دولت عراق رسما اعلام کرد که تمام نیروهای جنگیِ ائتلاف بین‌المللی ضدداعش تحت رهبری آمریکا، آن کشور را ترک کرده‌اند. این خبر دو روز پس از آن عنوان می‌شود که خود ائتلاف هم در بیانیه‌ای این موضوع را اعلام کرد. 

مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق، روز چهارشنبه در توییتر نوشت که وظیفه نیروهای آمریکایی و متحدانش اکنون «مشاوره و همیاری» خواهد بود. 

آقای کاظمی در توییتی که مطابق معمول به سه زبان عربی، کردی، و انگلیسی منتشر شد، نوشت: «ائتلاف، نقش جنگی خود را در پی انتقال نیروها و تجهیزات به خارج از عراق کاملا به پایان رسانده است. از این پس، نقش آن‌ها مشاوره و همیاری با نیروهای امنیتی ما طبق سند «گفت‌وگوی راهبردی» خواهد بود.»

نخست‌وزیر عراق در توییتی دیگر به انگلیسی نوشت: «ما از رهبری ائتلاف، اعضای آن، شرکایمان و همسایگان‌مان برای مبارزه با داعش متشکریم و بار دیگر تاکید می‌کنیم که نیروهای امنیتی ما آماده دفاع از مردم‌مان هستند.»

ائتلاف ضدداعش روز دوشنبه، ۲۷ دسامبر، اعلام کرده بود که تمامی نیروهای جنگی آن در روز ۹ دسامبر  عراق را ترک کرد‌اند و تاکید کرد که این روند پیش از ضرب‌الاجل ۳۱ دسامبر به‌انجام می‌ر‌سد که بغداد و واشنگتن در ژوئیه ۲۰۲۱ بر سر آن توافق کرده بودند.

در بیانیه ائتلاف می‌خوانیم: «این انتقال زودهنگام به دلیل پیشرفت‌های بسیار نیروهای امنیتی عراق، از جمله نیروهای پیشمرگه، و ظرفیت آن‌ها برای رهبری مبارزه علیه دارودسته‌های تروریستی داعش ممکن شده است.»

ائتلاف در توییت خود ضمن تاکید بر «پایان نقش جنگی ما»، نوشت: «ما به عنوان مهمان‌های جمهوری عراق، متعهد به مشاوره، همیاری، و توان‌بخشی به شرکای عراقی خود هستیم تا شکست پایدار داعش حفظ شود.»

گروه داعش در سال ۲۰۱۷ اراضی تحت سیطره خود را در عراق و سوریه از دست داد، اما همچنان نیروهایی دارد و نشان داده است که از قابلیت انجام حملات نیز برخودار است. چند هفته پیش در اثر یکی از حملات داعش در شمال عراق، سه شهروند غیرنظامی و هفت نفر از نیروهای پیشمرگه اقلیم کردستان عراق کشته شدند. 

نیروهای شیعه تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران نیز مطابق سیاست تهران، خواهان خروج کامل هرگونه نیروی آمریکایی از عراق هستند. این نیروها حضور آمریکایی‌ها و سایر نیروهای غربی را به عنوان مستشار هم نمی‌پذیرند و دولت کاظمی را تحت فشار گذاشته‌اند که نیروهای آمریکایی را کاملا از کشور خارج کند. یکی از این گروه‌ها، کتائب حزب‌الله، که رابطه نزدیکی با سپاه پاسداران دارد، نیروهای آمریکایی را تهدید کرده است که در پی تمام شدن مهلت ۳۱ دسامبر، به آن‌ها حمله می‌کند. این گونه حملات که بارها از سوی نیروهای تحت حمایت تهران انجام شده است، عملا به معنای حمله به نیروهای امنیتی دولت عراق نیز هست، چرا که آمریکایی‌ها معمولا همکاری نزدیکی با آن‌ها دارند. 

کاظمی برای تثبیت استقلال و حق حاکمیت کشورش در مقابل نفوذ جمهوری اسلامی ایران می‌کوشد و سعی کرده است روابط عراق را با همسایه‌های عربی آن که رقیب یا منتقد ایران هستند، از جمله با عربستان سعودی و اردن و حتی کشور دورتر مصر، گسترش دهد. 

گروه‌های مورد حمایت ایران اما کاظمی را متهم می‌کنند که همدست آمریکایی‌ها است و می‌گویند توافق دولت او با جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، مخالف مصوبه مجلس عراق در ژانویه ۲۰۲۰ است که خواهان خروج تمامی نیروهای آمریکایی شده بود. آن مصوبه، که در پی ترور قاسم سلیمانی و ۹ نفر از همراهانش در فرودگاه بین‌المللی بغداد به دستور آمریکا، تصویب شد، از نظر قانونی لازم‌الاجرا نبود. 

حامیان عراقی جمهوری اسلامی ایران در انتخابات اخیر پارلمانی عراق شکست سختی خوردند و ماه‌ها است که ادعای تقلب در انتخابات می‌کنند. آن‌ها به‌خصوص مخالف ادامه حضور کاظمی در کرسی نخست‌وزیری هستند. این‌که کاظمی در جایگاه خود می‌ماند یا خیر، البته بسته به معادلات پیچیده پارلمانی در عراق و تصمیمات برنده اصلی انتخابات، مقتدی صدر، روحانی شیعه، دارد.

نیروهای وفادار به صدر در سال‌های اول پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، با آمریکایی‌ها جنگیدند؛ به‌خصوص در نقاطی مثل بندر شیعه‌نشین بصره در جنوب کشور. صدرِ جوان اما در سال‌های اخیر به یکی از سیاستمداران محبوب، به‌خصوص در میان برخی محلات شیعه‌نشین بغداد، بدل شده است. او وعده تشکیل «دولت اکثریت ملی» داده است که سیاست «نه شرقی و نه غربی» داشته باشد؛ تاکیدی بر استقلال هم از جمهوری اسلامی ایران و هم از غرب. کارشناسان معتقدند که این گرایش احتمالا باعث می‌شود صدر برای تشکیل دولت به سوی ائتلاف با کردها و سنی‌ها برود، و برخی احزاب مورد حمایت تهران را در کابینه خود قرار ندهد.

دادگاه عالی عراق اخیرا با تایید نتایج انتخابات، کار احزاب مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران را دشوارتر کرده است. هادی عامری، رهبر ائتلاف «فتح» که مهمترینِ آن احزاب است، گفته است از تصمیم دادگاه پیروی می‌کند. «عصائب اهل حق»، گروه تحت رهبری قیس خزعلی، در بیانیه‌ای گفت که از تصمیم دادگاه ناراضی است، اما مدعی به چالش کشیدن آن نشد. 

خروج نیروهای آمریکایی از عراق در واقع بیش از آن‌که «خروج» باشد، تغییر عنوان است. انتظار می‌رود که حدود ۲۵۰۰ نیروی آمریکایی در عراق باقی بمانند؛ میزانی که البته بسیار پایین‌تر از ۱۶۰ هزار سرباز آمریکایی است که در اوج حضور نیروهای آن در عراق در سال ۲۰۰۸، در آن کشور حضور داشتند.

انتظار می‌رود که هواپیماهای آمریکایی نیز همچنان به حملات خود علیه داعش و فعالیت‌های اطلاعاتی خود ادامه دهند.