با گذشت چند هفته از فاجعه سیل ایران در روزهای آغازین سال ۹۸ کم رنگ بودن کمکها و ابراز همدردی های جهانی موجی از سوالات را برانگیخته است. همین دو سال پیش، ایران با زلزله دست و پنجه نرم کرد و بازتابهای بین المللی متفاوت بود. میزان کمک های جهانی و ابراز همدردی های فضای اینترنتی چشمگیرتر بود ولی فاجعه سیل سال ۹۸ به شکل مظلومانه ای از منظر عمومی دنیا غایب است.
احسان مهرابی، روزنامه نگار ایرانی مقیم آلمان در این رابطه به خبرنگار ایندیپندنت فارسی گفت: «هنوز آماری اعلام نشده تا نشان دهد حجم کمک ها و حجم ابراز همدردی ها به چه شکل بوده است ولی از برخی شواهد این موضوع را می شود دریافت. به طور مثال در بعضی از موضوعات مشابه، علاوه بر دولت ها برخی از چهره های سرشناس فرهنگی و هنری از کشورهای مختلف هم یا کمک مالی کردند یا ابراز همدردی کردند. به طور مثال در زلزله رودبار، یورگن کلینزمن، فوتبالیست آلمانی در آن زمان، کمک هایی را آن موقع به ایران ارسال کرد ولی در این دوره، حداقل در ظاهر موضوع به نظر نمی رسد کمکهای خارجی متناسب بوده باشد و این موضوع می تواند بعدهای مختلفی داشته باشد، چه از مبحث تبلیغات و یا به دلیل شرایط ایران».
دولت ایران تحریم های اعمال شده توسط آمریکا را عامل بازدارنده کمک های بین المللی می داند هرچند دولت آمریکا اعلام کرده است این تحریم ها شامل کمک های انسان دوستانه نمی شود. مهرابی با تایید بر این موضوع می گوید: «تحریمهای آمریکا با یک یا دو واسطه خیلی از موارد را در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی در برمی گیرد. به طور مثال با وجود اینکه آلمان از برجام خارج نشده است ولی خیلی از تحریم های آمریکا در آلمان عملا اعمال می شود. گزارش هایی هم هست که پرداخت آنلاین به صلیب سرخ آلمان برای کمک به ایران با برخی از کارت ها به مشکل برخورده است».
مهرابی معتقد است تبلیغات و پوشش رسانه ای شبکه های بین المللی نیز از این بحران طبیعی کمتر بوده است و در نتیجه تاثیر کمتری نیز بر اذهان عمومی گذاشته است: «می تواند دلایل مختلف داشته باشد و بیشتر به شرایط داخلی کشورها بستگی دارد. ممکن است در سیاست داخلی آن کشورها مواردی باشد که این خبر دیده نشود و یا به مرور به دست فراموشی سپرده شود. یک بخش هم می تواند در مورد برهه زمانی ای باشد که درباره ایران وجود دارد. نکته دیگری که شاید خیلی نکته فنی ای باشد، بحث ماهیت این بلایای طبیعی است. مثلا در مورد زلزله در همان ساعات اولیه ماجرا یک بخشی از اتفاق و صدمات مشخص شده است و رسانه های داخل و خارج یکپارچه به آن می پردازند ولی در مورد سیل، در خود ایران هم یک دستپاچگی وجود داشت و روزهای اول خود مقامات هم سردرگم بودند و این باعث شد حتی رسانه های داخل ایران و تلویزیون هم موضوع سیل را خیلی جدی نگیرند».
پاکستان هم اعلام کرد که برای ارائه هرگونه کمکی حاضر است.؟؟؟ ولی تعداد مقامات کشورهای جهانی که در حساب های شخصی شبکه های اجتماعی شان و یا به طور رسمی به این موضوع عکس العمل نشان بدهند، خیلی نبوده است. مهرابی نیز به این نکته اذعان؟؟ دارد: «چیزی که تا اینجا دیده می شود این است که ابراز همدردی ها خیلی گسترده نبوده است. حداقل بر اساس چیزی که تاکنون در رسانه ها منتشر شده ولی خیلی نمی توان این موضوع را به سیاست خارجی ربط داد و گفت چون ایران تحت تحریم است، کشورها هراس دارند ولی به هر حال احساس می شود که کشورهای دیگر این موضوع را خیلی جدی نگرفتند و یا خیلی برانگیخته نشدند».
به گفته رئیس صلیب سرخ و وزارت امور خارجه آمریکا این ایران بوده که کمک نخواسته است. اسحاق جهانگیری، معاون رئیس جمهور، در جمع خبرنگاران گفت، کشوری که نفت دارد، نباید نیاز به کمک دیگران داشته باشد. مهرابی در این باره می گوید: «یکی از دلایلی که می تواند عامل این برخورد باشد بهم ریختگی ساختار مدیریت در کل ایران است. به طور مثال در موضوع زلزله بم فضا به گونه ای روشن بود و تکلیف دولت برای مواجهه با امدادگران خارجی مشخص بود. در آن موقع هم گروهی از کشورهای مختلف آمدند ولی الان اگر کشوری بگوید که ما حاضریم امدادگر با تجهیزات و وسایل بفرستیم خود دولت و حکومت در حال حاضر توانایی پذیرش آنها را ندارد و به این تصمیم نرسیده اند که می خواهند با آنها چکار کنند».
وی افزود: «بخشی هم به اقلام و موضوعات دیگر مربوط می شود که از لحاظ ارزش مادی رقمی نباشند که جمهوری اسلامی بخواهد روی آنها حساب کند. مساله ای که الان وجود دارد رساندن این اقلام توسط بالگرد به دست سیل زدگان است. پس مساله فرستادن اقلام به مساله چگونه ارسال کردن آن اقلام به دست سیل زدگان تبدیل می شود. پس یک بخش ماجرا می تواند این باشد که شاید کمکهای پیشنهادی متناسب با نیازهای جمهوری اسلامی نیست. بخش دیگری که بعدها مشخص خواهد شد که آیا ایران طلب کمک می کند و آیا کشورهای خارجی حاضر به کمک کردن هستند یا نه، بحث بازسازی این مناطق است».
وی با اشاره به ضعف در ارائه آمار ادامه داد: «فعلا دولت آمار خیلی دقیقی در خصوص خسارات سیل ندارد و یا شاید ترجیح می دهد که فعلا به آن فکر نکند. چرا که موضوع بازسازی با بودجه سال ۹۷ که گفته می شود ۳۰ تا ۴۰ درصد کسری بودجه هم وجود دارد، قابل جبران نیست. از سوی دیگر گفته می شود که دولت دستور داده است تا این مبلغ برای جبران خسارات از صندوق توسعه ملی برداشته شود که آن خلاف مبنای تشکیل این صندوق است و هم به دلیل وجود نیازهای دیگر، مشخص نیست که تا چه حد می تواند راهگشا باشد. این مبحث درخواست کمک های خارجی بعدها در موضوع بازسازی خیلی بیشتر مطرح خواهد شد. هرچند به نظر نمی رسد که زمینه های آن وجود داشته باشد. یعنی به نظر نمی رسد که کشورهای خارجی تمایل داشته باشند در این زمینه پیشگام شوند. ایران هم هنوز شرایطی ندارد که بخواهد در این زمینه کمکی دریافت کند».
نبود نیروهای دولتی و حضور نیروهای سپاه در مناطق سیل زده به تنش ایندو نیرو در رسانه های عمومی منجر شد. آیا این درگیری های لفظی می تواند تصویری از آشفتگی در کشور ارائه کند و تاثیر منفی بر کمک های خارجی بگذارد؟ مهرابی در این خصوص می گوید: «این درگیری ها بیشتر موضوع سیاست داخلی هستند. مقامات سپاه فرصت مناسبی پیدا کردند تا خود را منجی نشان دهند و حامیانشان بگویند سپاه می تواند چنین نقشی را در روزهای بحرانی داشته باشد و بگویند که مدیریت و حاکمیت یک دست می تواند بیشتر به نفع کشور باشد. روحانی هم تنها یک بار با این موضوع برخورد کرد و در واقع می خواست که پاسخ کنایه ها را بدهد چرا که دولتش بسیار تحت فشار بود و کنایه های زیادی از نهادهای نزدیک به رهبری شنیده بود. ولی باز هم این امکان وجود دارد که در صورت آمدن نهادهای خارجی و گروههای امدادرسان نهادهایی چون سپاه به دلایل نگاههای امنیتی مخالف این موضوع باشند».
