اخیرا موضوع تصمیم اسرائیل برای درخواست غرامت، به بهانه دارایی‌های به‌جا مانده از یهودیان در شماری از کشورهای عربی و ایران پس از عزیمت یهودیان ساکن کشورهای یادشده به اراضی اشغالی، به طور گسترده‌ای مطرح شده است.

دولت اسرائیل به تازگی یک نهاد حسابداری بین‌المللی را مکلف به ارزیابی املاک و دارایی‌های به اصطلاح به‌جا مانده از یهودیان در کشورهای تونس، لیبی، مراکش، عراق، سوریه، مصر، یمن و ایران کرده است که ارزش آنها طبق برآورد، بالغ بر ۲۵۰ میلیارد دلار می‌شود.

مطرح‌شدن این درخواست، اقدام جدیدی نیست. سال ۲۰۱۰، در اسرائيل قانونی به تصویب رسید مبنی بر اینکه هر توافق‌نامه صلح، باید شامل پرداخت غرامت در ازای دارایی‌های افراد و جوامع یهودی‌ای باشد که ناگزیر به ترک کشورهای عربی و ایران شده‌اند. اعلام مجدد این موضوع اما، اقدامی پیشگیرانه و بی‌باکانه از سوی اسرائیل برای باج‌خواهی از کشورهای عربی است تا آنها از مطالبه غرامت برای فلسطینیانی که از زمان «نكبت» در سال ۱۹۴۸، به وسیله اسرائیل از خانه‌ها و سرزمین‌های خود اخراج شده‌اند، خودداری کنند؛ به ویژه پس از آنکه شماری از کشورهای عربی، تصمیم به عادی‌سازی روابط با اسرائيل گرفتند.

این در حالی است که تشکیلات خودگردان فلسطین، از اسرائیل می‌خواهد در ازای دارایی‌ها و املاک شهروندان فلسطینی که هنگام تأسیس کشور اسرائیل، از خانه‌ها و سرزمین‌های خود اخراج شده یا ناگزیر به ترک آنها شده‌اند، بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار غرامت پرداخت کند. تشکیلات خودگردان فلسطین، اسناد و مدارک حقوقی مرتبط به این درخواست را حدود ده سال پیش به سازمان ملل متحد ارائه کرده است.

در ژانویه ۲۰۲۰، روزنامه «اسرائیل هیوم» (اسرائیل امروز) در گزارشی نوشت که کتابخانه ملی اسرائیل، آغاز به انتشار تاریخ شفاهی «ابتكار صداهای یهودیان سفاردی» کرده است. این نخستین مجموعه دیجیتالی مستندی به شمار می‌رود که داستان و سرگذشت زندگی یهودیانی که در کشورهای عربی و ایران زندگی می‌کرده‌اند را بازگو می‌کند. این طرح در چارچوب تلاش‌های دولت اسرائيل برای عملی‌کردن آنچه به عنوان «طرح ملی برای بازیابی املاک یهودیان» نامیده می‌شود و تل‌آویو آن را در سال ۲۰۱۷، به تصویب رساند، انجام می‌شود.

بر اساس یک روایت اسرائيلی، یهودیانی که در اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ قرن گذشته، کشورهای عربی و ایران را ترک کردند، املاک و دارایی‌هایی به ارزش میلیاردها دلار به‌جا گذاشته‌اند. بنابراین، هدف از طرح دولت اسرائیل، درخواست غرامت از این کشورها در ازای «املاک از دست‌رفته» یهودیان است. این در حالی است که مناخم بگین، نخست وزیر پیشین اسرائیل، خود در پیمان صلح مصر و اسرائیل که در پی توافق‌نامه کمپ دیوید ۱۹۷۸ در واشنگتن در ۲۶ مارس ۱۹۷۹ امضا شد، بندی را وارد کرد که در آن ادعاهای جبران خسارت فردی برای یهودیانی که از کشور خود تبعید شده یا از مصر فرار کرده بودند، منع شده است.

علاوه بر آنکه وزارت امور خارجه اسرائیل، در گذشته مانع اجرای درخواست یک خانواده عراقی شد که از دولت عراق خواسته بود بابت املاکی که از آنها گرفته شده است، غرامت پرداخت کند.

ناظران معتقدند اسرائیل از این مسئله به عنوان ابزاری برای چانی‌زنی در مذاکرات، به منظور مقابله با ادعاهای جبران خسارت فلسطینیان از املاکی که ناگزیر به ترک آنها شده‌اند، استفاده می‌کند.

در سپتامبر سال ۲۰۲۰، ادی کوهن، مشاور نخست وزیر اسرائیل، از دولت‌های عربی خواست که ۲۰۰ میلیارد دلار به اسرائيل، به عنوان غرامت به یهودیان عربی که از برخی از کشورهای عربی به اسرائیل پناهنده شده‌اند، پرداخت کنند. کوهن در یک مصاحبه تلویزیونی فاش کرد که گزارشی به وسیله کمیته محرمانه که سه سال پیش به منظور ارزیابی و برآورد دارایی‌های یهودیان در کشورهای عربی تأسیس شده بود، تهیه شده و به دولت اسرائيل ارائه شده است. وی خاطرنشان كرد ارزش دارایی یهودیان در این گزارش، به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است و دولت اسرائيل خواستار پرداخت مبلغ یادشده به عنوان غرامت در ازای املاک شخصی‌ای است که به گفته وی، ده کشور عربی اقدام به مصادره آنها کرده‌اند.

جالب اینجا است که اسرائیل در کمال بی‌ادبی چنین درخواست‌هایی را برای جبران خسارت یهودیانی که کشورهای عربی را به مقصد اسرائیل ترک کرده‌اند، مطرح می‌کند. بهانه اسرائیل آن است که آنها از خانه‌های خود اخراج و اموال آنها مصادره شده و به دلیل فشارهای اجتماعی و اعمال خشونت، ناگزیر به ترک کشورهایی شدند که در آن زندگی می کردند. این در حالی است ‌که اسناد و شواهد تاریخی به صراحت نشان می‌دهد که یهودیان سفاردی پس از فرار از اسپانیا و سایر کشورها، به دنبال سقوط دولت اسلامی در اروپا، صدها سال در این کشورها در امنیت و آرامش بسیار زندگی می‌کردند.

تردیدی نیست که پس از تشکیل اسرائیل و کشته‌شدن شمار زیادی از شهروندان فلسطینی و آوارگی از خانه‌ها و سرزمین‌های آنها، برخی حوادث و تنش‌هایی میان اعراب و اسرائیل به قوع پیوست. اقدامات تروریستی گروه‌های صهیونیستی علیه یهودیان اما، در شماری از کشورهای عربی که منجر به کشته‌شدن یهودیان و به آتش کشیدن دارایی‌های آنها شد، عامل اصلی مهاجرت یهودیان بود و آنها را وادار به ترک سرزمین‌های خود کرد.

باید یادآور شد که حوادث یادشده در حد ادعا و اتهام نیست. واقعیت‌های تاریخی است که یهودیان نیز به وقوع آن اذعان دارند. در دسامبر ۲۰۱۹، عوفر کسیف، نماینده یهودی در کنست اسرائیل، گفت «جنبش صهیونیستی به منظور انگیزه‌دادن یهودیان به مهاجرت، مرتکب جنایت‌هایی در کشورهای عربی شده است.» کسیف افزود: «آنچه باعث نگرانی می‌شود این است که در سال‌های اخیر از گواهی‌های موثق و معتبر بسیاری در مورد دخالت جنبش صهیونیستی در اقدامات خشونت‌آمیز علیه یهودیان در کشورهای عربی پرده‌برداری شده است که هدف از آنها وادار کردن یهودیان به ترک کشورهای عربی بوده است و البته می‌توان گفت که نمایندگان جنبش صهیونیستی در برخی از حملات تروریستی علیه یهودیان در عراق و سایر کشورها نقش داشتند.»

وی افزود: «اکنون این پرسش مطرح می‌شود که آیا جنبش صهیونیستی و تشکیلات اسرائیلی، برای وادار کردن یهودیان به مهاجرت به اسرائیل دست به چه اقداماتی زده‌اند؟ آیا آنها دست به کشتار مردم زده‌اند؟ و آیا باعث ایجاد نفرت و انزجار شده‌ا‌ند؟ متأسفانه پاسخ مثبت است؛ آری، آنها چنین اقداماتی را انجام داده‌اند.»

البته عوفر کسیف، نمونه‌ای از بسیار یهودیان دیگری است که به نقش سازمان‌های صهیونیستی در اقدامات خشونت‌آمیز، با هدف وادار کردن یهودیان به ترک کشورهای عربی و مهاجرت آنها به اسرائيل اذعان می‌کنند.

این در حالی است که اسناد و شواهد بی‌شماری وجود دارد که نشان می‌دهد فلسطینیان، برای اینکه مجبور به ترک خانه‌ها و سرزمین‌های خود شوند، متحمل آزار و اذیت بسیاری شده و در معرض اقدامات خشونت‌آمیز زیادی قرار گرفته‌اند؛ افزون بر آنکه خانه‌های آنها تخریب شده و نیروهای اسرائيلی دست به کشتار آنها زدند. باندهای صهیونیستی مانند «هاگانا»، فجیع‌ترین جنایات را علیه غیرنظامیان فلسطینی مرتکب شدند. 

بدین ترتیب، لازم است هر توافق‌نامه صلح با اسرائيل در آینده، شامل بندی باشد که حق بازگشت فلسطینیان را به سرزمین‌های آنها تضمین کند.

 البته درخواست‌های اسرائیل برای پرداخت غرامت به یهودیان را جز پررویی و گستاخی، نمی‌توان توصیف دیگری کرد.