عضو کمیسیون امنیت ملّی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با ابراز نگرانی از مانور مشترک نظامی سه‌جانبه پاکستان، آذربایجان و ترکیه اظهار داشت: «از کشورهایی مثل پاکستان و ترکیه انتظار داریم که اگر حرکتی می‌خواهند انجام دهند باید با نظر جمهوری اسلامی ایران باشد.»

به گزارش فارس، فداحسین مالکی با بیان اینکه اسرائیل قصد تغییر معادلات منطقه را دارد و باکو باید مراقب این موضوع باشد، افزود: «جمهوری اسلامی همان‌طور که این مانور را رصد کرد همه تحرکاتی را که در آن‌سوی مرزها صورت می‌گیرد، رصد می‌کند و نسبت به برخی تحرکات شک برانگیز هشدار می‌دهد.»

رزمایش موسوم به «دوستی سه برادر – ۲۰۲۱» در خاک آذربایجان در حال برگزاری است. قرار است این رزمایش یک هفته ادامه داشته باشد.

وزارت دفاع ترکیه اعلام کرده است که این رزمایش به‌منظور «همبستگی بیشتر میان سه کشور، تبادل تجربیات و اطلاعات نظامی» برگزار می‌شود.

پاکستان به لحاظ اقتصادی به عربستان وابسته است. کشوری هسته‌ای با نیروی نظامی قدرتمند در جنوب شرق ایران که عملاً از خط قرمزهای ریاض هیچ‌گاه گذر نمی‌کند.

به جز این مسئله، جاه‌طلبی‌های ترکیه و نزدیکی این کشور به پاکستان و آذربایجان باعث شده تا وضعیت برای ایران نگران کننده باشد.

از سویی آذربایجان روابط خوبی با اسرائیل دارد. موضوعی که بارها از سوی مقامات تهران محکوم شده است. باکو مدت‌هاست که مشتری سلاح‌های اسرائیلی است. بسیاری معتقدند پیروزی آذربایجان در جنگ با ارمنستان با کمک پهپادهایی به ثمر نشست که اسرائیل در اختیار این کشور قرار داده است. حال گفته می‌شود اسرائیل در آذربایجان پایگاه نظامی هم تأسیس کرده است.

از سوی دیگر، گسترش پان‌ترکیسم و نزدیکی ترکیه و آذربایجان نگرانی تهران از تحریک قومیتی در شمال غرب کشور را افزایش داده است.

در حالی که در جنگ آذربایجان و ارمنستان بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران معتقد بودند که تهران باید در کنار ایروان بایستد، اما تهران با چرخشی نسبت به گذشته، از آذربایجان حمایت کرد. حال مشخص شده است که سیاست ایران در آن مقطع اشتباه بوده است و پس از اندک زمانی، باکو به طور طبیعی به سمت هم پیمانان استراتژیک خود رفته است. در واقع این مانور پیام روشنی برای ایران و ارمنستان دارد.

این در حالی است که روابط دو کشور ایران و ارمنستان پس از حمایت جمهوری اسلامی ایران از باکو در درگیری با ایروان، سرد شده است.

آذربایجان یکی از مناطق شیعه‌نشین جهان اسلام است که ایران نتوانسته آن را تحت تأثیر خود قرار دهد. در حالی که روابط بین باکو و تهران در ظاهر صمیمانه است، تنشی اساسی میان آنها وجود دارد. در طول جنگ در ناگورنو-قره‌باغ در دهه ۱۹۹۰، ایران به‌عنوان راهی برای به حاشیه بردن نقش آذربایجان در منطقه، در کنار ارمنستان بود.

ایران مجبور است زمان، منابع و نیروهایی را برای سازگاری با واقعیت ژئوپلیتیکی جدید در مرز شمالی خود با آذربایجان اختصاص دهد. این اقدام می‌تواند به معنای تمرکز کمتر ایران بر مکان‌های دیگر مانند خلیج فارس و سوریه باشد.

بخشی از مرزهای آذربایجان و ایران از سال ۱۹۹۴ در دست ارامنه بوده است. اکنون که این مرز دوباره تحت کنترل باکو قرار گرفته است، پویایی امنیتی جدیدی بین دو کشور ایجاد شده است.

همچنین وجود دو هزار نیروی حافظ صلح روسی - که اکنون تنها ۱۰۰ کیلومتر از مرز ایران فاصله دارد – به طور حتم بسیاری را در تهران نگران خواهد کرد. اگرچه روسیه و ایران در چند سال اخیر روابط خوبی داشته‌اند، اما به مدت دو قرن از قدرت‌های رقیب منطقه بودند. ایران شروع به استقرار نیروهای نظامی بیشتری در مرزهای شمالی خود کرده است. باید دید آیا این فقط یک اقدام موقتی است، یا به دلیل وضعیت امنیتی جدید در کشور دائمی خواهد شد.

در شرایط پرتلاطم سیاسی و اقتصادی ایران، تغییر در وضعیت امنی که طی سه دهه گذشته در قفقاز جنوبی بر قرار بود، آخرین چیزی است که تهران به آن نیاز دارد.