دانشمندان می‌گویند مسیر تازه‌ای برای محافظت از سلول‌های عصبی در موش‌ها یافته‌اند که اگر بتواند در انسان هم به کار رود، ممکن است از معلولیت ناشی از «مالتیپل اسکروسیس» (ام‌اس) جلوگیری کند.

پژوهشگران پیش‌تر داروی پیوگلیتازون را برای دیابت که موجود و در دسترس است شناسایی کرده‌اند که می‌تواند فرایند طبیعی را در سلول‌های بدن موش به کار اندازد و به درمانی بالقوه برای جلوگیری از پیشرفت ام‌اس بدل شود.

بیماران مبتلا به ام‌اس ممکن است به دلیل آسیبی که به سلول‌های عصبی‌شان می‌رسد – یعنی زایل شدن لایه محافظی به نام مایلین – دچار معلولیت شوند.

در بریتانیا بیش از ۱۳۰ هزار نفر مبتلا به ام‌اس هستند.

گروهی در دانشگاه ادینبورگ که بودجه‌اش را انجمن ام‌اس تامین می‌کند، فرایندی طبیعی در موش‌ها کشف کرد که می‌تواند از سلول‌های عصبی محافظت کند و به کمک دارو تضمین کند که سلول‌های عصبی انرژی کافی برای فعالیت دارند.

دکتر دان مهاد، استاد ارشد بالینی در دانشگاه ادینبورگ گفت: «گرچه درک ما از ام‌اس در دو دهه گذشته خیلی بهتر شده، درمان‌های جدید هنوز نمی‌توانند از بافت‌های عصبی محافظت کنند. چنین محافظتی هدف اصلی در درمان ام‌اس است، نه فقط برای انواع عودکننده ام‌اس که برای درمانش گزینه‌های مختلفی موجود است، بلکه برای انواع پیش‌رونده که هنوز درمان موثری پیدا نشده است.»

او گفت این کشف نشان می‌دهد که سلول‌های عصبی با فرستادن میتوکوندریا – نیروی محرکه سلول – به منطقه آسیب‌دیده واکنش نشان می‌دهند، و گروه او با استفاده از داروی دیابت توانسته‌است این واکنش را تشدید کند.

دکتر مهاد گفت: «این کشفی بی‌نهایت مهم است که به نظر ما ممکن است سرانجام شکافی را که در درمان ام‌اس وجود دارد پر کند.»

پروفسور پل متیوز، مدیر موسسه تحقیقات دیمانس بریتانیا در ایمپریال کالج لندن، که خود در این مطالعه شرکت نداشت، خواهان احتیاط درباره یافته‌های جدید شد.

او گفت: «این مجموعه آزمایش که به‌خوبی طراحی شده است، اطلاعات جدید و جالبی همخوان با فواید متابولیسم‌درمانی برای ام‌اس به دست داده، اما این فواید را مستقلا تایید نمی‌کند.»

وی افزود: «این پژوهش جدید نشان می‌دهد که پس از درمان شیمیایی برای زدودن لایه مایلین به وسیله پیوگلیتازون، که داروی رایجی برای دیابت است، آسیب در یک مدل آزمایشی از عصب‌ها کاهش می‌یابد. این می‌تواند توضیحی باشد برای مشاهدات اولیه قبلی در مورد فواید احتمالی این دارو برای کسانی که مالتیپل اسکلروسیس (ام‌اس) دارند. به نظر می‌رسد لازم باشد تا مطالعات طراحی شده بیشتر و بهتری در مورد این داروی نسبتا بی‌خطر در افراد دچار ام‌اس انجام شود.»

برای اشخاص مبتلا به شکل عود کننده ام‌اس بیش از دوازده درمان موثر وجود دارد، اما دارویی برای پیش‌گیری از آسیبی که به سلول‌های عصبی می‌رسد و ترمیم آن آسیب، هنوز به دست نیامده‌است.

سال گذشته، مطالعه دیگر نشان داد که متفورمین، داروی دیگری برای دیابت، ممکن است به رشد دوباره مایلین و تجدید حیات سلول‌ها کمک کند.

دکتر اما گری، معاون پژوهشی انجمن ام‌اس گفت: «این نشان‌دهنده گام بزرگ دیگری به سوی توقف ام‌اس است – و ما باور داریم که درمان ام‌اس می‌تواند در آینده نزدیک کاملا متفاوت باشد.

برای اشخاص مبتلا به ام‌اس ترکیبی از درمان‌ها تجویز می‌شود که روی همه جوانب این عارضه تاثیر می‌گذارند: جلوگیری از حمله‌ها و عود کردن‌های مربوط به دستگاه ایمنی، محافظت از عصب‌ها در برابر آسیب، و تولید مجدد مایلین از دست رفته، معنایش این است که دیگر کسی نگران بدتر شدن ام‌اس نخواهد بود.

فعلا هیچ درمانی از جهت محافظ اعصاب برای ام‌اس وجود ندارد، اما پژوهش دکتر مهاد نشان می‌دهد که داریم به هدف نزدیک‌تر می‌شویم و درمان مبتلایان به ام‌اس حالا به نظر چشم‌اندازی واقعی می‌رسد.»