افزایش مخالفتهای شماری از نزدیکان علی خامنهای و نیروهای نزدیک به سپاه پاسداران در روز یکشنبه ۲۴ فروردین، آینده مذاکرات اخیر بین جمهوری اسلامی و ایالات متحده در عمان را در هالهای از ابهام فرو برده است. این در حالی است که دونالد ترامپ، رئيسجمهوری آمریکا، درمورد نتیجه این مذاکرات ابراز خوشبینی کرده است.
نخستین دور مذاکرات غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا، که روز گذشته در مسقط پایتخت عمان برگزار شد، واکنشهای متعددی را در صحن علنی مجلس شورای اسلامی برانگیخت. مهدی کوچکزاده، نماینده تهران، با انتقاد از عدم اطلاعرسانی به مجلس درباره این مذاکرات گفت: «ملت ایران بدانید که مجلس هیچ اطلاعی از این مذاکرات ندارد. ای ملت ایران حواستان جمع باشد که لحظات حساس تاریخی را سپری میکنیم و دوست و دشمن را تشخیص دهید.»
در واکنش، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، تذکر داد که کوچکزاده نمیتواند از طرف مجلس سخن بگوید و تاکید کرد که «هیچ کاری و هیچ اقدامی خارج از مسیر قانونی انجام نمیشود».
در ادامه سعید خطیبزاده، معاون وزیر خارجه ایران، نیز امروز در حاشیه نشست دیپلماسی آنتالیا در ترکیه هشدار داد که اگر واشینگتن در مذاکرات خواستههایی فراتر از برنامه اتمی جمهوری اسلامی مطرح کند، این گفتوگوها شکست خواهد خورد.
همچنین روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران، با اشاره به مذاکرات عمان، نوشت: «این مذاکرات در دو سناریو به نفع جمهوری اسلامی تمام خواهد شد؛ بنبست مذاکرات که نشاندهنده مقاومت ایران در برابر زورگویی آمریکاست و تداوم مذاکرات که به معنای پذیرش شرایط جمهوری اسلامی از سوی آمریکاست.»
همچنین عباس گودرزی، سخنگوی هیئترئیسه مجلس، مدعی شد که اگر دولت ترامپ بخواهد از موضع زور و تهدید صحبت کند، «شر بیشتری را نصیب خودش خواهد کرد» و افزود: «تجربه نشان داده کسی که در این مذاکرات مقابل ما قرار داشت، اهل نقض عهد است. امروز جمهوری اسلامی قادر است هر نقطهای از منافع آمریکا را مورد هدف مشروع خود قرار دهد.»
در همین حال حمید رسایی، نماینده تهران در مجلس، با انتقاد از مکالمه مستقیم عباس عراقچی با نماینده دولت ترامپ در انتهای جلسه دیروز، نوشت: «در وقت پایان مذاکرات با طرف آمریکایی ملاقات و مذاکره مستقیم صورت گرفت! چرا؟ جناب عراقچی شما برای مذاکره غیرمستقیم اذن داشتید. برخلاف نظر شما این برخورد اصلا چیز معمولی نیست. چرا مثل شروع، دیرتر محل را ترک نکردید تا گفتوگو نکنید و آنها از این ملاقات خبرسازی نکنند.»
اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، نیز امروز تهدید کرد که اگر آمریکا به دنبال وارد کردن بحثهایی خارج از موضوع هستهای، «مانند مسائل دفاعی و موشکی» باشد، «قطعا مذاکرات متوقف خواهد شد» و جمهوری اسلامی نیز غنیسازی اورانیوم را «تا زمانی که تمام تحریمها لغو نشود» متوقف نخواهد کرد.
این درحالی است که شبکه خبری سیانان گزارش داد که دور بعدی مذاکرات میان ایران و آمریکا احتمالا هفته آینده در اروپا برگزار خواهد شد. این شبکه همچنین جزئیاتی از محل برگزاری گفتوگوهای روز شنبه میان استیو ویتکاف، نماینده آمریکا، و عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، ارائه کرد و نوشت که مذاکره شنبه در اقامتگاه باشکوه بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، موسوم به بیت هایل در نزدیکی فرودگاه مسقط، برگزار شد. در این نشست غیرمستقیم پنج نماینده از هر دو طرف ایرانی و آمریکایی و سه مقام عمانی حضور داشتند که پیامها را میان دو طرف به زبان انگلیسی منتقل میکردند.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، هم روز ۲۴ فروردین تایید کرد که احتمالا جلسه دوم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا شنبه هفته آینده در مکانی متفاوت با مذاکرات دیروز برگزار شود و افزود: «دستور کار مذاکرات دیروز فقط موضوع هستهای و رفع تحریمها بود.»
با توجه به موج مخالفتها و ابراز نگرانیهای شماری از چهرههای ارشد جمهوری اسلامی و نزدیکان علی خامنهای درمورد مذاکرات اخیر، این احتمال وجود دارد که تیم مذاکرهکننده ایران در دستیابی به توافق با آمریکا با چالشهای جدی مواجه شود.
رهبر جمهوری اسلامی هم که پیشتر مذاکره با ترامپ را «بیشرافتی» و «بیعقلی» خوانده بود، اکنون با شرایط جدیدی روبهرو است. براساس برخی گزارشها، مقامهای ارشد جمهوری اسلامی در جلساتی به او هشدار دادهاند که نپذیرفتن مذاکرات ممکن است به حمله نظامی گسترده ایالات متحده و سرنگونی نظام منجر شود و به همین دلیل او با انجام مذاکرات غیرمستقیم هستهای موافقت کرده است.
براساس برخی گزارشها، خامنهای اکنون شرایط و حدودی را برای مذاکرات تعیین کرده که شامل قبول محدودیتهایی برای غنیسازی اورانیوم و نظارتهای سختگیرانه میشود، اما بهوضوح در سخنرانیهایش تاکید کرده است که برنامه موشکی ایران بخشی از برنامه دفاع ملی و از حیطه مذاکره خارج است. در این شرایط، با توجه به مخالفتهای داخلی و شروط تعیینشده، دستیابی به توافقی که مورد قبول هر دو طرف باشد با دشواریهای قابلتوجهی مواجه است.