف است و پس از این‌که شبه‌نظامیان وابسته به ایران، خیابان‌ها و جاده را به اماکن خطرناکی تبدیل کرده اند، اکنون کنترل حریم هوایی کشورهای یادشده، به عنوان بهترین هدفی برای ایران به شمار می‌رود. البته تلاش برای کنترل حریم هوایی کشورهای عراق، سوریه و لبنان بخش عمده از پروژه سیاسی بلندپروازانه ایران را تشکیل می‌دهد که فراتر از تحمل قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است، به ویژه اگر مخالفت شهروندان عرب کشورهای یادشده را در حاشیه قرار دهیم. اما بعید نیست که روزی شاهد تحول و دگرگونی بزرگی باشیم که بخشی از آن، ادغام پدافند هوایی کشورهای عراق، سوریه و لبنان با سامانه پدافند هوایی ایران به رهبری یک ژنرال ایرانی باشد.