سید سعید موسوی، معاون نظارت و پایش مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی در مصاحبه با ایسنا گفت: «بیش از ۳۰٪ فاضلاب شهری ارومیه، بدون تصفیه به دریاچه میریزد». او در ادامه افزود: «۷۰٪ فاضلابی که به دریاچه میریزد ناشی از پساب فاضلاب شهرکهای صنعتی است که تصفیه میشود اما حدود ۳۰٪ فاضلاب شهری، به علت عدم وجود ظرفیت کافی در تصفیهخانههای ارومیه، بدون پاکسازی وارد دریاچه میشود». او در ادامه توضیح داد که این فاضلاب در ابتدا وارد نهر«گبی» میشود تا از بار آلودگی آن کاسته شود. سپس با ورود به رودخانه «روضه چای» وارد دریاچه ارومیه میشود. موسوی با توضیح اینکه طرحهای ساخت تصفیهخانهها، بخشی از مصوبه دولت برای احیای دریاچه ارومیه بوده تاکید کرد: در صورت تکمیل طرحهای تصویب شده، فاضلاب تصفیه شده از طریق لوله به دریاچه وارد خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که چرا در محل ورود رودخانه «روضه چای»، بستر دریاچه تغییر رنگ داده است، گفت: این تغییر رنگ که در عکسهای هوایی نیز مشهود است، به دلیل ورود آب شیرین شده به دریاچه است و این موضوع باعث کاهش نسبی درصد شوری آن بخش از دریاچه شده است. این مساله امکان رشد جلبکها و سایر گونههای گیاهی را فراهم کرده است. او در مورد سطح آب دریاچه نیز با ارائه گزارشی، سطح آب فعلی دریاچه ارومیه را ۱۲۷۱.۴۴ اعلام کرد که در مقایسه با سال گذشته، ۱۰۲ سانتی متر افزایش داشته است. همچنین بر اساس گزارشی که موسوی به آن استناد کرد، حجم آب دریاچه نسبت به سال گذشته با رشد ۱.۳۲ میلیارد مترمکعبی، به ۳.۸۷ میلیارد مترمکعب رسیده است.
ادامه روند ورود فاضلاب به دریاچه ارومیه نگرانیهای بسیاری ایجاد کرده است. پیشتر نادر قاضی پور نماینده ارومیه در مجلس پر کردن دریاچه ارومیه با فاضلاب را دارای خطر زیست محیطی اعلام کرده بود. اما رسول اکبری، مدیرعامل آب و فاضلاب آذربایجان غربی دراینباره نظر دیگری دارد. او در مصاحبه با خبرآنلاین و در پاسخ گفته بود: «ورود پساب تصفیه شده به دریاچه هیچ مشکلی ندارد و در واقع همین پساب به صورت تصفیه نشده از سالهای قبل از شاهیندژ، بوکان، مهاباد، نقده، ارومیه و سلماس شروع میشده و به همان شکل فاضلاب تصفیه نشده به دریاچه میریخته است». در واقع ورود پساب به دریاچه ارومیه چیز جدیدی نیست. در صورتی که فاضلابها استانداردهای لازم را طی کنند، میتوانند وارد دریاچه شوند و این موضوع هیچ مشکل زیست محیطی به همراه ندارد.
در همین راستا، مقداد اسکندرپور معاون مهندسی و توسعه شرکت آب و فاضلاب شهری آذربایجان غربی گفت: «بر اساس مصوبه سال ۹۴ مبنی بر احیای دریاچه ارومیه، تصفیهخانه فاضلاب ارومیه از محل اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه امسال به پایان میرسد». او افزود: «از سال ۱۴۰۰ حدود ۱۰۵ میلیون مترمکعب از پساب تصفیه شده به دریاچه ارومیه خواهد ریخت. همچنین پساب تصفیه شده تصفیهخانههای فاضلاب ارومیه، بوکان، سلماس، میاندوآب، مهاباد، نقده و گلمان ارومیه، نیز به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی میشود».
بحث احیای دریاچه ارومیه، یکی از شعارهای انتخاباتی حسن روحانی بود. دریاچه به نظر رو به پایان میآمد. نقطه آبی رنگ کوچکی در شمالغربی نقشه ایران به چشم میخورد. شاید در آینده باید این لکه را نیز به مانند سایر دریاچهها از سطح نقشه ایران پاک کنیم. این موضوع به قدری برای حامیان محیط زیست و مردم منطقه مهم تلقی میشد، که تلاش برای آن میتوانست در نتایج آرای سال ۹۶ موثر باشد. بنابراین ستاد احیای دریاچه ارومیه تشکیل شد و بودجه آن نیز تصویب شد. اگرچه بارشها رشد چشمگیری نسبت به گذشته نداشته است، اما شاهد رشد در تراز دریاچه هستیم. در تایید این موضوع «فرهاد سرخوش»، مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز معتقد است شرایط بحرانی به پایان رسیده و حال امروز دریاچه ارومیه بهتر از ۸ سال پیش است. اما این موضوع نباید باعث شود فکر کنیم مجددا میتوانیم طرحهای صنعتی و کشاورزی را به مانند پیش از سر بگیریم.
دریاچه ارومیه فارغ از بحث ملی، ابعاد بینالمللی نیز دارد. با وجود بیش از ۴ سال تلاش مستمر، به نظر میرسد امکانات و پتانسیل زیست محیطی لازم برای نجات کامل دریاچه موجود نیست. طی این مدت بارها از سوی کارشناسان پیشنهاد شد تا ایران به منظور واردات آب، از کشورهای همجوار استمداد بطلبد. واردات آب از ترکیه یکی از گزینهها است. در همین راستا رئیس سازمان محیط زیست ایران در دیدار با سفیر ترکیه در تهران درخواست کرد تا آب اضافی دریاچه وان ترکیه به دریاچه ارومیه انتقال یابد. شبکه TRT ترکیه نیز، طرح این درخواست توسط ایران را تایید کرد. در پی انتشار این خبر، انتقاداتی علیه آن مطرح شد. منتقدان با ارجاع به بارشهای خوب سالهای اخیر، ایران را بی نیاز از خرید آب از ترکیه میدانستند و این طرح را مغایر توانمندیها و استقلال ملی تلقی میکردند. در پاسخ به انتقادات، عیسی کلانتری رییس سازمان محیط زیست گفت: «کشور ایران از سال ۱۳۷۸ تا کنون شاهد خشکسالی است و فقط دراین ۲۰ سال ۳ سال پربارش داشتهایم که امسال هم جزو همان سالهاست». به عبارت دیگر این بارشها را نمیتوان معیار کلان برنامه ریزی برای احیای دریاچه دانست. مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامهریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در نشستی با حضور نمایندگان فائو، ستاد احیای دریاچه ارومیه، وزارت جهاد کشاورزی، سفارت ژاپن و شرکت مدیریت منابع آب ایران شرکت کرد. او در دیدار با گِرولد بودِکر، نماینده فائو در ایران، تاکید کرد شرایط دریاچه ارومیه طی ۲ سال اخیر بسیار بهتر از گذشته است. بودِکر نیز ابراز امیدواری کرد این سازمان بتواند همکاری خود را در راستای احیای دریاچه ارومیه ادامه دهد.
دریاچه ارومیه در سال ۱۳۵۴ به عنوان سایت رامسر(تالاب بینالمللی) ثبت و در سال ۱۳۵۶ از سوی یونسکو جزو مناطق حفاظت شده نیز اعلام شد.