در آستانه نخستین سالگرد قانونی شدن مصرف تفریحی ماری‌جوانا در کانادا، یک گزارش تازه می‌گوید که در منطقه‌های پرجمعیت شهری که اقشار ضعیف‌تر جامعه کانادا در آن زندگی می‌کنند، فروشگاههای بخش خصوصی فروش ماری‌جوانا به نسبت فروشگاههای دولتی، در فاصله کمتری از مدارس راهنمایی و دبیرستان‌ها قرار گرفته‌اند.
این مغازه‌ها در حال حاضر فقط گُل خشک ماری‌جوانا را عرضه می‌کنند. البته در پاییز امسال، محصولات حاوی ماری‌جوانا، مثل انواع نوشابه، کیک، کلوچه، دم‌نوش یا آب‌معدنی هم وارد بازار خواهند شد، ولی بیشتر در همین مغازه‌های مخصوص فروش ماری‌جوانا عرضه می‌شوند. این مغازه‌ها طبق قانون نمی‌توانند محصولات‌شان را در رسانه‌ها تبلیغ کنند، نمی‌توانند در ویترین‌های خود این محصولات را مقابل چشم همگان قرار دهند، و البته، نمی‌توانند به کودکان و نوجوانان جنس بفروشند، و درنهایت، طبق قانون، باید در فاصله‌ای مشخص از هر مدرسه‌ای قرار گرفته باشند.
با آنکه دولت فدرال وضع مقررات خرید و فروش ماری‌جوانا و محصولات حاوی آن را به دولت‌های استانی و قلمروهای این کشور واگذار کرده ، استانداردهای کیفی محصولات را خودش وضع می‌کند. امروزه در مناطق مختلف کانادا، از سن ۱۹ یا ۲۱ سال، می‌توان ماری‌جوانا را برای مصرف تفریحی خریداری کرد. با این‌حال، چرا دولت کانادا نگران فاصله این مغازه‌ها با مدرسه‌هاست؟ مگر ماری‌جوانا با سلامت جوان و نوجوان چه می‌کند؟
مغز در حال رشد، با ماری‌جوانا نمی‌سازد
نخستین پاسخ به این سوال را می‌توان در وبسایت سازمان بهداشت کانادا یافت: «مصرف روزمره ماری‌جوانا برای مدتی طولانی و تا زمان تکمیل رشد مغز، می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری برجای بگذارد» به‌عنوان مثال، می‌تواند کارکرد حافظه کوتاه‌مدت مغز را متفاوت کند. مغز آدمی تا حدود ۲۵ سالگی در حال رشد است. یکی از پرسش‌های منتقدان آزادی مصرف ماری‌جوانا در کانادا این بود که چرا سن مصرف ۲۵ سال تمام نیست؛ به‌خصوص که همگان نمی‌روند تا وبسایت دولت کانادا در آن زمینه را بخوانند و با این موضوع آشنا شوند.
مقامات دولتی کانادا در پاسخ به این نگرانی‌ها گفته‌اند که تا زمانی که ماری‌جوانا قانونی نباشد، نمی‌توان جلو مصرف کودکان و نوجوانان کانادایی را گرفت. اما حالا که قانونی است، دولت می‌تواند مقررات ویژه‌ای برای آن وضع کند و مثل سیگار و الکل، بر فروش آن نظارت مستقیم داشته باشد. به‌عنوان مثال، اکنون قانون چنین حکم می‌کند که اگر به یک نفر زیر سن قانونی جنس فروخته شود، افراد مجرم در دادگاه با حداکثر پنج میلیون دلار کانادا جریمه و حداکثر تا سه سال زندان روبه‌رو خواهند شد. یونیسف پیش‌تر گفته بود که در کانادا ۲۸ درصد کودکان زیر ۱۸ سال ماری‌جوانا مصرف کرده‌اند که بالاترین آمار در میان کشورهای صنعتی است. برخی از کانادایی‌ها از ۱۲ سالگی مصرف را شروع می‌کنند. ایران هم شبیه به کانادا، شاهد کاهش سن مصرف شروع ماری‌جواناست. ماری‌جوانا را در ایران بیشتر به نام «گل» می‌شناسند و مقامات می‌گویند مصرف آن بین جوانان و نوجوانان، افزایش یافته است.
مصرف ماری‌جوانا در کودکی و نوجوانی، علاوه بر تاثیرگذاری بر مغز، می‌تواند راه را به اعتیاد باز کند.
ماری‌جوانا هم اعتیاد دارد
بیمه عمومی بریتانیا می‌گوید، در جهان از هر سه نفر یک نفر ، معتاد است. اعتیاد می‌تواند به کار، خرید، اینترنت، بازی‌های ویدیویی، سیگار، الکل یا قهوه هم باشد، اما در باور عمومی، اعتیاد بیشتر به مواد مخدر است. با این‌حال، به‌رغم آنکه بارها از انواع اعتیاد و آمارهای مرتبط با آن صحبت می‌شود، مقامات دولتی الزاما آن را برای عموم جامعه تعریف نمی‌کنند.
برای بیمه عمومی بریتانیا، اعتیاد عبارت از «عدم کنترل بر انجام، مصرف یا استفاده از چیزی، تا حدی که مضر باشد» است. فرد نمی‌داند چرا، ولی باید سیگار بکشد، الکل بنوشد، یا هروئین تزریق کند، یا در مسیر رفت‌و‌آمد، هنگام خوردن غذا یا حتی در توالت هم به کار کردن یا بازی‌های اینترنتی و بحث و جدل‌های شبکه‌های اجتماعی ادامه دهد، تا حدی که نتواند درست بخوابد، تحرک نداشته باشد، یا نتواند با بقیه جامعه ارتباط برقرار کند.
سازمان بهداشت کانادامی‌گوید، افراد مصرف‌کننده ابتدا به ماری‌جوانا وابسته می‌شوند، یعنی مقدار مصرف فعلی برای آنان دیگر حس‌های گذشته را پدید نمی‌آورد و سراغ مصرف مقدار بالاتری از ماری‌جوانا یا محصولات حاوی آن می‌روند. سپس مصرف‌کنندگان، از لحاظ فیزیکی وابسته به مصرف ماری‌جوانا می‌شوند، یعنی زندگی‌شان بدون آن نمی‌گذرد و معتاد می‌شوند.
سازمان بهداشت کانادا می‌گوید که در هر سنی می‌توان به ماری‌جوانا معتاد شد، اما جوانان نسبت به بقیه گروه‌های سنی، نسبت به این اعتیاد آسیب‌پذیرترند، زیرا مغزشان هنوز در حال رشد است. همچنین، آمارهای کانادا نشان می‌دهد که اگرچه در مجموع از هر یازده نفر مصرف‌کننده دایمی ماری‌جوانا، یک نفر به آن معتاد می‌شود، اما در میان جوانان و نوجوانان، یکی از هر شش نفر استعداد دچار شدن به این اعتیاد را دارد.
برای مصرف‌کنندگان روزمره ماری‌جوانا به‌شکل سیگار (یعنی دود کردن آن شبیه به سیگار) خطر اعتیاد تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد.
این اعتیاد می‌تواند بر کار، زندگی خانوادگی و تحصیل افراد تاثیر بگذارد و آن‌ها را از بقیه جامعه دور کند. سازمان بهداشت کانادا می‌گوید، اگر دست‌کم ۱۲ ماه است که دور از بقیه و در سرخوشی پس از مصرف مواد مخدر زندگی می‌کنید، وقت آن رسیده است که درخواست کمک کنید و سراغ برنامه‌های رهایی از اعتیاد بروید.
تجربه کانادا برای ایران
در میان کشورهای صنعتی، آمریکا شاهد نخستین تلاش‌ها برای قانونی شدن مصرف تفریحی ماری‌جوانا و محصولات حاوی آن است. اما دولت فدرال آن کشور هنوز با این تصمیم برخی ایالت‌ها، مخالف است. به همین دلیل تجارت قانونی ماری‌جوانا در آمریکا هنوز ممکن نیست. تجربه دیگر کشورها در این زمینه، مانند هلند و سوییس، نیز تجربه‌هایی محدود به چند مغازه است.
کانادا نخستین کشور صنعتی است که در سراسر آن، به مردم اجازه داد تا – البته در چارچوب قوانین و مقررات ویژه‌ای- ماری‌جوانا بخرند، بفروشند، در خانه بوته‌هایش را کشت کنند و برای کسب منفعت، سراغ مجوز برای ایجاد کسب‌وکار ماری‌جوانا بروند. ماری‌جوانا در کانادا هم‌اکنون صنعتی است که در بازار بورس نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار می‌ارزد.
البته گذشته از بحث مالی، تجربه کانادا با ماری‌جوانا از جنبه‌های دیگر نیز زیر ذره‌بین دیگر کشورها قرار دارد، تا ببینند که خرید و فروش و مصرف آزادانه ماری‌جوانا با کانادا چه کرده است و چه به‌همراه آورده است.
آیا «ماری» قانونی به معنی افزایش کنترل بر بازار مصرف است؟ گزارش‌ها و آمارهایی که در آینده از تجربه کانادا منتشر می‌شود، پاسخی به این پرسش خواهد بود.
