حدود نیمی از جمعیت خاورمیانه و شمال آفریقا را جوانان تشکیل می‌دهند. این در حالی است که میانگین سنی در فلسطین و عراق حدود ۲۱ سال، در مصر و اردن حدود ۲۴ سال و در تونس و عربستان سعودی حدود ۳۲ سال است. این جوانان با چالش‌ها و مشکلات بی‌شماری مواجه‌اند و برای نجات منطقه از تلاطم بحران‌هایی که حتی خیزش‌های موسوم به بهار عربی هم به‌رغم گذشت بیش از ۱۰ سال، نتوانست راه‌حل اساسی برای برون‌رفت از آن ارائه کند، به راه‌حل‌های ریشه‌ای و فوری نیاز دارند.
بیکاری مهم‌ترین مشکل جوانان در خاورمیانه و شمال آفریقا است. بنابراین، کشورهای منطقه برای رسیدگی به مشکل روزافزون بیکاری به طرح‌های اساسی و برنامه‌های درازمدت و در عین حال، فوری نیازمندند تا از این دشواری بزرگ عبور کنند. یکی از برجسته‌ترین نگرانی‌ها برای جوانان عرب این است که در بسیاری از کشورهای منطقه، علی‌رغم سطح بالای تحصیلات، فرصت شغلی به میزانی که پاسخگوی تقاضای جوانان باشد، وجود ندارد.
نرخ بیکاری در خاورمیانه و شمال آفریقا حدود ۲۶ درصد است که بالاترین نرخ بیکاری جوانان در جهان محسوب می‌شود و تقریبا دو برابر میانگین نرخ بیکاری جهانی است. به‌عنوان مثال، حدود ۵۰ درصد از جوانان در فلسطین و لیبی بیکارند. این رقم در اردن و تونس به ۳۵ درصد می‌رسد. البته قطر، تنها کشور عربی است که نرخ بیکاری جوانان در آن کمتر از میانگین جهانی است و دلیل این امر، فراهم بودن مشاغل دولتی برای تعداد نسبتا اندکی از شهروندان این کشور است.
هرچند در طول چند دهه اخیر، زنان را در مسیر توانمندسازی و ایفای نقش در جامعه گام‌های بزرگی برداشته‌اند، نرخ بیکاری زنان هنوز هم در مقایسه با مردان به‌مراتب بیشتر است و این چالش عمدتا ناشی از هنجارهای اجتماعی و تبعیض در محیط کار است. در واقع، خاورمیانه و شمال آفریقا مناطقی‌اند که نرخ بیکاری در آن‌ها با وجود سطح بالای تحصیلات، رو به افزایش است، زیرا فرصت‌های شغلی در سطح بالا که متقاضیان واجد شرایط در آن به رقابت بپردازند، به‌ندرت یافت می‌شود.
شکی نیست که بیکاری در کنار سایر فاکتورهای موثر عامل اصلی گسترش فقر در جامعه است و در حال حاضر، حدود ۳۰ میلیون کودک که اغلب آن‌ها در سودان، موریتانی، کومور و یمن زندگی می‌کنند، در فقر شدید به سر می‌برند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در واقع، نیمی از بودجه درخواستی صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) برای اهداف بشردوستانه در سال ۲۰۲۰، به خاورمیانه و شمال آفریقا اختصاص یافت تا نیازمندی‌های ناشی از درگیری‌های مسلحانه، فقر و رکود اقتصادی در این منطقه را برطرف کند. در سال ۲۰۲۰، یونیسف، ۲.۵ میلیارد دلار بودجه درخواست کرد و بیش از ۵۰۰ میلیون دلار را برای کودکان یمن و یک میلیارد دلار دیگر را برای کودکان سوریه، افرادی که به دلیل گسترش دامنه جنگ آواره شده‌اند، اختصاص داد.
این در حالی است که در سال ۲۰۱۹، یونیسف توانست تنها نیمی از وجوه درخواست شده را دریافت کند و آن هم قبل از آغاز فشارهای اقتصادی جهانی ناشی از همه‌گیری کرونا بود. بنابراین، پیش‌بینی می‌شود که در سال جاری بسیاری از کودکان نیازمند در کشورهای عربی نتوانند نیازهای اولیه خود را برآورده کنند.
از سوی دیگر، اغلب جوانان عرب در کشورهایی زندگی می‌کنند که رژیم‌های آن‌ها علاوه بر ناکارآمدی و آغشتگی با فساد، برای برآورده کردن نیازهای جوانان طرحی ندارند؛ در حالی که استبداد یا درگیری در بسیاری از کشورهای منطقه ادامه دارد و این امر به ناامیدی شدید جوانان منجر می‌شود و دیگر میان دولت و ملت اعتمادی باقی نمی‌ماند. در نتیجه، جوانان که باید مسئولیت عمده چالش‌های منطقه، از تغییرات اقلیمی گرفته تا نابرابری‌های اقتصادی و بازسازی پس از درگیری‌های طولانی‌مدت را بر دوش کشند، در امور سیاسی و تصمیم‌گیری‌های بزرگ کشور خود کمترین نقش را دارند.
هرچند اساس آموزش و پرورش تنها برای یافتن شغل استوار نیست، نابرابری بین تجربه فارغ‌التحصیلان فعلی و نیازهای منطقه، به ایجاد مشکلات فردی و اجتماعی درازمدت منجر می‌شود. آموزش بسیاری از دانش‌آموزان در این کشورها با استفاده از روش‌های سنتی و غیرپیشرفته انجام می‌شود یا اینکه تمرکز دانشجویان بر حوزه‌هایی است که پس از فارغ‌التحصیلی برای آن‌ها شغلی مهیا نمی‌کند. بنابراین، باید نظام‌های آموزشی و برنامه‌های درسی در سراسر منطقه به‌روز و تازه شوند تا بتوانند نیازهای فکری و اقتصادی دانش‌آموزان امروزی را برآورده کنند. این طرح باید مهارت‌های تفکر انتقادی و ورزیدگی‌های عملی را شامل شود تا زمینه تغییرات اجتماعی و حفظ سرمایه‌های انسانی را فراهم و از فرار مغزها به خارج از کشور جلوگیری کند.
بر اساس براورد بانک جهانی، خاورمیانه و شمال آفریقا به منظور همگام شدن با میزان سالخوردگی نسل کنونی، باید تا سال ۲۰۵۰، دست‌کم ۳۰۰ میلیون شغل جدید فراهم کنند؛ به این معنی که در این پهنه جغرافیایی باید هر ماه بیش از ۸۰۰ هزار شغل ایجاد شود. البته دستیابی به این هدف، عملا دشوار و حتی ناممکن است؛ به‌ویژه اگر کشورهای منطقه همان‌گونه که در بسیاری از کشورهای عربی رواج دارد، برای اشتغال‌زایی تنها به بخش عمومی تکیه کنند.
به همین دلیل و به منظور برون‌رفت از بحران پیش‌رو، کشورهای منطقه باید برای گسترش استفاده از فناوری‌های پیشرفته بکوشند، از کارآفرینان حمایت کنند و نیروی کاری را ایجاد کنند که عاری از تبعیض و وابستگی باشد. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای منطقه، برای فراهم کردن فرصت‌های کاری و توسعه اقتصادی کارآمد و عادلانه خلاقیتی وجود ندارد و تداوم این روند تا زمانی که کودکان امروز به سن کار برسند، دامنه بیکاری و فقر را بیشتر از پیش گسترش می‌دهد.
علی‌رغم وخامت شرایط فعلی جوانان در خاورمیانه و شمال آفریقا، کمتر کشوری در این منطقه پرتنش، چالش‌های پیش روی جوانان خود را جدی می‌گیرد. بسیاری از کشورهای عربی سعی دارند مشکلات قرن بیست‌ویکمی را با رهبران قرن بیستمی حل کنند؛ در حالی که این رهبران به ارائه راه‌حل‌هایی که ممکن است قدرت آن‌ها را تهدید کند، تمایلی ندارند. بنابراین، اولویت دادن به توانمندسازی جوانان به آماده‌سازی نسلی کمک می‌کند که توان رویارویی با چالش‌های را آینده داشته باشد.
