طبق گزارشی که سازمان ملل سه‌شنبه گذشته منتشر کرد برای جلوگیری از تخریب ویرانگر طبیعت اقدام کافی در جهان انجام نمی‌شود. 

ده سال قبل بیش از۱۵۰ کشور به منظور تدوین ۲۰ هدف تنوع زیستی پیمان آیچی، برای جلوگیری از نابودی بیشتر گونه‌های زیستی، محافظت از زیست‌بوم‌ها و انجام اقداماتی از مقابله با جنگل‌زدایی گرفته تا نجات دادن صخره‌های مرجانی، در ژاپن گرد آمدند. 

اما طبق کارنامه‌ای به نام چشم‌انداز شماره ۵ تنوع زیستی جهان، که سازمان ملل در آستانه برگزاری اجلاس رسیدگی به این موضوع در پایان ماه جاری میلادی منتشر کرده است اکثر کشورها نتوانستند آن اهداف را محقق کنند. 

شش هدف از آن ۲۰ هدف «تا حدی محقق شده» است و بقیه محقق نشده‌اند. در این کارنامه به «نکات روشنی» از قبیل جلوگیری از انقراض‌ها با توسل به اقدامات حفاظتی، حفاظت بیشتر از سرزمین‌ها و اقیانوس‌ها و احیای ذخایر ماهی با مدیریت بهتر ماهیگیری اشاره شده است. 

اما دومین دهه پیاپی است که کشورها در تحقق اهداف ناکام بوده‌اند و زیستگاه‌های آسیب‌پذیر مثل صخره‌های مرجانی و جنگل‌های استوایی حتی بیش از گذشته در معرض خطرند. 

به گفته الیزابت ماروما مریما دبیر اجرایی پیمان تنوع زیست‌شناختی سازمان ملل که این گزارش را منتشر کرده است، اگر این کارنامه مثل کارنامه مدرسه باشد به معنای آن است که جهان در امتحان مردود شده است. 

او گفت: «این گزارش مهم نشان می‌دهد که بشریت در حفاظت از میراثی که دوست داریم برای نسل‌های آینده نگه‌داریم به بزنگاه مهمی رسیده است.» 

اینگر اندرسون سرپرست این برنامه زیست‌محیطی سازمان ملل هم از شکستی جهانی سخن گفته است. 

خانم اندرسن گفت: «رویدادهای مختلف از کووید-۱۹ گرفته تا آتش‌سوزی‌ها و سیلاب‌های گسترده، یخچال‌های رو به ذوب و گرمای بی‌سابقه نشان می‌دهد که ناکامی در تحقق اهداف (تنوع‌زیستی) آیچی یعنی اهداف حفاظت از زیستگاه خودمان، عواقبی بسیار واقعی داشته است. دیگر نمی‌توانیم طبیعت را نادیده بگیریم.» 

بان کی‌مون دبیرکل پیشین سازمان ملل در مصاحبه با خبرگزاری اسوشیتد پرس این مشکلات را به «فقدان مشارکت جهانی و رهبری سیاسی» ربط داد. او با اشاره به خروج ایالات متحده از پیمان تغییر اقلیمی پاریس گفت چندجانبه‌گرایی زیر ضرب قرار گرفته است. 

البته نویسندگان این گزارش می‌گویند نباید ناامید شد. 

خانم مریما می‌گوید: «برخی پیشرفت‌ها هرچند ناکافی صورت گرفته است و باید بیشتر شود.» 

این گزارش ابتدا قرار بود در اجلاس سازمان ملل برای تعیین اهداف زیست‌محیطی دهه آینده در شهر کومینگ در چین منتشر شود اما این اجلاس به دلیل همه‌گیری کرونا به سال آینده موکول شد. 

یکی از چالش‌های تحقق اهداف جهانی تنوع زیستی ناهماهنگی بین کشورهای برخوردار از دارایی‌های طبیعی فراوان (مثل انبوه جنگل‌های بکر استوایی) و کشورهای برخوردار از منابع مالی لازم برای اقدامات حفاظتی است. 

انریک سالا کاوشگر مقیم انجمن جغرافیایی ملی می‌گوید: «این گزارش جدید تایید می‌کند که داریم با آهنگی سریع‌تر از گذشته سامانه پشتیبان زندگی خودمان را نابود می‌کنیم. 

همه‌گیری کووید-۱۹ رساترین بیدارباش برای ما است که نشان می‌دهد همگی با سایر موجودات زنده کره زمین پیوند داریم و سلامت و بقای ما به داشتن طبیعت سالم بستگی دارد. موضع علم روشن است: با توافق بر حفاظت از دست‌ کم ۳۰ درصد سیاره‌مان تا سال ۲۰۳۰ می‌توانیم شروع به جبران کارهای غلط گذشته کنیم.»

هفته پیش موسسه خیریه «دبلیو. دبلیو. اف» که در حوزه حفاظت از حیات وحش فعالیت می‌کند گزارش خود به نام گزارش «سیاره زنده ۲۰۲۰» را منتشر کرد. در این گزارش آمده است که طبیعت جهان وضعیت «ناامیدکننده‌ای» دارد و جمعیت حیات وحش به علت کارهای انسان دچار «سقوط آزاد» شده است. 

طبق این بررسی جمعیت پستانداران، پرندگان، ماهیان، دوزیستان و خزندگان جهان از سال ۱۹۷۰ به طور متوسط ۶۸ درصد کاهش یافته است یعنی در کمتر از ۵۰ سال بیش از دوسوم کاهش یافته است. 

مایک برت مدیر اجرایی دانش و حفاظت سازمان دبلیو. دبلی. اف بریتانیا در مورد کارنامه منتشره توسط سازمان ملل گفت: «شواهد انکارناپذیر این یافته‌ها چند روز بعد از گزارش خودمان به نام سیاره زنده منتشر شد که نشان می‌دهد جمعیت حیاط وحش جهان در عرض کمتر از ۵۰ سال به میزان دو سوم کاهش یافته است. یعنی باید برای آن که از نابودی کامل طبیعت جلوگیری کنیم هدف‌گذاری جهانی را تقویت کنیم. 

یعنی روش ما برای تولید و مصرف مواد غذایی به بازنگری اساسی نیاز دارد تا دیگر اراضی بیشتری برای کشاورزی تغییر کاربری پیدا نکند یا زیستگاه‌های گران‌بها از بین نرود. می‌دانیم که شدنی است اما دولت‌ها باید بپذیرند که شکست خورده‌اند و به گونه‌ای مصمم در سراسر جهان فوری دست به کار شوند.» 

این گزارش با کمک اسوشیتد پرس تهیه شده است.