بخش صنایع دفاعی ترکیه که در مسیر بومی و ملی شدن خیز برداشته بود در سال‌های دهه ۱۹۵۰ دچار وقفه شد. در این دوره ایالات متحده آمریکا در چارچوب کمک های طرح مارشال به ترکیه «قرارداد کمک به ترکیه» را در سال ۱۹۴۷ امضا کرد و این کمک‌ها را مشروط به خریداری بقایای پوسیده تسلیحات باقی مانده خود از جنگ جهانی دوم و بازگرداندن پرهزینه و فاقد صرفه اقتصادی آنها کرد. این قرارداد مانع عمده‌ای بر سر راه پیشرفت این صنایع بود.
بخش صنایع دفاعی ترکیه درس‌هایی را که آموخته بود به فرصت تبدیل کرد و با اقدامات برنامه ریزی شده خود، امروز توانسته ۷۰ درصد از نیازهای نیروهای مسلح‌اش را در داخل برطرف کند و با سرعت زیادی برای بومی و ملی کردن این بخش در حرکت باشد.
در حد فاصل بین سال های ۲۰۱۴-۲۰۱۸ در حالی‌که به ترتیب کشورهای ایالات متحده، روسیه، فرانسه، چین و آلمان، در رده نخست بزرگترین صادرکنندگان اسلحه قرار داشتند، ترکیه نیز با افزایش ۱۷۰ درصدی در جایگاه چهاردهم قرار گرفت. تحولات صورت گرفته در بخش صنایع دفاعی ترکیه، در واردات تسلیحات نیز باعث ایجاد تغییرات مثبت شد.
ترکیه برای شناسایی، تشخیص و رهگیری حملات و جلوگیری از حملات موشکی پیشرفته بالستیک و کروز، که همسایگانش از آن برخوردار هستند و همچنین حملات گروه‌های تروریستی که مورد حمایت همه جانبه تسلیحاتی، زرهی و مهماتی ایالات متحده در منطقه هستند، به یک سامانه سریع و موثر دفاع هوایی نیاز دارد. برای برآورده کردن این نیاز، ترکیه در حال بررسی چند گزینه از جمله سامانه پاتریوت است ولی تا کنون قادر به تهیه یک چنین سامانه‌ای نشده است.
در حالی‌که تلاش‌ها برای تهیه این سامانه ادامه دارد، ترکیه در خصوص توسعه قابلیت داخلی و ملی این سامانه هم پیشرفت عمده‌ای کرده است. توسعه سامانه موتوری توپخانه ضد هوایی کورکوت کونداغی به پایان رسیده و تولید انبوه آن در داخل آغاز شده است. همزمان با تداوم فعالیت‌های سری «حصار» که مربوط به توسعه و تست سامانه‌های دفاع هوایی دارای ارتفاع کم و متوسط است، به دلیل تحولات اخیری که در خاورمیانه و شرق دریای مدیترانه و به‌ویژه سوریه به وقوع پیوسته است ترکیه تصمیم گرفته سامانه دفاع هوایی و موشکی دوربرد خود را با خرید آن از خارج تامین کند.
در این راستا، قراردادی برای خرید سامانه اس-۴۰۰ از روسیه به امضا رسید، در حالی که پیشتر هم در ماه جولای سال ۲۰۱۷ میان شرکت اروپایی تولید موشک‌های ضد هوایی (EUROSAM) و صنایع دفاعی ترکیه یادداشت تفاهمی برای توسعه مشترک سامانه دفاع هوایی و موشکی به امضا رسیده بود.
در چارچوب انعقاد قرارداد با روسیه، خریداری دو سامانه اس-۴۰۰ در نظر گرفته شده است. مجموع هزینه این دو سامانه به مبلغ دو و نیم میلیارد دلار تعیین شده و کنترل آن بطور کامل در دست نیروهای مسلح ترکیه خواهد بود. اس-۴۰۰ که به عنوان یکی از بهترین سامانه‌های دفاع هوایی در جهان محسوب می‌شود، هم قادر به از بین بردن هواپیماهای با سرنشین و بدون سرنشین بوده و هم می‌تواند موشک‌های کروز و بالستیک را نابود کند.
امضای خرید سامانه اس-۴۰۰، توجه ایالات متحده و ناتو را به این قرارداد جلب کرده و تاکنون اقدامات و ابتکاراتی در سطوح مختلف برای منصرف کردن ترکیه از خرید این سامانه شروع شده ولی به علت تعهد و پافشاری ترکیه بر این قرارداد بی نتیجه مانده است.
ایالات متحده و دیگر اعضای ناتو، بارها تأکید کرده‌اند بدلیل نگرانی‌هایی که توسط اعضای ناتو از خرید چنین سامانه‌ای وجود دارد ترکیه باید از خرید آن چشم پوشی کند. آنها گفته‌اند نگران هستند این سامانه با سامانه‌های ناتو ناسازگار باشد، مشکلاتی را به همراه بیاورد و باعث انتقال برخی جزئیات فنی سامانه‌های ناتو به روسیه شود. افزون بر این، گفته شده اقدام ترکیه در خرید سامانه اس-۴۰۰ می‌تواند به عنوان گامی در جهت بازتعریف نوع رابطه این کشور با ناتو تعبیر شود. در واکنش، ترکیه تضمین داده است که اس-۴۰۰ صرفا توسط سامانه رادار ملی این کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
با وجود اینکه ترکیه در این خصوص پیشنهادات مختلفی از قبیل ایجاد کمیسیون فنی و یا یک گروه کاری مشترک داده است، نسبت به پیشنهادات خود پاسخی دریافت نکرده است. ترکیه، با وجود دریافت تهدیدات مختلف در خصوص تحریم شدن، عقب نشینی نکرده و همین منجر به تشدید لحن ایالات متحده شده است.
در واقع بزرگترین نگرانی ایالات متحده به عنوان بزرگترین فروشنده تسلیحات در جهان، این است که قاطعیت ترکیه (در خرید اس-۴۰۰ روسیه با وجود مخالفت آمریکا) به عنوان الگویی برای کشورهای دیگر خریدار تسلیحات آمریکا باشد. در واقع، مصر، در حال بررسی خرید هواپیمای جنگنده روسی اس یو-۲۵؛ هند، عربستان سعودی و عراق در حال بررسی اس-۴۰۰؛ و پاکستان در حال بررسی خرید سامانه‌های تسلیحاتی ساخت چین هستند. ایالات متحده به این کشورها نیز به شدت واکنش نشان داده است. گمان می رود دلیل اساسی مخالفت ایالات متحده این است که سامانه‌های آمریکایی منبع مهم کسب درآمد برای این کشور هستند و آمریکا نگران آن است که از دست دادن درآمد حاصل از فروش این سامانه‌ها، می‌تواند بر اقتصاد این کشور تاثیر منفی بر جای بگذارد.
از سوی دیگر، باید توجه کرد موضوع اس-۴۰۰ با امنیت اسرائیل هم رابطه تنگاتنگی دارد. ایالات متحده نخستین هواپیماهای جنگنده اف-۳۵ خود را به اسرائیل و همچنین به ژاپن داده است تا در برابر چین، برتری خود را حفظ کند. در منطقه خاورمیانه دو قدرت مهم وجود دارند که می‌توانند در برابر گسترش اسرائیل مقاومت کنند: ترکیه و ایران. در پس تلاش‌های اخیر آمریکا بر ضد این دو کشور، حفظ موقعیت اسرائیل به عنوان تنها قدرت برتر منطقه قرار دارد. در اختیار داشتن اس-۴۰۰ توسط ترکیه و پیرو آن، خرید هواپیماهای جنگی اف-۳۵، به عنوان یک تهدید بزرگ و از دست رفتن برتری اسرائیل تلقی می‌شود.
بحران اعتماد میان ترکیه و آمریکا هر روز در حال افزایش بوده و به سرعت در حال نزدیک شدن به نقطه غیر قابل بازگشت است. مطمئنا روسیه از این تحولات بیشترین سود را می‌برد و چارچوب دفاعی و همکاری ناتو از آن آسیب می‌بیند. روسیه از اینکه توانسته از زمان تأسیس ناتو، جدی‌ترین شکاف را در میان اعضای آن ایجاد کند در پوست خود نمی‌گنجد.
