مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه تاکید کرد این نهاد نظارت هسته‌ای سازمان ملل متحد فعالیت‌های پادمانی خود را، جهت اطمینان از آن که مواد هسته‌ای از اهداف صلح‌آمیز خود منحرف نخواهند شد، حفظ کرده است.

رافائل گروسی در سخنان افتتاحیه کنفرانس عمومی امسال آژانس گفت: «ما به اجرای مهم‌ترین فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود در محل ادامه می‌دهیم، در حالی که برخی فعالیت‌هایی را که فوریت کمتری دارند به تاخیر انداخته‌ایم.»

وی در این نشست پنج روزه، که به دلیل همه‌گیری کرونا به صورت مجازی برگزار می‌شود، به اعضا یادآوری کرد که آژانس بین‌اللملی انرژی اتمی جهت تایید پایبندی ایران به‌ عدم انحراف از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود ادامه می‌دهد.

مدیرکل آژانس خاطر نشان کرد: «ما به تایید عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده توسط ایران تحت توافق پادمانی مربوطه ادامه می‌دهیم و ارزیابی‌های مرتبط با ناپدید شدن مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده نیز همچنان ادامه دارد.»

رافائل گروسی اواخر خرداد و در جریان نشست شورای حکام آژانس بین‌اللملی انرژی اتمی، در مورد خودداری ایران از صدور مجوز بازرسی از دو مرکز مشکوک به فعالیت‌های اعلام نشده هسته‌ای ابراز نگرانی جدی کرده بود.

این نگرانی در قطع‌نامه پایانی نیز بازتاب داشت و ۳۵ عضو شورا از دولت ایران خواستند در زمینه دسترسی بازرسان آژانس به دو سایت هسته‌ای و پاسخ به پرسش‌هایی که از سال گذشته بی‌پاسخ مانده‌اند، به طور کامل همکاری کند.

این نگرانی‌ها، در کنار فشار ایالات متحده که از توافق هسته‌ای تیر ۱۳۹۴ قدرت‌های جهانی با ایران خارج شده است و از طرف‌های باقی‌مانده نیز می‌خواهد اقدام مشابهی انجام دهند، منجر شد ایران با سفر گروسی به تهران موافقت کند.

این سفر اوایل شهریور ماه انجام شد و مدیرکل آژانس، که نهاد تحت مدیریت او مسؤولیت نظارت بر اجرای برجام را برعهده دارد، با علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و دیگر مقام‌های ارشد دولتی گفت‌وگو کرد.

آقای صالحی که در نشست مجازی امروز آژانس نیز حضور داشت، آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای همکاری با جامعه جهانی و آن چه او «باز گرداندن دیپلماسی و چندجانبه‌گرایی» به مرکز روابط بین‌الملل خواند، اعلام کرد.

وی گفت، منافع بلندمدت آژانس و ایران «تنها از طریق همکاری متقابلی که از هرگونه نفوذ خارجی به دور باشد» محقق خواهد شد و افزود، هم آژانس و هم ایران در رابطه با این منافع بلندمدت، حداکثر هوشیاری خود را نشان دادند.

کفرانس عمومی امسال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی برگزار می‌شود که آمریکا دو روز پیش آغاز روند بازگشت فوری تحریم‌های سازمان ملل متحد را که پس از اجرای برجام لغو شده بودند، موسوم به «مکانیسم ماشه»، اعلام کرد.

ایالات متحده با استناد به این که جمهوری اسلامی ایران با ادامه برنامه موشکی بالیستیک و فعالیت‌های «بی‌ثبات کننده» خود در منطقه روح برجام را نقض کرده است، روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ رسما اعلام کرد از توافق خارج می‌شود.

این تصمیم آمریکا با مخالفت دیگر طرف‌های برجام، به ویژه سه متحد اروپایی آن در توافق یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان روبه‌رو شد؛ به طوری که تلاش کردند این توافق را که یک دستاورد بزرگ دیپلماسی بین‌المللی ‌خواندند حفظ کنند.

این سه قدرت اروپایی پس از اعلام شنبه شب واشینگتن مبنی بر آغاز مکانیسم ماشه، در یک بیانیه مشترک حمایت خود را از برجام اعلام کردند و آمریکا را فاقد وجاهت قانونی برای استفاده از سازوکارهای نظارتی در برجام دانستند.

آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در واکنش گفته است که ابهاماتی درباره اعلام آغاز این روند توسط آمریکا وجود دارد و او نمی‌تواند هیچ اقدامی در خصوص آن و در مورد بازگرداندن کلیه تحریم‌ها علیه ایران انجام دهد.