بالاخره حکم اولیه یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های فساد سیاسی و اقتصادی در جمهوری اسلامی صادر شد. حسن رعیت، نیروی امنیتی و حلقه رابط چهره‌های پرنفوذ در درون حاکمیت با مفسدان اقتصادی به ۳۵ سال زندان محکوم شد.

صبح روز چهارشنبه ۲۴ شهریور، ذبیح‌الله خداییان، سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری هفتگی گفت که بخشی از این پرونده پیش‌تر در دادگاه رسیدگی و منجر به صدور حکم شده بود و بخشی از آن مفتوح بود که اخیرا منجر به صدور حکم بدوی شد.

خداییان درباره جزئیات بخش نخست پرونده که رسیدگی به آن غیرعلنی بوده است، چیزی نگفت. او در مورد بخشی از پرونده که به محکومیت ۳۵ ساله رعیت منجر شد گفت: «در این پرونده ۲۰ نفر محکومیت یافتند که اتهامات آن‌ها مشارکت در اخلال عمده در نظام پولی و ارزی کشور و پولشویی، کلاهبرداری، جعل، استفاده از سند مجعول و اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات است؛ همچنین اتهام برخی محکومان دیگر این پرونده ناظر بر معاونت در جرایم فوق الذکر است.»

سخنگوی قوه قضائیه در مورد جزئیات حکم رعیت هم گفت که او «به یک فقره حبس ۲۵ سال، سه فقره حبس سه سال و یک فقره حبس یکسال، جمعا به ۳۵ سال حبس محکوم شد.»

افراد دیگری که نامشان اعلام نشده نیز حکم محکومیت گرفته‌اند: «در این پرونده یک نفر به ۱۶ سال حبس، دو نفر به ۱۰ سال حبس، یک نفر به ۹ سال حبس، شش نفر به ۷ سال حبس و بقیه نیز به شش سال و پنج سال حبس محکوم شده‌اند.»

خداییان بر این نکته هم پای فشرده که این احکام بدوی و قابل فرجام‌خواهی است: «حکم صادره در مورد پرونده فوق الذکر بدوی است لذا از ذکر اسامی محکومان خودداری می‌کنیم و این حکم قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور است.»

این افراد کسانی هستند که در شبکه حسن رعیت و زیرموجموعه او کار می‌کردند اما پرونده روسای رعیت و چهره‌های پرنفوذ پشت پرده هنوز رسیدگی نشده است.

رعیت، رعیت که بود؟

حسن میرکاظمی (رعیت) در مرداد‌ماه ۱۳۹۸ به اتهام فساد مالی دستگیر شد و در فروردین ماه امسال نخستین جلسه محاکمه‌اش برگزار شد. رعیت، نخستین بار به دلیل انتشار عکسی از وی در سرکوب معترضان به نتایج انتخابات ۱۳۸۸ معروف شد. در آن تصویر، وی در حالی که کلتی در دست دارد، سوار بر موتور در خیابان‌های تهران جولان می‌دهد.

 در کیفرخواست صادره برای رعیت ۷ مورد اتهامی ذکر شده بود: ۱-مشارکت در اخلال عمده در نظام پولی و ارزی کشور از طریق اخذ مبالغ کلان ارزی و ریالی با تقلب از بانک‌ها معادل ۴۰۰ میلیون یورو و بیش از ۵ هزار میلیارد ریال منجر به اخلال در نظام اقتصادی کشور با وصف سردستگی ۲- مشارکت در کلاهبرداری شبکه‌ای از بانک‌ها ۳- مشارکت در جلب و استفاده از اسناد مجعول ۴- مشارکت در پولشویی ۵- مشارکت در پرداخت رشوه ۶- اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی با سوءاستفاده از روابط خصوصی ۷- قطع و خشکاندن ۲۰۶ اصله درخت.

براساس اظهارات نماینده دادستان در جلسه محاکمه حسن رعیت، وی در «یک شبکه فساد گسترده و سازمان‌یافته» حضور داشته است، مقام‌های بانفوذ را به باغ‌وحش خصوصی‌اش دعوت می‌کرده، حکم ماموریت جعلی به عنوان ضابط امنیتی داشته و با مفسدان اقتصادی روابط ویژه داشته است.

در این جلسه از اکبر طبری، قاضی منصوری و بابک زنجانی به عنوان همدستان حسن رعیت نام برده شد ولی آیا او فقط با این افراد رابطه داشته است؟ آیا حکم ظابط امنیتی او جعلی بوده و برای استفاده در مفاسد اقتصادی‌اش استفاده می‌شده یا او به واقع از نیروهای امنیتی بوده است؟

پدرخوانده‌ای که مقیم دفتر رهبری است

دستگیری حسن رعیت با نام یک فرمانده مرموز سپاه گره خورده است. او پیش از آنکه دستگیر شود، چند جلسه با نمایندگان مجلس برگزار کرد تا شاید بتواند راهی برای حفظ خود بیابد. در جریان رسیدگی به پرونده فساد مالی حسن رعیت توسط برخی نمایندگان مجلس دهم، وی در راهروهای مجلس خطاب به یک عضو کمیسیون انرژی مجلس گفته بود که «رعیت، رعیت مرتضی رضایی بوده و هست».

اما مرتضی رضایی کیست؟ مرتضی رضایی را «سردار خاکستری» و مرموز‌ترین فرمانده کل سپاه پاسداران می‌دانند که علاقه‌ای به دیده شدن در مجامع عمومی ندارد و به همین دلیل تنها چند عکس معدود از وی وجود دارد. مرتضی رضایی کسی است که گرچه حکم فرماندهی‌اش بر سپاه پاسداران در تیرماه ۱۳۵۹ از سوی ابوالحسن بنی‌صدر صادر شده بود و تنها اندکی بیش از یک سال در آن سمت ماند، ولی رابطه‌اش با علی خامنه‌ای ‌چنان نزدیک بود که در ابتدای دهه ۷۰ و در سال‌های ابتدایی رهبری خامنه‌ای، مسئولیت مهم «فرماندهی حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران» به وی سپرده شد. رضایی در سمت فرماندهی حفاظت اطلاعات سپاه، شبکه‌ای را سامان داد که بعدتر«سازمان اطلاعات سپاه» نامیده شد.

از سوابق پیشین مرتضی رضایی تا قبل از فرماندهی‌اش بر سپاه، اطلاع کاملی در دست نیست. تنها مصاحبه‌ای که از او وجود دارد، به سال ۱۳۵۹ و پس از انتصابش به فرماندهی سپاه برمی‌گردد. وی در این مصاحبه سوابقش را این گونه شرح می‌دهد: «من از آن خصوصیات انقلابی و زندان و امثال اینها ندارم، جزو همین مردم عادی بودم که توی انقلاب و مقداری هم قبل از آن رشد کرده بودم، در ابتدای ورودم به سپاه در پادگان ولی‌عصر انجام وظیفه نموده و بعد از جنگ پاوه به کردستان رفتم و مسئول عملیات غرب کشور شدم، پس از بازگشت از کردستان قائم‌مقامی سپاه تهران را به عهده گرفتم و هم اکنون نیز مسئولیت فرماندهی سپاه را به عهده‌ من گذاشتند.»

صدور حکم فرماندهی وی بر سپاه از سوی بنی‌صدر بدون هماهنگی با روح‌الله خمینی انجام شده بود و به همین دلیل، خمینی وی را به عنوان فرمانده سپاه نپذیرفت. نهایتاً با وساطت علی خامنه‌ای و هاشمی رفسنجانی، در ۲۸ تیرماه ۵۹، خمینی با نوشتن متنی کوتاه فرماندهی وی را تائید کرد.

رضایی تا یک ماه بعد از عزل و فرار بنی‌صدر از ایران در این سمت ماند، و نهایتاً سمت فرماندهی سپاه را به محسن رضایی واگذار کرد. او پس از ترک پست فرماندهی سپاه دوباره از نظرها مخفی ماند و به کار مورد علاقه‌اش در حوزه‌های امنیتی و اطلاعاتی پرداخت. نفوذ او در بخش‌های امنیتی سپاه، وی را بیش از گذشته به علی خامنه‌ای نزدیک کرد. در سال ۱۳۶۲ و با تشکیل قرارگاه عملیاتی رمضان، وی به عنوان فرمانده این قرارگاه منصوب شد. قرارگاه رمضان واحد اطلاعات برون مرزی و عملیات نامنظم سپاه بود که در سال ۱۳۶۹ و به فرمان علی خامنه‌ای، «سپاه قدس» از دل آن متولد شد.

پس از آغاز دوره رهبری علی خامنه‌ای، وی پس از چهار سال از پرده بیرون آمد و در سال ۱۳۷۲ به حکم خامنه‌ای مسئولیت «فرماندهی حفاظت اطلاعات سپاه» را به عهده گرفت. وی تا سال ۱۳۸۵ در آن سمت ماند. رضایی در دوره ۱۳ ساله فرماندهی‌اش در حفاظت اطلاعات سپاه، استخوان‌بندی اطلاعاتی و امنیتی سپاه را بازطراحی کرد، و شبکه‌ای را ایجاد کرد که نهایتاً در سال ۱۳۸۸ نام «سازمان اطلاعات سپاه» را بر خود گرفت.

وی پس از پایان دوران فرماندهی‌اش در حفاظت اطلاعات سپاه، به حکم علی خامنه‌ای از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷، قائم‌مقام سپاه بود و مدیریت دوران گذار از فرماندهی حلقه رحیم صفوی و محسن رضایی به محمدعلی جعفری را به عهده گرفت. رضایی در دوره دوساله قائم‌مقامی‌اش در سپاه، سرداران نزدیک به هاشمی رفسنجانی را از حلقه اول فرماندهی خارج کرد و زمینه را برای جایگزینی آن‌ها با چهره‌های کاملاً وفادار به علی خامنه‌ای از سوی محمدعلی جعفری آماده ساخت.

در سال ۱۳۸۷ رضایی مجدداً از صحنه علنی سپاه خارج شد و جای خود را به سردار محمد حجازی داد. در ۱۱ سال گذشته، وی به‌رغم آن‌که سمت رسمی نداشته است،  در دفتر علی خامنه‌ای مشغول به کار بوده است و همراه با سردار حسن محقق، از نزدیک‌ترین چهره‌های امنیتی و نظامی به مجتبی خامنه‌ای، فرزند رهبر جمهوری اسلامی ایران، بوده است.

مداحان محبوب رهبر در حاشیه امن هستند

حسن رعیت  درهمان سال ۱۳۸۸ که به روی مردم هفت‌تیر می‌کشید و به قول مشهور درباره وی، «کف خیابان را از ضدانقلاب پاک می‌کرد»، همراه با حسین شیرازی‌منش به عضویت پروژه اقتصادی «تجار کیش» درآمده بود؛ پروژه‌ای که بعدتر و با ورود بابک زنجانی به آن، این دو را به عنوان دو دستیار و رابط اصلی بابک زنجانی در همه پروژه‌های اقتصادی وی، از خرید و فروش هواپیما تا تجارت نفت و تأسیس بانک، مطرح کرد.

بابک زنجانی در مصاحبه‌ای که پیش از دستگیری‌اش با بی‌بی‌سی انجام داده بود، درباره عکسی که از میرکاظمی در اعتراضات ۸۸ منتشر شده بود، گفت که وی در سال ۱۳۸۸ سمتی داشته است که همراه داشتن کلت را توجیه می‌کرده است: «واقعاً خطایی نداشته و کار حرفه‌ای‌اش را انجام داده است و در جریانات سال ۸۸ به دلیل مسئولیتی که داشته یک سلاح هم به کمرش بوده و اتفاق خاصی نیفتاده است.»

میرکاظمی درحالی در سال ۱۳۹۴ از سوی شریک و دوست تجاری‌اش به عنوان «نیروی امنیتی» معرفی می‌شود که علاوه بر مالکیت بر شرکت مصادره‌ای «دنیای فلز» در نزدیکی تهران، شرکت رنوس و مجتمع کشت و صنعت فدک و مجتمع فولاد و ذوب‌آهن ازنا، مهره کلیدی شبکه مداحان، و بزرگ‌ترین بدهکار بانک کشاورزی هم لقب گرفته است.

دوستی وی با «محمود کریمی» و «محمدرضا طاهری»، دو مداح محبوب علی خامنه‌ای، که از هیئت ثارالله آغاز شده بود، بعدتر چنان گسترده شد که ویلا و باغ‌وحش خصوصی وی در اتوبان تهران- کرج، علاوه بر کریمی و طاهری، به پاتوق اکثر مداحان مطرح ایران بدل شده بود.

رابطه میرکاظمی و دو مداح نزدیک به علی خامنه‌ای تنها به رفاقت محدود نمانده است. محمود کریمی بیش از سه دهه با میرکاظمی به تجارت مشغول بوده است و محمدرضا طاهری هم با تأسیس شرکتی به نام «لوح مهراندیش خام» در سال ۱۳۸۷، شراکت خود را با حسن میرکاظمی و سید مسعود میرکاظمی (وزیر بازرگانی و سپس نفت در دولت احمدی‌نژاد) آغاز کرده است.

بعد از حوادث سال ۱۳۸۸، نام حسن میرکاظمی با پرونده بابک زنجانی، فاضل لاریجانی، سعید مرتضوی و حمیدرضا باقری درمنی گره خورد. سلطان‌‌فر، از نمایندگان ادوار مجلس، میرکاظمی را معرف بابک زنجانی برای ورود به پروژه فروش نفت ایران پس از تحریم‌های سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ می‌داند. همچنین، در زمان بالا گرفتن مناقشه لاریجانی و احمدی‌نژاد بر سر وزارت رفاه، فیلمی از برادر رییس مجلس منتشر شد که در آن، فاضل لاریجانی برای پیشبرد طرح خرید شرکت‌های شستا از سوی بابک زنجانی، درخواست رشوه از سعید مرتضوی را مطرح می‌کند. در فیلم دیگری که در سال ۱۳۹۲ از اتاق کار سعید مرتضوی منتشر شد، نشان داده می‌شود که حسن میرکاظمی و بابک زنجانی ماجرای درخواست رشوه فاضل لاریجانی و حمیدرضا باقری درمنی را برای سعید مرتضوی تعریف می‌کنند.

انتشار این دو فیلم نشان داد که میرکاظمی نه یک چهره امنیتی معمولی و تاجری متوسط، که رابط افراد مهم در بزرگ‌ترین پروژه‌های مالی آلوده به رانت و فساد در جمهوری اسلامی است. حتی در ماجرای برخورد با صادق آملی لاریجانی، نام حسن میرکاظمی در رابطه با دریافت وام ارزی با فشار اکبر طبری، معاون اجرایی دفتر لاریجانی در قوه قضاییه نیز مطرح شد. این موضوع در جریان رسیدگی به پرونده او از سوی نماینده دادستان نیز تایید شد.

حسن میرکاظمی، به روایت سایت بازتاب، معرف بابک زنجانی به «یک حلقه امنیتی خاص» هم بوده است. این حلقه امنیتی خاص، نه در وزارت اطلاعات یا سپاه، که در بیت رهبری و تحت فرمان مرتضی رضایی فعالیت داشته است.

افرادی که مصون ماندند

علاوه بر مرتضی رضایی، مسعود میرکاظمی، وزیر نفت سابق در دولت احمدی‌نژاد و رئیس کنونی سازمان برنامه و بودجه، محمدرضا طاهری و محمود کریمی دو مداح محبوب علی خامنه‌ای به صورت مستقیم از شرکای تجاری حسن رعیت بوده‌اند. این افراد هیچ‌گاه از سوی سازمان اطلاعات سپاه و قوه قضاییه احضار، بازجویی و متهم نشده‌اند. در زمانی که رعیت در بازداشت سپاه بود، رفت‌وآمد این مداحان به بیت علی خامنه‌ای ادامه یافت که نشانه‌ای محکم از مصونیت آن‌ها زیر عبای رهبر جمهوری اسلامی است.

مرتضی رضایی با وجود اتهام فساد گسترده مالی فراتر از پرونده حسن رعیت هنوز در دفتر علی خامنه ای مشغول به کار است.

در پرونده حسن رعیت تنها کسانی قربانی شدند که حلقه ارتباطی او با راس حکومت نبودند و صرفا زمینه فساد را فراهم می‌آوردند. حمیدرضا باقری درمنی در روز ۱ دی‌ماه ۱۳۹۷ و چند ماه پیش از دستگیری رعیت اعدام شد. او از جمله افرادی بود که در دادگاه‌های ویژه رسیدگی به مفاسد اقتصادی با نام «سلطان قیر» محاکمه و به‌سرعت اعدام شد. باقری درمنی حلقه کلیدی ارتباطات رعیت با خاندان لاریجانی بود.

بابک زنجانی دیگر رابط رعیت، سال‌ها است که در زندان و زیر حکم اعدام است. اکبر طبری، معاون اجرایی دفتر صادق آملی لاریجانی محاکمه و به ۳۱ سال زندان محکوم شد. قاضی منصوری دیگر کارپرداز حسن رعیت هم به صورت مشکوکی در بخارست کشته شد و به ابهام‌ها در مورد نقش او در شبکه قدرت و فساد افزود.

حسن رعیت تنها بازمانده از میان حلقه دوم فساد در شبکه قدرت جمهوری اسلامی است. اعضای حلقه اول همچنان در مصونیت کامل قرار دارند. او همان‌گونه که خود را توصیف کرده بود، رعیت مرتضی رضایی از نزدیکترین چهره‌های امنیتی به علی خامنه‌ای است. مرتضی رضایی همچنان در پرده نگاه داشته شده است و حذف حسن رعیت می‌تواند خطوط ارتباطی این شبکه افشا شده فساد به چهره‌های اصلی نظام را پاره کند.