بامداد روز گذشته، هشتم بهمن ۱۴۰۰ (۲۸ ژانویه ۲۰۲۲) شش فروند راکت۱۰۷ میلی‌متری فجر-۱ که شبه‌نظامیان حشد‌الشعبی از تیپ (کتائب) حزب‌الله شلیک کردند به فرودگاه بین‌المللی بغداد برخورد کرد. این راکت‌ها که قرار بود به کمپ ویکتوری، محل استقرار نیروهای نظامی ارتش آمریکا در این فرودگاه برخورد کند در فاصله‌ای بالغ بر دو کیلومتر از این محل سقوط کردند. محل برخورد این راکت‌ها در حقیقت رمپ شرکت هواپیمایی عراقی ایرویز بود که در حدود دو کیلومتر و ۶۰۰ متر از کمپ ویکتوری فاصله داشت. درنتیجه برخورد راکت‌ها به این رمپ دو فروند هواپیمای مسافربری آسیب دیدند. هواپیمای نخست یک فروند بوئینگ  ۷۶۷-۳ پی ۶ (Boeing 767-3P6) شرکت هواپیمایی عراقی و دیگری یک فروند ایرباس آ۳۰۰ بی ۴-۲ سی (Airbus A300B4-2C) دولت عراق با علامت ثبت کشوری عراقی YI-APX بود.

پرتابگر راکت متعلق به کتائب حزب الله و شماری از راکتهای ۱۰۷ میلیمتری فجر-۱ ساخت ایران که به علت نقص به سمت فرودگاه شلیک نشدند توسط پلیس عراق در نزدیکی شهر بغداد کشف شد -Iraqi Counter Terrorism Police

جمهوری اسلامی در مهرماه سال ۱۳۸۶‌هواپیمای YI-APX را به دولت نوری المالکی در عراق هدیه داد تا مقام‌های این کشور برای پروازهای داخلی و خارجی از آن استفاده کنند. این هواپیما پیش‌تر متعلق به شرکت ماهان ایر بود‌. انهدام این هواپیما با شلیک شبه‌نظامیان حشد‌الشعبی، هواپیمایی که سمبل دوستی دولت‌های ایران و عراق پس از سقوط رژیم صدام حسین بود را می‌توان نماد نابودی عراق به‌دست سپاه قدس و تیرگی روابط ایران و عراق به‌حساب آورد. هواپیمای YI-APX شش سال سران دولتی عراق ازجمله رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر این کشور را حمل می‌کرد و سرانجام در سال ۱۳۹۲ خورشیدی بازنشسته شد.

اولین استفاده نوری المالکی، نخست وزیر عراق از ایرباس آ۳۰۰بی۴-۲سی اهدایی ایران به دولت عراق جهت سفر به تهران در تاریخ ۱۸ خرداد ۱۳۸۷. خلبانان این هواپیما ایرانی و از شرکت ماهان ایر بودند.ایسنا

در این گزارش ضمن بررسی تاریخچه ایرباس آ ۳۰۰ بی ۴-۲ سی دولت عراق به دلیل حمله‌های پی‌درپی حشد‌الشعبی به فرودگاه بین‌المللی بغداد می‌پردازیم و وضعیت کمپ ویکتوری ارتش آمریکا در این فرودگاه را بررسی می‌کنیم.

نیروی هوایی عراق قربانی ناخواسته حمله‌های راکتی به نظامیان وابسته به ایران

کمپ ویکتوری در بخش نظامی فرودگاه بین‌المللی بغداد واقع در غرب آن واقع شده است. این کمپ در مجاورت پایگاه محمد علاء نیروی هوایی عراق قرار دارد و‌ محل استقرار ناوگان هواپیماهای ترابری نیروی هوایی عراق است. درمجموع دو اسکادران ترابری ۲۳ و ۳۳ و دو اسکادران شناسایی ۶۲ و ۸۷ در این پایگاه مستقرند. اسکادران ۲۳ ترابری مجهز به سه فروند هواپیمای ترابری متوسط سی-۱۳۰ ایی هرکولس و شش فروند سی-۱۳۰ جِی-۳۰ سوپر هرکولس و اسکادران ۳۳ ترابری مجهز به شش فروند هواپیمای ترابری سبک آنتونف ۳۲ بی است.

اسکادران ۶۲ همه‌منظوره مجهز به شش فروند هواپیمای پیلاتوس یو-۲۸ آ با سامانه‌های الکترواپتیکی و شنود رادیویی، دومین اسکادران شناسایی مستقر در پایگاه اسکادران ۸۷ است که هفت فروند هواپیمای بیچکرافت ۳۵۰ کینگ ایر دارد. از این میان یک فروند با کابین تشریفاتی مخصوص حمل فرماندهان نیروی هوایی عراق و شش فروند دیگر مجهز به تجهیزات شناسایی و الکترواپتیکی برای ماموریت‌های شناسایی استفاده می‌شوند. بیش از نیمی از هواپیماهای شناسایی این دو اسکادران معمولا به پایگاه‌های هوایی نیروی هوایی عراق در کرکوک و اربیل گسترش یافته‌اند.

دو اسکادران ترابری نیروی هوایی عراق در این پایگاه و اسکادران‌های شناسایی آن از سال ۱۳۹۳ نقش مهمی در مبارزه با داعش ایفا کرده‌اند. جابجایی و انتقال مجروحان و مهمات بین بغداد و پایگاه‌های مستقر در شهرهای نزدیک به خط مقدم نبرد با داعش و انجام صدها ماموریت شناسایی برای کشف موقعیت و محل استقرار نیروهای داعش از اقدامات مهم اسکادران‌های مستقر در پایگاه محمد علاء نیروی هوایی عراق در نبرد علیه داعش است. استقرار این پایگاه مهم نیروی هوایی عراق در مجاورت کمپ ویکتوری و پایگاه یگان هوایی وزارت امور خارجه ایالات‌متحده آمریکا همواره سبب شده است تا در دو سال اخیر، برخی از راکت‌های شلیک شده شبه‌نظامیان وابسته به رژیم جمهوری اسلامی به‌طور ناخواسته به این پایگاه اصابت کند و در مواردی باعث آسیب به تاسیسات و تجهیزات این پایگاه شود.

درباره کمپ ویکتوری و پایگاه هوایی وزارت امور خارجه آمریکا در فرودگاه بغداد چه می‌دانیم؟

همان‌طور که در بالا گفته شد، کمپ ویکتوری و پایگاه یگان هوایی وزارت امور خارجه آمریکا در مجاورت پایگاه هوایی محمد علاء نیروی هوایی عراق در بخش نظامی فرودگاه بین‌المللی بغداد قرار دارند. کمپ ویکتوری محل استقرار صدها نیروی نظامی از نیروی زمینی ارتش آمریکا و سپاه تفنگداران دریایی این کشور و همچنین انواع تجهیزات و تسلیحات آن‌ها است. کمپ ویکتوری در مجاورت منطقه‌ امن و حفاظت‌شده نیروهای نظامی آمریکا و در مجاورت رمپ نظامی فرودگاه بین‌المللی بغداد قرار دارد. این منطقه امن برای استقرار دیپلمات‌ها و کارکنان وزارت امور خارجه آمریکا‌یی شاغل در عراق در شرایط اضطراری در نظر گرفته شده است. در کنار این کمپ، رمپ پروازی قرار دارد که در آن معمولا هشت فروند بالگرد از هوانیروز (هواپیمایی نیروی زمینی) ارتش آمریکا، شش فروند بالگرد و دو فروند هواپیمای وزارت امور خارجه آمریکا  مستقرند.

بالگردهای هوانیروز آمریکا در این محل معمولا شامل شش فروند یو اِچ-۶۰ آل و اِچ اِچ-۶۰ اِم بلک هاک و دو فروند سی اِچ-۴۷ ایی شینوک است. بالگردهای یو اچ-۶۰ آل (UH-60L) و سی اِچ-۴۷ ایی (CH-47E) برای حمل‌ونقل نیروهای نظامی و همچنین در شرایط اضطراری برای تخلیه کارکنان سفارت‌خانه آمریکا استفاده می‌شوند، درحالی‌که بالگردهای اِچ اِچ-۶۰ اِم (HH-60M) که آمبولانس پرنده محسوب می‌شوند، وظیفه تخلیه مجروحان نظامی و غیرنظامی از مکان‌های دیپلماتیک آمریکا و انتقال سریع آن‌ها  به فرودگاه و منطقه امن یا انتقال به کویت را بر عهده دارند.

یگان هوایی وزارت امور خارجه آمریکا در این رمپ شش فروند بالگرد همه‌منظوره بل ۲۱۲ و دو فروند هواپیمای ترابری سبک دش-۸-۳۰۰ (Dash 8-300) مستقر دارد. وظیفه این بالگردها تخلیه سریع کارکنان و نیروهای نظامی از مکان‌های دیپلماتیک آمریکا به‌خصوص سفارتخانه این کشور در بغداد و انتقالشان به فرودگاه و وظیفه دو فروند دش-۸ انتقال سریع آن‌ها به کویت در شرایط اضطراری است. منطقه امن وزارت امور خارجه آمریکا و کمپ ویکتوری در فرودگاه بین‌المللی بغداد تحت حفاظت دست‌کم دو سامانه پدافندی کوتاه برد از نوع سی-رام (C-RAM) به تیربار ضد هوایی با نواخت تیر بالا از نوع فالانکس و همچنین موشک‌های ضد پهپاد از نوع کایوت بلاک ۲ (Coyote Block II) است که کارایی بالای خود در انهدام راکت‌های پرتابی و پهپادهای انتحاری سپاه قدس و نیروهای نیابتی‌شان را در روزهای گذشته ثابت کرده‌اند.

درباره ایرباس آ ۳۰۰ بی ۴-۲ سی اهدایی جمهوری اسلامی به دولت عراق چه می‌دانیم؟

ایرباس آ ۳۰۰ بی ۴-۲ سی با علامت ثبت کشوری عراقی YI-APX از سال ۱۳۹۲ در فرودگاه بین‌المللی بغداد زمین‌گیر است. تا پیش از آن همان‌طور که در مقدمه ذکر شد این هواپیما از سال ۱۳۸۶ برای جابجایی مقام‌های دولتی عراق از‌جمله نخست‌وزیر نوری المالکی استفاده می‌شد. با فرارسیدن موعد تعمیر اساسی این هواپیما در سال ۱۳۹۲ زمین‌گیر شد و یک فروند بوئینگ ۷۳۷-۸۱ ز (Boeing 737-81Z) تشریفاتی و  کاملا نو جایگزین آن شد که در  تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۹۲ ایران به دولت عراق تحویل داد. پیش از تحویل به دولت عراق، ماهان ایر به مدت یک سال از این هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر در مسیرهای داخلی خود برای حمل مسافر بین شهرهایی چون تهران و مشهد استفاده کرد.  در زمان خدمت این هواپیما در ایران هرگز علامت ثبت کشوری ایرانی برای آن دریافت نشد و در آن مدت کوتاه این هواپیما از علامت ثبت کشوری EK-۳۰۰۳۹ متعلق به ارمنستان استفاده کرد. این علامت ثبت کشوری را اداره هوانوردی کشوری ارمنستان به این هواپیما که تحت مالکیت یک شرکت صوری ماهان ایر در ایروان قرار داشت اعطا کرده بود. این شرکت نقش مهمی در دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ماهان ایر ایفا کرد.

ایرباس اهدایی ایران ۳۰ سال داشت و به همین دلیل پس از فرارسیدن موعد تعمیر اساسی آن برای دولت عراق صرفه اقتصادی نداشت تا هزینه آن را بپردازد. درنهایت این هواپیما در محل رمپ شرکت هواپیمایی عراقی در فرودگاه بین‌المللی بغداد زمین‌گیر شد و سرانجام در بامداد روز گذشته با برخورد راکت‌های ۱۰۷ میلی‌متری فجر-۱ ساخت ایران که شبه‌نظامیان کتائب حزب‌الله از گروه حشد‌الشعبی شلیک کردند، به‌شدت آسیب دید. این آسیب‌دیدگی باعث ایجاد یک سوراخ بزرگ در بخش جلویی بدنه و مجاور کابین خلبان شد؛ سوراخی که به‌هیچ‌وجه قابل تعمیر و ترمیم نیست و منجر به اوراق شدن این هواپیما خواهد شد. هواپیمایی که روزگاری نماد دوستی و صلح بین دولت‌های ایران و عراق پس از سقوط رژیم صدام حسین بود.