سودان در بن‌بستی که خطر سومین و ناهنجارترین کودتای نظامی را همراه دارد گرفتار شده است. مناقشه، آن گونه که به نظر می‌رسد، ساده است. ارتش و نیروهای شبه نظامی وابسته به آن تصمیم دارند راه را بر مردمی که خواهان برقراری حکومت دمکراتیک غیرنظامی هستند، ببندند. اما ماجرا از این فراتر می‌رود.
روز یکشنبه، د‌ه‌ها هزار نفر از مردم سودان در عملی شجاعانه در صدد برآمدند یک بار دیگر بر آزادی نوپا و شکننده خود تاکید کنند. محل اصلی اعتراض در خارج از ستاد ارتش در اوائل ژوئن توسط نیروهای حمایت سریع، واحد شبه نظامی ژنرال محمد حمدان، پاک شده بود. بیش از ۱۰۰ معترض کشته شدند و از آن زمان کشور بین شورای نظامی و انقلابیون غیرنظامی گرفتار شده است.
«حمدان»، مشهور به «هِمِه تی»، در منطقه‌ای که بین سلطنت طلبان خودکامه و مردان نظامی نیرومند تقسیم می‌شود، جاگرفته است. در حالی‌که زمان می‌گذرد، جاه طلبی‌های این بی‌سواد و دلال سابق شتر به یک بازی منطقه‌ای گسترده‌تر تبدیل شده است. جایی که در آن ژنرال‌های نظامی بیمه نامه‌ای برای سلاطین غنی شده از نفت هستند.
همه تی خودش را جانشین مشروعی برای سلسله‌ای از حکام نظامی در خاورمیانه می‌بیند. این ژنرال تازه کار، به عنوان کارچاق کن سابق عمر حسن البشیر، که بعدا به برکناری او از قدرت کمک کرد، در فکر تقسیم قدرت با ائتلاف غیرنظامی «نیروهای آزادی و تغییر» نیست. حتی احتمال دارد رهبران ائتلاف غیرنظامی را به زندان بیاندازد.
«همه تی» تهدید نهایی برای انقلاب و هرگونه امید برای دگرگونی دمکراتیک در سودان است. او برای حامیانش در حوزه خلیج فارس (که در ماه آوریل وعده دادند ۳ میلیارد دلار برای تقویت رژیم نظامی جدید کمک کنند)، باید ضامن حفظ یک موازنه حساس بین ایدئولوژی‌ها، شبه نظامیان جنگ آزموده و تنوع قومی باشد.
همه تی که سعی دارد خود را نزد حامیان سعودی‌اش عزیز کند، نیروهای خود را به مصاف شورشیان حوثی در یمن فرستاده و می‌خواهد نشان دهد عامل ایجاد توازن در برابر ایران خواهد بود.
در همین حال، از طریق لاف زنی تصویر دیگری از خود به مردم سودان ارائه می‌کند و خودش را ضامن امنیت و تنها ناجی قادر به انجام دگرگونی‌های واقعی نشان می‌دهد.
برای مخاطبان بین‌المللی، او سعی کرده است این نقش را بازی کند و عکس پر زرق و برقی از خود را ضمیمه مصاحبه‌ای که اخیرا در دفترش با نیویورک تایمز انجام داد، کرد. این کار بیشتر شبیه به یک شوخی بود که در آن مردی سعی دارد هراسی را که موقعیت متزلزلش به وجود آورده، پنهان کند.
هرچند معلمان و مربیان همه تی در عربستان سعودی و امارات متحده عربی او را عبدالفتاح السیسی مصری دیگری تلقی می‌کنند، اما قادر به درک اختلافات اساسی بین این‌دو نیستند. برخلاف سیسی، که توانسته است همفکری عمیق و استواری با ژنرال‌ها ایجاد کند، همه تی به سیستم شکننده‌ای متکی است که مناسبات پیچیده بین ارتش و دیگر نیروهای شبه نظامی در سودان را کنترل می‌کند.
به این معنی که «همه تی» در تعقیب قدرت هرقدر بی‌رحم‌تر شود، رقیبانی که در رده‌های نظامی برای خود به وجود می‌آورد خشمگین‌تر می‌شوند. ارتش سنتی و جا افتاده‌ای که از معترضین غیرنظامی حمایت کرد و در کنار آنها کشته داد و به حکومت عمر البشیر پایان داد شکیبائی محدودی با «همه تی» جسور خواهد داشت. بنابراین، اگر «همه تی» به حرکت در مسیر خودکامگی بدون توجه به خطرات بالقوه ادامه دهد، ممکن است کودتائی علیه شورای نظامی حاکم و «نیروهای حمایت سریع» که زیر فرمان خودش قرار دارد انجام شود که به معنای جنگ داخلی خونینی خواهد بود.
به نظر می‌رسد غرب، از طریق یک کوشش دیپلماتیک به هدایت آمریکا، بریتانیا و نروژ، سرانجام به اهمیت استراتژیک سودان، به عنوان دروازه‌ای به سوی آفریقا، منطقه بی ثبات تمام باورهای اسلام سنی، و قرارگاه قبلی اسامه بن لادن رهبر القاعده توجه کند. اما غرب، در کوشش برای جلوگیری از براه افتادن جنگ داخلی، ناچار است راه را برای او باز کند. تقویت مردان نیرومند گستاخ و فرصت طلب در خاورمیانه بازی حساسی است. همه تی، مانند پیشینیان نظامی خود که بر قیام‌های عمومی در منطقه نظارت داشتند، به نظر می‌رسد یک چرخه بی پایان استیصال را تقویت می‌کند و اعتراض‌ها را به عنوان توجیهی برای اقدامات امنیتی مرگبار و افزایش کوشش جهت کسب قدرت بیشتر به کار می‌برد. اگرغرب به تحمل رفتاری چنین ناهنجار ادامه دهد، خطر از هم گسیختن جامعه را پیش خواهد آورد که در مورد سودان، تمامی کشور و منطقه را در بر خواهد گرفت و دور جدیدی از کشتار به راه خواهد افتاد.
همه تی که جاه طلبی‌هایش در کانون حوادث جاری در سودان قرار دارد، فرآورده یک نظم منطقه‌ای است که از آغاز « بهار عربی» در ۲۰۱۱ حاکم بوده است و در آن مرکز ثقل خاورمیانه به سلطان نشین‌های خلیج فارس که بر سر استیلای منطقه‌ای در مناقشه‌ای سخت و نابکارانه با ایران درگیر هستند، تغییر کرده است.
معضل سودان ممکن است به آموختن درسی به ملت‌های عرب بیانجامد. شرط بندی روی یک مرد نیرومند همیشه کار نمی‌کند. همه تی روز یکشنبه گفت :«ما می‌خواهیم کارها را زیر کنترل خود در آوریم.»
به نظر من بهتر است پیش از آن‌که از انقلاب، و شاید تمامی کشور، چیزی بر جا نماند، خود او کنترل شود.
© The Independent
