سازمان گزارشگران بدون مرز و انجمن آزاد روزنامه‌نگاران افغانستان در گزارش جدیدی که سه‌شنبه ۳۰ آذر منتشر شد، از توقف فعالیت ۲۳۱ رسانه و بیکار‌ی شش هزار و ۴۰۰ خبرنگار و همکار رسانه‌ای در پی به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان خبر دادند.
داده‌های گردآوری‌شده این دو سازمان مدافع رسانه‌های آزاد نشان می‌دهند که در کنار توقف فعالیت شمار زیادی از رسانه‌ها در افغانستان، بیشترین آسیب را زنان خبرنگار دیده‌اند. بنا بر آمار سازمان گزارشگران بدون مرز، از هر پنج خبرنگار زن، چهار تن آنان بیکار شده‌اند.
بر اساس این گزارش از ۵۴۳ رسانه‌ای که تا قبل از ۲۴ مرداد و بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان فعال بودند، اکنون ۲۳۱ رسانه فعال‌اند و انتشار بقیه رسانه‌ها متوقف شده است. بیشتر رسانه‌هایی که هنوز فعالیت دارند در کابل مستقرند، چون اکثریت رسانه‌هایی که کارشان را متوقف کرده‌اند مربوط به استان‌ها و شهرستان‌های افغانستان‌اند. تهدید و اعمال سانسور طالبان، قطع شدن منابع مالی و ممانعت از کار زنان ازجمله عوامل تعطیل شدن رسانه‌ها در افغانستان است.
بر اساس گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، در برخی از استان‌های افغانستان دست‌کم ده‌ها رسانه خصوصی فعالیت داشتند که با مسلط شدن طالبان بر افغانستان، برخی از استان‌ها از داشتن رسانه خصوصی محروم شده‌اند. در استان پروان، تا قبل از سلطه طالبان بر افغانستان، ۱۰ رسانه خصوصی فعالیت داشتند، اما اکنون فقط سه رسانه در آن استان فعال‌اند. در هرات که سومین شهر بزرگ افغانستان است، از ۵۱ رسانه فعال تا پیش از سلطه طالبان، فقط ۱۸ رسانه به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
در کابل، پایتخت افغانستان، از ۱۴۸ رسانه‌ای که پیش از فروپاشی دولت پیشین افغانستان فعال بودند، اکنون ۷۲ رسانه فعالیت می‌کنند. داده‌های این گزارش نشان می‌دهد که ۸۴ درصد زنان خبرنگار و ۵۱ درصد مردان خبرنگار پس از سلطه طالبان بر افغانستان بیکار شده‌اند و در ۱۵ استان افغانستان از ۳۴ استان، حتی یک خبرنگار زن فعالیت ندارد.
در دو شهر بزرگ هرات و بلخ، حضور خبرنگاران زن تا ۹۸ درصد کاهش یافته است و در کابل که اخیرا شماری از زنان به کارهایشان در رسانه‌ها برگشته‌اند، زیر فشار و مقررات جدید طالبان نمی‌توانند آزادانه کار کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
حجت‌الله مجددی، مدیر اجرایی انجمن روزنامه‌نگاران آزاد افغانستان گفت: «تعطیل شدن نیمی از رسانه‌ها و تعطیلی ۶ هزار شغل در رسانه‌ها، فاجعه‌ای برای آزادی بیان و اطلاع‌رسانی در افغانستان است. اگر نهادهای جهانی به خبرنگاران و رسانه‌ها کمک نکنند و اگر حکومت [طالبان] اقدام فوری اتخاذ نکند، نیمی دیگر از رسانه‌ها و خبرنگاران که در وضعیت دشوار کار می‌کنند نیز به سرنوشت رسانه‌های تعطیل‌شده و خبرنگاران بیکار‌شده دچار می‌شوند.»
سقوط به حفره سیاه
بازگشت طالبان به قدرت در ۱۵ اوت، به سقوط افغانستان در حفره سیاه اطلاع‌رسانی منجر شد. در تازه‌ترین رده‌بندی جهانی آزادی بیان که اوایل دسامبر منتشر شد، افغانستان در میان ۱۸۰ کشور جهان، در رده ۱۲۲ قرار گرفت. افغانستان در فاصله سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ که دولت نخست طالبان را در قدرت بود، به جامعه بدون صدا و تصویر شهرت یافت. با وجود اینکه دولت ابزار شبکه تلویزیونی را در اختیار داشت، اما ملا عمر دستور داد که تلویزیون نه تنها روشن نشود، بلکه اسباب و وسایل آن به آتش کشیده شود، چون جامعه را به گناه آلوده می‌سازد و مردم را از دین دور می‌کند.
در دولت نخست طالبان، همه امواج رسانه‌ای متوقف شدند و تنها یک موج به نام «رادیو شریعت» به انتشار اخبار طالبان و بیانیه‌های ملا عمر اختصاص یافت. صدها نفر در کوچه و بازار به جرم شنیدن موسیقی و به اتهام تماشای مخفیانه تلویزیون در خانه‌هایشان، شکنجه شدند. عکس‌هایی از نوارکاست‌ها و دستگاه‌های تلویزیونی که به چوبه‌های دار آویخته بودند و در شهرها به نمایش گذاشته می‌شدند، هنوز در بایگانی اینترنت موجود است.
دولت نخست طالبان در پنج سال حاکمیت بر ۹۰ درصد جغرافیای افغانستان به هیچ موج دیگری به‌جز رادیو شریعت اجازه انتشار نداد و هیچ ترانه‌ای به‌جز ترانه‌های طالبان که در وصف شهادت و جهاد خوانده می‌شوند، در افغانستان پخش نشد. اما کشت مواد مخدر رسما مجوز گرفت، چون به باور مولوی قلم‌الدین، وزیر امر به معروف در دولت نخست این گروه، مواد مخدر را «کفار» مصرف می‌کنند و مسلمانان از پول آن بهره میبرند. افغانستان در پنج سال حاکمیت ملا عمر جامعهای سوت‌وکور بود؛ جامعهای که زنان، موسیقی، صدا، تصویر و هر حرکت دیگری که شباهتی به دنیای مدرن و انسانی داشت، از آن حذف شد.
با وجود اینکه جهان از ۱۹۹۶ تاکنون، دچار تحول بزرگی شده است و دوران حکومت ملا عمر را با امروز، در هیچ بخشی نمی‌توان مقایسه کرد، رویای طالبان هنوز همان جامعه سوت‌وکور است، جامعهای که در آن از تنوع فرهنگی، آزادی بیان، حضور زنان و حقوق بشر خبری نیست. جامعه ذهنی طالبان یک جامعه ساکت و خاموش است که در آن کسی جرات پرسیدن ندارد و مردم به دو دسته دوست و دشمن تقسیم می‌شوند.
بازگشت طالبان به قدرت پس از ۲۰ سال و در حالی که جامعه افغانستان دچار تحول بزرگی شده است، هنوز برای بسیاری به‌ویژه زنان و نسل پیشرو کابوسی باورناپذیر است؛ به‌همین دلیل، جامعه افغانستان هنوز تسلیم نشده است. طالبان با همان روش ۲۵ سال پیش وارد کابل شد و قانون همان قانون ۱۹۹۶ است، اما آنچه تغییر کرده جامعه است و به‌همین دلیل، زنان زیر شلاق و شکنجه به خیابان‌ها می‌ریزند و برای حقشان فریاد می‌زنند.
در این میان، آمارهایی که از توقف فعالیت رسانه‌ها، نقض گسترده حقوق بشر، تعطیلی مدارس دختران، کشتار غیر‌نظامیان و نیروهای امنیتی دولت پیشین منتشر می‌شوند حقیقتی تلخ را آشکار می‌کند و آن سکوت جهان و سقوط ارزش‌های جامعهای تنها رهاشده با جنایتکارانی است که از گوانتانامو و بگرام آزاد شده‌اند، مسئله‌ای که پیامدش در درازمدت، نه تنها برای افغانستان، بلکه برای جهان نیز سنگین خواهد بود.
