دولت عراق روز شنبه، ۲۷ آذرماه ۱۴۰۰، اعلام کرد که پس از بازگشت آوارگان به خانه‌هایشان که در چارچوب طرح ویژه‌ و تلاش‌های بسیاری برای حل مشکل آوارگان طی چند ماه گذشته آغاز شده بود، سرانجام همه اردوگاه‌های آوارگان در استان‌های مختلف کشور به‌استثنای اقلیم کردستان بسته شد.

مصطفی‌الکاظمی، نخست‌وزیر عراق از هنگام رسیدن به قدرت در اردیبهشت ۱۳۹۹، کارزار گسترده‌ای را آغاز کرد که هدف از آن پایان دادن به پرونده آوارگان داخلی و بازگرداندن داوطلبانه آن‌ها به خانه‌ها و محل زندگی قبلی آن‌ها بود.

در همین حال، «ایفان فائق»، وزیر مهاجرت و مهاجران عراق، در گفتگو با خبرگزاری دولتی عراق اظهار داشت: «کلیه اردوگاه‌های آوارگان در همه استان‌های عراق به‌استثنای اقلیم کردستان بسته شده است و تنها اردوگاهی که تاکنون بازمانده است، اردوگاه الجدعه در موصل است که آن اردوگاه نیز تا پایان این ماه تعطیل خواهد شد.»

او افزود: «بستن اردوگاه‌های واقع در اقلیم کردستان کار دشواری است و به‌سختی انجام خواهد شد، زیرا کنترل امور آوارگان در اقلیم کردستان در دست وزارت مهاجران نیست، بااین‌حال، این وزارت در تلاش برای ایجاد هماهنگی به‌منظور بستن اردوگاه‌های دهوک، اربیل و سلیمانیه است.»

ایفان فائق با اشاره به این‌که وزارت امور مهاجران از بازگشت داوطلبانه آوارگان حمایت می‌کند، گفت: «در اقلیم کردستان اراده واقعی و تصمیم جدی برای پایان دادن به پرونده آوارگان وجود ندارد، به‌ویژه این‌که این وزارتخانه نمی‌تواند دولت اقلیم کردستان را برای بستن اردوگاه‌ها تحت‌فشار قرار دهد، اما پیوسته خواستار تعطیلی همه اردوگاه‌ها در سراسر کشور است و از دولت اقلیم کردستان می‌خواهد برای پایان دادن به پرونده آوارگان با دولت مرکزی همکاری کند.»

در همین راستا، یکی از مقام‌های ارشد وزارت مهاجرت عراق در گفت‌و‌گو با «اسکای نیوز عربی» گفت: «پرونده آوارگان که اهمیت بسیاری برای دولت فعلی دارد، در مسیر درستی قرار گرفته است و ما توانستیم در همکاری و هماهنگی با اداره اوقاف اهل سنت، بخش عمده‌ای از این پرونده را به پایان برسانیم.»

او افزود: «برخلاف اعلام پایان سال‌های دشوار در کشور، هنوز هزاران تن از شهروندان عراق در خارج از مناطق اصلی خود زندگی می‌کنند؛ اما آوارگی این افراد به‌دلیل تهدید تروریسم نیست، بلکه مناطق آن‌ها به‌ویژه منطقه «جرف‌الصخر» نیاز به حل‌وفصل سیاسی دارد تا زمینه بازگشت آوارگان فراهم شود.»

وی خاطرنشان کرد که وزارت مهاجرت یک‌نهاد اجرایی است و هرچند تاکنون تلاش‌های بسیاری را برای پایان دادن به پدیده آوارگی در کشور انجام داده است، اما نمی‌تواند به پرونده‌های که به وزارتخانه‌های دیگر و نهادهای امنیتی مربوط می‌شود، رسیدگی کند.

در چارچوب تلاش‌های داخلی، کمک‌ سازمان‌های بین‌المللی و همکاری برخی از کشورهای عربی، دولت عراق توانست طی چند ماه گذشته تمامی اردوگاه‌های واقع در استان‌های انبار، نینوا، صلاح‌الدین، دیالی و بغداد را تعطیل کند و با اهدای کمک‌های مالی، آوارگان را به بازگشت به خانه‌هایشان تشویق کند.

به‌دنبال تسلط داعش بر شماری از استان‌های عراق در سال ۱۳۹۳، میلیون‌ها خانواده عراقی برای فرار از خشونت تروریسم، خانه‌های خود را ترک کردند و به نقاط امن‌تر کشور مانند اقلیم کردستان، بغداد و سایر شهرهای دور از تهدید داعش رفتند.

سازمان بین‌المللی مهاجرت با صدور گزارشی در ماه آبان گذشته اعلام کرد که نبرد با داعش باعث آواره شدن بیش از شش میلیون نفر در داخل عراق شده است و پس از گذشت حدود چهار سال از پایان جنگ علیه داعش، صدها هزار خانواده عراقی به خانه‌های خود بازگشته‌اند.

بااین‌حال، هنوز هم شمار زیادی از آوارگان عراقی در نقاط مختلف کشور به‌سر می‌برند، زیرا زمینه بازگشت آن‌ها به‌دلیل تداوم تنش‌های سیاسی و کشمکش‌های قبیله‌ای تاکنون فراهم نشده است.