یک تحقیق جدید هشدار داده است که، مهمترین شاهراه نفتکش‌های جهان در خلیج فارس ممکن است هر دو سال یکبار با امواج ۷ متری سونامی در هم کوبیده شود.
دلیل این اتفاق به احتمال زیاد گرمایش جهانی است و می‌تواند اختلال عظیمی در عرضه جهانی نفت ایجاد کند چون ۳۰ درصد از نفت جهان از این منطقه عبور می‌کند.
خلیج فارس در طول ۱۰۰ سال گذشته از خطر سونامی در امان بوده است، و به همین دلیل این منطقه را تبدیل به بهترین مسیر حمل و نقل کشتی‌های بزرگ نفتی کرده است. با این وجود، در مارس ۲۰۱۷، امواجی به ارتفاع سه متر و « کاملاً غیر منتظره» خلیج فارس را در هم کوبید، که بر اثر آن دست کم پنج تن در بندر دیّر در جنوب ایران کشته شدند و خسارات گسترده‌ای به سواحل این منطقه وارد کرد.
تحقیق جدید هشدار می‌دهد که در آب و هوای به سرعت در حال تغییر، ممکن است این قبیل اتفاقات شدید آب و هوایی هر چند سال یکبار در منطقه تکرار شود.
دکتر محمد حیدرزاده از دانشگاه برونل در لندن، که محقق ارشد در این تحقیق علمی بوده است، به ایندیپندنت گفت:« مارس ۲۰۱۷ شرایط را به کلی تغییر داد. برای اولین بار شاهد امواج مخرب به ارتفاع سه متر بودیم. مشخصات یک سونامی واقعی را داشت و همه مبهوت شده بودند، چرا که هیچ کس انتظار یک سونامی را در این منطقه نداشت. به مدت دو سال بر روی این امواج اسرار آمیز مطالعه کردیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که این نوعی از سونامی به نام ( میتیو‌سونامی) یا سونامی آب و هوایی است».
بر خلاف سونامی معمولی، که علت آن حرکات ناگهانی در کف اقیانوس است، میتیو‌سونامی نتیجه تغییرات سریع در فشار هوا است. علت میتیو‌سونامی سال ۲۰۱۷، در ابتدا طوفان شن در لیبی بود که تحت شرایط خاصی به منطقه خلیج فارس رسید، و باعث ایجاد امواج بزرگ شد.
دکتر حیدرزاده گفت:« برای اینکه یک طوفان شن بتواند باعث ایجاد یک میتیو‌سونامی بشود، دو شرط لازم است: نخست، طوفان شن باید از روی سطح یک منطقه آبی مانند یک دریاچه یا یک خلیج عبور کند، دوم، سرعت حرکت طوفان شن باید نزدیک به سرعت امواج آبی بلند در آن دریاچه یا خلیج باشد.
این واقعیت که در مقایسه با گذشته، رد‌گیری یک طوفان شن و سرعت آن به طور چشمگیری تغییر کرده‌اند، و منتج به میتیو‌سونامی در مارس ۲۰۱۷ شده است می‌تواند مدرکی دال بر تغییر آب و هوا باشد.»
بر اساس مقاله منتشر شده در ( پیور اَند اَپلاید ژئوفیزیکس)، با تحلیل و بررسی فشار هوا، سوابق سطح دریا و تصاویر ماهواره‌ای، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که اینک تمام مسیر مورد استفاده کشورهای عربستان سعودی، ایران، امارات متحده عربی، عراق، قطر، کویت و بحرین در معرض خطر قرار دارد.
دکتر حیدرزاده گفته است: «برداشت من این است که ارتفاع این امواج در خلیج فارس می‌تواند به شش یا هفت متر برسد، به راحتی می‌توانم این صحنه را تجسم کنم… می‌خواهم بگویم که این امواج می‌توانند بین هر دو تا هفت سال به وقوع بپیوندند.»
وی ادامه داده است:« اگر قرار بر این باشد که با فجایعی از این دست روبرو باشیم ممکن است برای شرکت‌های بیمه صدها میلیون پوند هزینه در بر داشته باشد و به احتمال زیاد آنها گزینه‌های خود را مورد باز‌بینی قرار خواهند داد. به نظر من اگر در آینده یک یا دو حادثه دیگر از این نوع داشته باشیم، تاثیر مستقیم بر قیمت نفت خواهد گذاشت.»
در جنوب ایران (Pure and Applied Geophysics / Heidarzadeh et al)
در زمینه زندگی انسانی، سونامی به ویژه می‌تواند بر سواحل جنوبی خلیج فارس جایی که هزاران گردشگر در سواحل دبی، ابوظبی و دوحه برای تفریح می‌روند، و همچنین فرودگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، جزایر تفریحی مصنوعی و هتل‌های لوکس آثار مخربی بر جای بگذارد.
محققان در مقاله خود نوشته‌اند که در روزهای پیش از وقوع حادثه، شرایط جوی غیر معمولی بوده است اما « استثنایی نبوده و می‌تواند در آینده تکرار شود. به طور کلی، مطالعات ما نشان می‌دهد که ساحل شمال شرقی خلیج فارس به دلیل آسیب پذیر بودن در برابر امواج شبیه به سونامی ناشی از تغییرات شدید آب و هوایی باید به عنوان «مرکز اصلی» در نظر گرفته شود.»
دکتر حیدرزاده هم اکنون در حال اصرار به سیاست گذاران در مورد به‌روز رسانی آمادگی در برابر موارد اضطراری و دستور‌العمل‌های جدید برای ساخت و ساز در مناطق ساحلی است. او معتقد است که دولت‌ها باید درک صحیحی از خطرات داشته باشند.
Pure and Applied Geophysics / Heidarzadeh et al
وی گفته است:« من در اینکه بگویم علت وقوع این سونامی تغییرات آب و هوایی است کمی دقت می‌کنم، اما می‌تواند باشد. ما برای اثبات این موضوع به اطلاعات زیادی نیاز داریم اما می‌توانیم حدس بزنیم. ما قطعاً باید در حال حاضر برای خطرات غیر معمول در مناطقی که در گذشته تصور می‌شد امن هستند آماده باشیم.»
دکتر فیلیپ بلاندل، مدرس ارشد در گروه فیزیک دانشگاه بَث، که در این تحقیق نقشی نداشته است می‌گوید، او در ابتدا درباره این ادعا که این یک سونامی است تردید داشته است، چرا که اغلب به اشتباه در مورد توصیف « امواج سرکش» و یا « طوفان شدید» از این واژه استفاده می‌‌شود.
با این وجود، وی اعتقاد دارد که این تحقیق به دقت انجام شده است و سیاست گذاران باید به آن گوش دهند. به گفته او:« توصیف واقعه بندر دیّر در مارس ۲۰۱۷ به عنوان میتیو‌سونامی قانع کننده و به خوبی قابل توجیه است.» اگرچه دکتر بلاندل معتقد است که میتیو‌سونامی ممکن است با تغییرات آب و هوایی افزایش یابد، اما به نظر وی درباره این مورد در مقاله حرفی به میان نیامده است و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.
او اضافه کرده است: «این مقاله یک فرصت بسیار خوب برای راه‌اندازی ایستگاه‌های اندازه گیری بیشتر در امتداد سواحل کشور‌ها و دریا‌های مربوطه به وجود آورده است. در بعضی از قسمت‌های جهان، انجام اقدامات تحقیقی با شناور‌های اکتشافی و علمی تحت تاثیر مشکلات مالی و همچنین عوامل بیرونی مانند خرابکاری و دزدی دریایی قرار دارند.
مطالعات مهمی مانند آنچه توسط دکتر حیدرزاده انجام شده است به این اندازه گیری‌های علمی در خشکی و بر روی دریا‌ها اتکا دارد، و بسیار مهم است که به این کار ادامه دهند.»
© The Independent
