روز ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰، صدام حسین، دیکتاتور عراق، با اعزام سربازان خود به کشور همسایه، ایران، جنگی را آغاز کرد که هشت سال به طول انجامید و صدها هزار کشته بر جای گذاشت.

به گزاری خبرگزاری فرانسه، این جنگ به عنوان یکی از مرگبارترین جنگ‌های منطقه خاورمیانه، به بهانه اختلافات مرزی بین این دو کشور صادرکننده نفت آغاز شد.

بر اساس قرارداد قرارداد الجزایر مرز دو کشور از وسط اروند رود  (شط العرب) می‌گذرد. این رود به طول ۲۰۰ کیلومتر از تقاطع دو رود دجله و فرات تشکیل شده و به خلیج فارس می‌ریزد.

اما در آوریل ۱۹۸۰ بغداد، ایران را که با سرنگونی شاه، دیگر جمهوری اسلامی ایران خوانده می‌شد، متهم به برنامه‌ریزی برای حمله به عراق کرد.

عراق خواستار تخلیه سه جزیره راهبردی در تنگه هرمز بود، که مورد ادعای ایران و امارات متحده عربی بودند.

بغداد در تاریخ ۱۷ سپتامبر قرارداد الجزایر را «پوچ و باطل» اعلام کرد و خواستار سهم کامل اروند رود شد.

پیروزی‌های اولیه عراقی‌ها

صدام حسین سربازانش را در روز ۲۲ سپتامبر به داخل خاک ایران اعزام کرد.

نیروی هوایی عراق چند فرودگاه، از جمله فرودگاه پایتخت، و مواضع نظامی و پالایشگاه‌های نفتی را بمباران کرد.

پالایشگاه نفت آبادان، که یکی از بزرگترین تأسیسات نفتی در ایران است، از کار افتاد.

نیروهای عراقی در چند هفته اول با کمترین مقاومت رو به رو شدند.

آنها دو شهر قصر شیرین و مهران را تصرف کردند و بندر خرمشهر در جنوب غربی ایران، جایی که اروند رود (شط العرب) به خلیج می‌ریزد، تسخیر کردند.

برخی کشورهای عربی که صدام حسین را سدی مقابل انقلاب اسلامی ایران می‌دانستند که آیت‌الله روح‌الله خمینی، یک رهبر شیعه، هدایت کرده بود، از او حمایت کردند.

همچنین کشورهای غربی، از ترس مذهبیون ایرانی که متحد آنها، شاه ایران، را سرنگون کرده بودند، به عراق سلاح فروختتد.

ایران پاسخ می‌دهد

ایران در مارس ۱۹۸۲ در استان نفت‌خیز جنوب غربی خود، خوزستان حملات بزرگی را آغاز کرد که موجب آزادسازی بندر خرمشهر شد.

عراق درخواست آتش‌بس داد و گفت نیروهایش را عقب می‌کشد.

ایران آتش‌بس را قبول نکرد.

ایران به جنگ ادامه داد و با بمباران شهر بزرگ بصره در جولای، یک حمله را در جبهه جنوبی آغاز کرد.

عراق در ماه آگوست بندر اصلی صادرات نفت در جزیره خارک را محاصره کرد.

از آوریل ۱۹۸۴ دو طرف وارد «جنگ شهرها» شدند.

۳۰ شهر از هر دو کشور مورد حملات موشکی قرار گرفتند.

حمله شیمیایی

ایران در سال ۱۹۸۴ عراق را متهم کرد که نبرد منطقه مجنون علیه سربازانش از سلاح شیمیایی استفاده کرده است.

سازمان ملل این اتهامات را مورد تأیید قرار داد.

بغداد محاصره دریایی ایران را محکم‌تر کرد.

تهران با بمباران تانکرهای نفتی که در بندرگاه‌های متحدان عراق بارگیری می‌کردند پاسخ داد.

در سال ۱۹۸۶، وقتی عراق حملاتی را به سوی خارک آغاز کرد، نیروهای ایران از شط العرب گذشتند و شهر فاو واقع در جنوب شرقی عراق را تصرف کردند.

عراق در ژوئن ۱۹۸۷ شهر سردشت ایران را با بمب شیمیایی مورد حمله قرار داد.

در مارس ۱۹۸۸ بغداد بار دیگر به استفاده از سلاح شیمیایی، این بار روی مردم خودش، در شهر حلبچه عراق، متهم شد.

این شهر تحت کنترل جنگجویان کرد قرار داشت که مورد حمایت ایران بودند.

حدود ۵ هزار نفر در حملات شیمیایی حلبچه کشته شدند.

دست کم ۶۵۰ هزار کشته در جنگ

از آوریل ۱۹۸۸ عراق طی چند حمله تجاوزگرانه شهرهای فاو، مجنون، و منطقه جنوبی شلمچه را پس گرفت.

ایران به آن سوی اروند رود عقب رانده شد.

آیت‌الله خمینی در ۱۸ جولای با پذیرش قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل، که یک سال قبل از آن تصویب شد و عراق پیش‌تر پذیرفته بود، به جنگ خاتمه داد.

آیت‌الله خمینی گفت: «این تصمیم برای من حتی از نوشیدن زهر دردناک‌تر بود، (اما) پذیرفتم چون خدا چنین می‌خواست.»

با این که تعداد دقیق تلفات در این جنگ روشن نیست، به گفته تاریخ‌نگار فرانسوی، پیر رازوکس، دست کم ۶۵۰ هزار نفر کشته شدند که تقریبا دو سوم آنها طرف ایرانی بود.

در تاریخ ۲۰ آگوست ۱۹۸۸ اعلام آتش‌بس شد.

اما دو سال طول کشید تا قرارداد الجزایر دوباره اعمال شود و در آگوست ۱۹۹۰ بغداد نیروهای خود را از ایران بیرون کشید و دو طرف به مبادله اسراء پرداختند.