سه کشور اروپایی، آلمان، انگلستان و فرانسه با ارسال نامه‌ای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل، بر تعهد خود به ادامه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و ادامه تعلیق تحریم‌های ایران تاکید کردند.

سه کشور اروپایی عضو توافقنامه «برجام» در نامه خود به رئیس شورای امنیت سازمان ملل اعلام کردند که بازگشت تحریم‌ها برخلاف مفاد قطعنامه و فاقد اثر قانونی است،‌ از این رو آمریکا اجازه احیای مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را ندارد.

بر این اساس از نظر اروپایی‌ها، تعلیق تحریم‌ها پس از ۲۰ سپتامبر، ۳۰ شهریورماه، نیز همچنان ادامه خواهد داشت.

آمریکا حدود دو سال پیش از توافقنامه موسوم به «برجام» خارج شد. با این حال این کشور خود را هم‌چنان یکی از اعضای قطعنامه می‌داند. آمریکا حدود ۲۰ روز پیش اعلام کرد که مکانیسم ماشه را فعال کرده است و این قطعنامه خود به خود لغو خواهد شد. اما طرفین دیگر برجام از همان ابتدا آمریکا را به دلیل خروج از برجام، فاقد صلاحیت برای استفاده از مکانیسم ماشه عنوان کردند.

مکانیسم ماشه

طبق بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، هر یک از طرفین توافقنامه می‌توانند نسبت به عدم اجرای تعهدات طرف مقابل شکایت کنند. کمیسیون مشترک ۱۵ روز مهلت دارد تا شکایت را بررسی کند. در صورتی که موضوع حل نشد، مسئله به وزیران خارجه گروه ۱+۵ ارجاع می‌شود و آنها ۱۵ روز دیگر مهت دارند تا مشکل را بررسی و حل و فصل کنند.

در صورت عدم حل مجدد مشکل، پنج روز به کمیسیون مشترک فرصت تصمیم‌گیری داده می‌شود. پس از این فرآیند ۳۵ روزه، اگر مشکل همچنان لاینحل باقی ماند، طرف شاکی می‌تواند به دلیل تخلف آشکار از برجام، موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد. در این صورت شورا ۳۰ روز فرصت دارد تا موضوع «ادامه تعلیق تحریم‌ها» را به رای بگذارد. در صورتی که یکی از طرفین آن را رد کند، تحریم‌های سازمان ملل به صورت خودکار باز می‌گردد. مسئله اینجاست که چون پنج کشور عضو دائم شورای امنیت حق وتو دارند، عملا با وتوی هر یک از کشورهای ۱+۵ جز آلمان، تحریم‌ها برمی‌گردد.

برجام چیست؟

برجام توافقنامه‌ای است که در سال ۲۰۱۵ و پس از سال‌ها کشمکش و بحث، به نتیجه رسید و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت به علاوه آلمان، با ایران توافقنامه‌ای امضا کردند که بر اساس آن ایران تعهداتی را در زمینه مسئله هسته‌ای پذیرفت و طرف مقابل نیز متعهد شد تا تحریم‌های اعمال شده توسط سازمان ملل را تعلیق کند.

دلایل خروج آمریکا از برجام

اما پس از مدتی با رفتارهای تنش‌زای سپاه و عملکرد ایران در عراق و سوریه، برخی از طرفین، خصوصا آمریکا اعلام کردند که ایران روح برجام را نقض کرده و در راستای بی‌ثباتی منطقه گام بر می‌دارد. بر اساس یکی از بندهای برجام ایران متعهد شده بود که آزمایش موشک‌هایی که امکان حمل سلاح هسته‌ای دارند را متوقف کند. اما سپاه پاسداران بارها دست به آزمایش چنین سلاح‌هایی زد و حتی بر روی برخی از موشک‌ها به عبری نوشت که «اسرائیل باید نابود شود.»

نهایتا در سال ۲۰۱۶ آمریکا، بریتانیا و فرانسه در نامه‌ای به رئیس وقت سازمان ملل، ایران را به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ متهم کردند.

ایران نیز به طور متقابل به دلیل عدم امکان بهره‌مندی از مزایای برجام از جمله دسترسی به مناسبات مالی بین‌المللی، کاهش گام به گام تعهدات برجامی را کلید زد. ایران همچنان به آزمایش موشک‌های بالستیک ادامه داد و این موضوع باعث شد تا فرانسه، بریتانیا و آلمان، رسما از فعال شدن ساز و کار حل اختلاف برجام خبر دهند.

نهایتا آمریکا به طور یک‌طرفه تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرد و از برجام خارج شد. حال آمریکا به دنبال بازگرداندن تحریم‌های پیشین سازمان ملل است.