با افزایش درگیریها در افغانستان و تصرف شهر هرات توسط گروه طالبان، سرکنسولگری جمهوری اسلامی برای مدت محدودی فعالیتهای خود را به شهر کابل منتقل کرد.
همزمان رسول موسوی دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل آسیای غربی، گروه طالبان که سابقه حمله و قتل چند تن از دیپلماتهای ایرانی را در کارنامه خود دارند را «نیروهای امارت اسلامی» خواند و در حساب توییتر خود نوشت: «اداره هرات در اختیار نیروهای امارت اسلامی درآمده است. سرکنسول، دیپلماتها و کارکنان سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران داخل ساختمان هستند.»
اداره #هرات در اختیار نیروهای امارت اسلامی در آمده است. سرکنسول ، دیپلماتها و کارکنان سرکنسولگری ج ا ا داخل ساختمان هستند. مرتب با آنها در تماس هستم. نیروهای اداره کننده شهر متعهد به امنیت کامل سرکنسولگری ، دیپلماتها و کارکنان آن شده اند. pic.twitter.com/blihQp3vi6
— rasoul mousavi (@rasmou) August 12, 2021
پیش از این نیز، احمد نادری نماینده مجلس شورای اسلامی از طالبان بهعنوان «جنبش اصل» نام برده بود که با واکنش شدید افکار عمومی ایران مواجه شد.
در همین حال باشگاه خبرنگاران جوان در توییتی مدعی شد: «دیپلماتها در سلامت هستند و صبحانه خوردهاند و مشغول کارند.»
٢٣ سال پیش در روز ۱۷ مرداد ۱۳۷۷، پس از سقوط مزار شریف به دست طالبان، عدهای به سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در این شهر حمله کردند و تمامی دیپلماتهای حاضر در کنسولگری ایران را به همراه خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی به قتل رساندند. ابتدا گفته شد هشت دیپلمات و یک خبرنگار کشته شدند اما بعداً این رقم به ۱۰ دیپلمات و دو خبرنگار رسید. در مورد متهمان کشتن این گروه مباحث غیردقیقی مطرح شد؛ از جمله طالبان، شخص ملأ محمد عمر، رهبر طالبان افغانستان، سرویس اطلاعات و امنیت پاکستان (استخبارات)، نیروهای وابسته به گروه تروریستی سپاه صحابه یا گروههای خودسر و ناشناس به کشتار مزار شریف متهم شدند.
وزارت خارجه ایران از این دیپلماتها با عنوان شهید یاد کرد و متعاقب آن دولت جمهوری اسلامی تصمیم به حمله نظامی علیه طالبان گرفت و حتی حدود ۲۰ هزار نیرو به سمت مناطق مرزی اعزام شدند ولی در نهایت حملهای صورت نگرفت و گفته شد شخص آیتالله خامنهای مانع آن شده بود. در نقطه مقابل این امر و در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی، شایعه به رسمیت شناختن طالبان نیز مطرح بود اگرچه گفته میشد شخص خاتمی با آن موافق نیست.
در یکی دو سال اخیر رسانههای حکومتی ایران سعی کردهاند چهره تطهیرشدهای از طالبان ارائه دهند و حملات متعدد مسلحانه طالبان به شهرها و شهرستانهای افغانستان توجیه کنند. رویکردی که به وضوح از سوی افکار عمومی ایرانیان پس زده شده است.
در پی پیشروی طالبان در خاک افغانستان و سکوت مجامع بین المللی، کانون نویسندگان با انتشار بیانیهای ضمن محکومیت طالبان، آن را گروهی واپسگرا و آزادیستیز خواند و گفت: «کارنامهی سیاه طالبان نزدیک به سه دههی گذشته طیف وسیعی از انسان ستیزی، از ویران کردن سرمایههای تاریخی و فرهنگی تا زمین سوزی و نسلکشی را در بر میگیرد.»
در این بیانیه به تلاشهای زنان افغانستان برای استیفای حقوق خود و روند رشد فرهنگ با شکستن سد سانسور اشاره و آمده است: «اکنون همهی این دستاوردها در سایهی تبانی قدرتهای خارجی و فساد داخلی درخطر نابودی کامل قرارگرفته است. خاک افغانستان به عرصهی نبردی خونبار بدل شده است: از یکسو طالبان، خون کودکان و غیرنظامیان را بر زمین میریزد و به روی کوشندگان فرهنگ و آزادی آتش میگشاید و از سوی دیگر زنان و مردان افغانستان به مقاومتی جانانه برخاستهاند.»
در پایان این بیانیه کانون نویسندگان ایران قدرت یافتن طالبان را فاجعهای جبرانناپذیر خوانده و ضمن حمایت از مردم افغانستان در مبارزه با طالبان، از برپایی «حکومتی مستقل، مردمی و دموکراتیک» حمایت کرده است.