بازار خرید و فروش خودرو این روزها به شدت متلاطم شده است. به نحوی که طی دو روز گذشته قیمت برخی از خودروها تا ۳۰ میلیون تومان نیز افزایش داشته است. شرایط در حال حاضر کسی رغبتی به فروش خودرو ندارد. گویا بازار انتظار دارد که همچنان قیمت‌ها افزایش یابد. برای مثال قیمت سمند و پژو ۲۰۶ تیپ ۵ نسبت به روز گذشته ۱۳  میلیون تومان، پراید ۱۳۱ با ۹ میلیون تومان و خودروهای خارجی نیز با افزایشی ۳۰ تا ۱۰۰ میلیون تومانی مواجه شدند.

در هفته گذشته به دلیل افزایش نرخ دلار، خودروهای وارداتی با افزایش قیمت رو‌به‌رو شدند و در نتیجه خودروهای داخلی نیز دستخوش نوسانات بسیاری شدند. اما در این میان آن کسانی بیش از همه متضرر شده‌اند که قصد دارند برای مصرف شخصی خودرو خریداری کنند.

چندی پیش سهیل معمار باشی، مدیرکل صنایع حمل و نقل وزارت صمت اعلام کرد که تولید خودرو مجموعا در بازه زمانی ۴ ماهه نخست امسال، ۲۰٫۳ درصد افزایش داشته است. بر این اساس ایران خودرو با رشدی ۳۳٫۶ و سایپا با افزایش ۷ درصدی در تولید مواجه بوده است. با این حال به نظر می‌رسد بر خلاف انتظارات، بازار خودرو دچار افزایش قیمت شده است. عدم نظارت وزارت صنایع و سازمان حمایت از مصرف کننده تنها بخشی از ماجراست.

برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند که با ترکیدن حباب بورس، نقدینگی به سمت یکی از بازارهای دیگر مانند ارز، مسکن یا خودرو خواهد رفت. به نظر می‌رسد هجوم سرمایه‌های خرد به سوی بازار خودرو یکی از دلایل اصلی شکل گرفتن حباب قیمتی اخیر است.

از سوی دیگر دلال‌های خودرو اقدام به خریداری و نگهداری تعداد زیادی اتومبیل‌های موجود در بازار می‌کنند. در بسیاری از پارکینگ‌های عمومی و مجتمع‌های تجاری می‌توان خودروهای صفر و پلاک نشده را مشاهده کرد. عدم ورود این خودروها به بازار از دیگر دلایل رشد فزاینده قیمت خودرو تلقی می‌شود.

از مدت‌ها پیش اتومبیل به صورت یک کالای سرمایه‌ای در کشور تبدیل شده است که دلیل اصلی آن، مدیریت ضعیف مدیران ارشد اقتصادی و در دسترس نبودن همیشگی خودرو است. از این رو افزایش قیمت خودرو باعث رشد نگرانی در جامعه نیز می‌شود.

سیاست‌های حمایتی از مونتاژ داخلی و فساد فراگیر در میان مدیران ارشد خودروسازی کشور باعث شده تا این صنعت که زمانی نیروی محرکه اقتصاد غیرنفتی در کشور بود، امروز به عامل تهدید بازار تبدیل شود. وجود تعرفه‌های سنگین واردات و عدم سرمایه‌گذاری کشورهای صاحب تکنولوژی روز خودرو در ایران، باعث شده تا این صنعت نه تنها از دنیا عقب بماند، بلکه بیش از پیش باعث ایجاد مشکل در نظام اقتصادی کشور نیز بشود.

از چندین دهه پیش، خوردروسازان با پیش فروش خودروهای خود، نقدینگی لازم برای امور جاری را تامین می‌کردند. این روند همچنان ادامه دارد به نحوی که ایران‌خودرو و سایپا با مجوز وزارت صنایع، معادن و تجارت، اقدام به پیش فروش یکساله و حتی دو ساله خودرو کردند. خودروهایی که نه زمان دقیق تحویل آن و نه قیمت نهایی آن مشخص شده است. به عبارت دیگر آنها تنها پول مردم را جمع‌آوری می‌کنند تا در زمانی که تولید مجددا به سطح عادی رسید، پاسخگوی نیاز بازار باشد. اما اصولا مشخص نیست با وجود شرایط فعلی آیا امکان پاسخگویی به تقاضای شدید ایجاد شده در بازار میسر است یا خیر.

در سال ۱۳۹۸ یک نظرسنجی برگزار شد که نشان می‌داد نزدیک به ۶۰ درصد افرادی که خودروی صفر از کارخانه می‌خرند، مجددا آن را در بازار می‌فروشند. به عبارت دیگر تقاضای بازار به منظور تامین نیاز صورت نمی‌گیرد.

این موضوع تقریبا در هیچ کشور توسعه یافته و یا در حال توسعه دیگری دیده نمی‌شود. در سایر کشورها به دلیل رقابت شدید خودروسازان بین‌المللی، بسیاری از خودروها به صورت اقساط و با حداقل پیش‌پرداخت و سودی بسیار کم به خریداران تحویل می‌شود. به همین دلیل خودرو در این کشورها ماهیت سرمایه‌ای خود را از دست داده و به یک کالای مصرفی تبدیل شده است.