سفر سه‌ روزه رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق در حالی به پایان می‌رسد که واکنش‌ها به آن در عراق و ایران، بسیار متفاوت بوده است. سفر پاپ در شرایطی انجام شد که به دلیل شیوع کرونا، مقام‌های عراقی محدودیت‌های جدیدی را اعلام کرده بودند و ماه‌ها است که سفرهای زیارتی به این کشور، ممنوع است. در ماه‌های گذشته، افزایش حملات راکتی و انتحاری در این کشور نیز به حدی بود که به نظر می‌آمد این سفر برنامه‌ریزی شده در نهایت، لغو خواهد شد؛ اما پاپ فرانسیس با عنوان «زائر صلح»، به عراق سفر کرد و خود را «پیام‌آور صلح، همزیستی و تساهل» برای کشوری دانست که سال‌ها است روی صلح و آرامش ندیده است.

چنین بود که همه مقام‌های سیاسی عراق و مقام عالی مرجعیت شیعه در این کشور، از حضور مهم‌ترین رهبر مذهبی مسیحیان استقبال کردند. فواد حسین، وزیر خارجه عراق، پیش از سفر پاپ، این حضور را «حرکتی استثنایی» دانسته و گفته بود: «کشور و مذهب ما به این پیام نیاز دارد.» رهبر کاتولیک‌های جهان نیز پیش از سفر خود، با انتشار ویدیویی تاکید کرد: «در آرزوی دیدار شما، دیدن چهره شما، دیدار از سرزمین شما و مهد تمدن هستم. من به‌عنوان یک زائر، زائری شکیبا، برای درخواست بخشش و آشتی از خداوند پس از سال‌ها جنگ و تروریسم، به کشور شما می‌آیم.»

نخستین مقام عالی سیاسی که در روز جمعه پنجم مارس، هنگام ورود پاپ به عراق، به پیشواز وی رفت، مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور بود و سپس رهبران کاتولیک عراق و مقامات سیاسی، در کاخ ریاست‌جمهوری از پاپ ۸۳ ساله استقبال کردند.

در ادامه این سفر، دیدار پاپ فرانسیس با آیت‌الله سیستانی، رهبر معنوی شیعیان عراق در نجف و انتشار تصویر این دو مقام مذهبی کنار یکدیگر، نام عراق را بر صدر خبرهای جهان نشاند. بیانیه مشترک دفتر پاپ و آیت‌الله سیستانی در خصوص گفت‌وگوهای انجام شده در این دیدار و شرح جزئیات آن، با آن به همان مواردی اشاره می‌کرد که پیش‌تر هم به‌عنوان محور گفت‌وگوهای این دو مقام عالی مذهبی از آن یاد شده بود، اما در سطح جهان، بازتابی گسترده داشت.

گفته می‌شود پاپ فرانسیس در این دیدار ۴۵ دقیقه‌ای بر اهمیت همکاری و دوستی بین فرقه‌های مذهبی تاکید کرده تا بتوان از طریق گسترش احترام متقابل، به گفت‌وگو به نفع عراق و منطقه و همه بشریت کمک کرد. پاپ همچنین از آیت‌الله سیستانی به دلیل مقابله با خشونت و دفاع از ضعیفترین مردم تشکر و قدردانی به عمل آورد و برای صلح و برادری در خاک عراق، خاورمیانه و همه جهان، دعا کرد.

سفر پاپ با دیدار از شهر باستانی اور، که گفته می شود زادگاه حضرت ابراهیم بوده و برای مسیحیان از اهمیت تاریخی برخوردار است، تحت تدابیر شدید امنیتی نیروهای عراقی ادامه یافت و نماز مشترک بین ادیان به رهبری پاپ برگزار شد. او در این شهر به آزار اقلیت‌های مذهبی به‌خصوص ایزدی‌ها در سال‌های تسلط داعش بر این کشور، اشاره و تاکید کرد: «ایمان ما را گرد هم می‌آورد، اما تروریسم و خشونت، به دین تعلق ندارد.»

پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، بامداد یکشنبه و در آخرین روز از سفر سه‌روزه خود به عراق، وارد شهر اربیل، مرکز اقلیم کردستان شد. او در فرودگاه بین‌المللی این شهر مورد استقبال نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق و مسرور بارزانی، نخست‌وزیر، قرار گرفت.

در مراسم استقبال از پاپ، گروهی از کودکان با شاخه‌های زیتون در دست، ترانه‌هایی را به زبان کردی و ایتالیایی خواندند.

پاپ سپس به شهر جنگ‌زده موصل رفت و در آنجا با خانواده‌های مسیحی شهر که تنها شمار اندکی از آن‌ها در شهر باقی‌ مانده‌اند، دیدار کرد. او سپس در محوطه یکی از کلیساهای این شهر که در جریان نبرد برای بیرون راندن داعش نابود شده بود، برای قربانیان جنگ دعا کرد.

رهبر کاتولیک‌های جهان پیش از بازگشت، در ورزشگاه اربیل حاضر شد و مراسم عشای ربانی را با حضور حدود ۱۰ هزار نفر برگزار کرد.

اما واکنش‌ها در عراق به سفر پاپ نیز بحث‌برانگیز بود. جدا از استقبال همه مقام‌های ارشد سیاسی عراق از سفر وی و نیز استقبال گرم مقام‌های عالی مذهبی شیعه در این کشور از رهبر کاتولیک‌های جهان و نصب بنرهایی حاوی تصویر این رهبر مذهبی در شهرهای محل سفر وی، افکارعمومی در فضای مجازی هم از این سفر به منزله امیدواری برای ایجاد ثبات پایدار در عراق استقبال کردند؛ اما درعین‌ حال، تا امروز خبری از دیدار رهبران مذهبی اهل تسنن عراق با رهبر کاتولیک‌های جهان منتشر نشده است و هرچند این موضوع در افکارعمومی و رسانه‌های این کشور هنوز به‌صورت رسمی بازتابی نداشته، اما در شبکه‌های مجازی محل بحث و نظر بوده است.

‌سفر پاپ به عراق، در ایران هم با واکنش‌های مختلفی مواجه شد. مقام‌های رسمی این کشور به‌خصوص رهبر ایران که به‌عنوان رهبر عالی شیعیان در جهان معرفی می‌شود، نه پیش ‌از این سفر و نه در روزهای گذشته، درباره سفر پاپ به کشوری که عمق استراتژی مذهبی امروز ایران در خاورمیانه معرفی شده، هیچ واکنشی رسمی نشان نداد اما طیف تندرو در شبکه‌های مجازی ایران، بنرهایی منتشر کردند که محتوای آن این بود که اگر امروز صدای ناقوس کلیساها در عراق و منطقه به گوش می‌رسد، به دلیل تلاش قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس، رهبر سابق گروه نظامی شیعیان در عراق است که در عملیات نظامی سال قبل دولت آمریکا کشته شدند.

در این ‌بین، حسین شریعتمداری در روزنامه کیهان، به این سفر واکنشی نشان داد که می‌تواند روشنگر دیدگاه رسمی حاکمیت ایران درباره سفر پاپ به عراق باشد. او اهمیت سفر مقام عالی مذهبی مسیحی را صرفا در دیدار با آیت‌الله سیستانی دانست و انتشار تصاویر منزل محقر مرجعی که سردبیر کیهان، نه به‌عنوان رهبر معنوی شیعیان عراق که با عنوان مرجعیت مورد احترام در عراق از او یاد کرد، را نخستین پیام این دیدار دانست.

سردبیر روزنامه کیهان همچنین امنیت سفر پاپ به عراق را ناشی از فرماندهی قاسم سلیمانی در نبرد با داعشِ به اعتقاد وی، ساخته آمریکا و دارای پشتیبانی ائتلاف غربی دانست و در ادامه، استقبال مردم عراق از پاپ را با حمله به قاسم سلیمانی و قتل وی در این کشور مقایسه کرد.

حسین شریعتمداری ضمن اشاره به بی‌پاسخ ماندن نامه روح‌الله خمینی به پاپ ژان پل دوم، از رهبر فعلی کاتولیک‌های جهان انتقادی ضمنی کرد و نوشت: «اگر حضرت مسیح علیه‌السلام در میان ما بود، جنایات بی‌شمار آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی که داعیه پیروی از حضرت مسیح (ع) را دارند، می‌دید آیا سکوت و بی‌طرفی برمی‌گُزید و با سکوت خود جانب آمریکا و سایر قدرت‌های استکباری را می‌گرفت؟ یا به حمایت و دفاع از ملت‌های مظلوم برمی‌خاست؟ و جناب پاپ فرانسیس در جایگاه رهبر کاتولیک‌های جهان به کدام سو می‌رفت؟ جانب حضرت عیسی مسیح (ع) را می‌گرفت یا…؟!»

جامعه مسیحیان عراق، در کشوری با ۴۰ میلیون جمعیت اکثریت مسلمان، از ۱.۵ میلیون نفر قبل از حمله سال ۲۰۰۳ میلادی به عراق که برای سرنگونی صدام حسین  و به رهبری آمریکا انجام شد، به حدود ۴۰۰ هزار نفر کاهش ‌یافته است.

پاپ فرانسیس پیش ‌از این در سال ۲۰۱۴ میلادی، در بحبوحه حملات سنگین اسلامگرایان داعشی در عراق و تسلط آن‌ها بر حدود یک‌سوم خاک این کشور، اعلام کرده بود که آماده دیدار با آوارگان و دیگر قربانیان این جنگ است و اکنون هفت سال بعد از طرح این موضوع، از ویرانه‌های شهر قدیمی موصل بازدید کرد و با آوارگان و بازماندگان حملات خونین داعش در این شهر و نیز شهرک قره قوش، به گفت‌وگو نشست.